भारतका आधिकारिक भाषाहरू

भारतको आधिकारिक भाषा, हिन्दी हो र अङ्ग्रेजी सहायक वा गौण आधिकारिक भाषा हो; भारतका राज्यहरू आफ्नो आधिकारिक भाषा(हरू) कानुनी रूपले घोषित गर्न सक्छन्। भारतीय संविधान, र न कुनै भारतीय कानुन कुनै राष्ट्रभाषालाई परिभाषित गर्दछ।

भारत र दक्षिण एसियाको भाषा सम्बन्धी मानचित्र

जुन बेला संविधान लागु गरियो, त्यस बेला अङ्ग्रेजी आधिकारिक रूपले केन्द्र र राज्य दुइटै स्तरमा उपयोगमा थियो। संविधान द्वारा यो परिकल्पित गरिएको थियो कि आउँदा १५ वर्षमा अङ्ग्रेजीलाई चरणबद्ध रूपले हटाउन विभिन्न भारतीय भाषाहरू, विशेष गरी हिन्दीलाई उपयोगमा ल्याइनेछ, तर तब पनि संसदलाई यो अधिकार दिइएको थियो कि त्यो विधिक रूपले त्यसको पछि पनि अङ्ग्रेजीको उपयोग हिन्दीका साथ केन्द्र स्तरमा र अन्य भाषाहरूका साथ राज्य स्तरमा चालू राख्न सक्तछ।

सङ्घका आधिकारिक भाषाहरू

भारतीय संविधान द्वारा, १९५० मा, देवनागरी लिपिमा लिखित हिन्दीलाई सङ्घको आधिकारिक भाषा घोषित गरियो। यदि संसद द्वारा अन्यथा निर्णय लिएन भनें १५ वर्षहरू पछि अर्थात २६ जनवरी, १९६५ लाई अङ्ग्रेजीको उपयोग आधिकारिक कार्यहरूका लागि समाप्त हुनु थियो। तर अहिन्दी-भाषी राज्यहरूमा बदलावको सम्भावनालाई चौकस गरियो। परिणामस्वरूप संसद द्वारा आधिकारिक भाषा ऐन लाई अभिनीत गरिएको, जसमा आधिकारिक कार्यहरूका लागि अङ्ग्रेजीको उपयोगलाई हिन्दीका साथ-साथ १९६५ का पछि पनि जारी राख्ने स्वीकृति दिइयो।

सूची

सङ्ख्या	भाषा	परिवार	वक्ताहरू (मिलियन)	राज्य(हरू) मा आधिकारिक मान्यता
१.	असमिया	हिन्द-आर्य	१५.३	आधिकारिक: आसाम
२.	बङ्गाली	हिन्द-आर्य	९७.२	आधिकारिक: पश्चिम बङ्गाल, त्रिपुरा अतिरिक्त: आसाम, झारखण्ड
३.	बोडो	भोट-बर्मेली	१.४८	आधिकारिक: आसाम
४.	डोगरी	हिन्द-आर्य	२.६	आधिकारिक: जम्मु र कश्मीर
५.	गुजराती	हिन्द-आर्य	५५.५	आधिकारिक: गुजरात अतिरिक्त: दादरा र नगर हवेली र दमन र दीव
६.	हिन्दी	हिन्द-आर्य	५२८	आधिकारिक: अण्डमान निकोबार द्वीप समूह, बिहार, दादरा र नगर हवेली र दमन र दीव, छत्तीसगढ, दिल्ली, गुजरात, हरियाणा, हिमाचल प्रदेश, जम्मु र कश्मीर, झारखण्ड, लद्दाख, लक्षद्वीप, मध्य प्रदेश, राजस्थान, उत्तर प्रदेश, उत्तराखण्ड अतिरिक्त: पन्जाब, पश्चिम बङ्गाल
७.	कन्नड	द्रविड	४३.७	आधिकारिक: कर्नाटक
८.	कश्मीरी	हिन्द-आर्य	६.८	आधिकारिक: जम्मु र कश्मीर
९.	कोङ्कणी	हिन्द-आर्य	२.२५	आधिकारिक: गोवा
१०.	मैथिली	हिन्द-आर्य	१३.६	अतिरिक्त: झारखण्ड
११.	मलयालम	द्रविड	३४.८	आधिकारिक: केरल अतिरिक्त: पुदुच्चेरी
१२.	मणिपुरी	भोट-बर्मेली	१.८	आधिकारिक: मणिपुर
१३.	मराठी	हिन्द-आर्य	८३	आधिकारिक: महाराष्ट्र अतिरिक्त: गोवा
१४.	नेपाली	हिन्द-आर्य	२.९	आधिकारिक: सिक्किम अतिरिक्त: पश्चिम बङ्गाल
१५.	उडिया	हिन्द-आर्य	३७.५	आधिकारिक: ओडिशा अतिरिक्त: झारखण्ड, पश्चिम बङ्गाल
१६.	पन्जाबी	हिन्द-आर्य	३३.१	आधिकारिक: पन्जाब अतिरिक्त: दिल्ली, हरियाणा, पश्चिम बङ्गाल
१७.	संस्कृत	हिन्द-आर्य	०.०२	अतिरिक्त: हिमाचल प्रदेश, उत्तराखण्ड
१८.	सन्थाली	आग्नेसियाली	७.३	अतिरिक्त: झारखण्ड
१९.	सिन्धी	हिन्द-आर्य	२.७
२०.	तमिल	द्रविड	६९	आधिकारिक: तमिलनाडु, पुदुच्चेरी
२१.	तेलुगु	द्रविड	८१.१	आधिकारिक: आन्ध्र प्रदेश, तेलङ्गाना अतिरिक्त: पुदुच्चेरी, पश्चिम बङ्गाल
२२.	उर्दु	हिन्द-आर्य	५०.७	आधिकारिक: जम्मु र कश्मीर अतिरिक्त: आन्ध्र प्रदेश, बिहार, दिल्ली, झारखण्ड, तेलङ्गाना, उत्तर प्रदेश, पश्चिम बङ्गाल

बाह्य कडीहरू

• राजभाषा विभाग - गृह मंत्रालय (भारत सरकार)
• भारतीय भाषा संस्थान - भारत सरकारको एक विस्तृत जालस्थल जस पर भारतीय भाषाहरूको सम्पूर्ण जानकारी छ