असमिया भाषा
असमिया भारतको असम प्रान्तमा बोलिने प्रमुख भाषा हो। भाषा परिवारको दृष्टिबाट यसको सम्बन्ध आर्य भाषा परिवारसँग छ र बङ्गाली, मैथिली, उडिया र नेपालीसँग यसको निकटको सम्बन्ध छ। यद्यपि असमिया भाषाको उत्पत्ति १६औं शताब्दीबाट मानिन्छ तर साहित्यिक अभिरुचिहरूको प्रदर्शन १३औं शताब्दीमा रुद्र कांडालीको द्रोण पर्व (महाभारत) तथा माधव कांडालीको रामायणबाट प्रारम्भ भयो। वैष्णवी आन्दोलनले प्रान्तीय साहित्यलाई बल दियो। शंेर देव (१४४९-१५६८)ले आफ्नो लामो जीवन-यात्रामा यस आन्दोलनलाई स्वरचित काव्य, नाट्य तथा गीतहरूबाट जीवित राखयो।
| असामी (অসমীয়া) | |
|---|---|
| অসমীয়া Ôxômiya | |
| मूलभाषी | भारत (असम तथा अन्य नजिकका राज्य), बङ्गलादेश, भुटान |
| मातृभाषी वक्ता | १.५ करोड़ |
हिन्द-इरानी
| |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा | असम (भारत) |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-१ | as |
| आइएसओ ६३९-२ | asm |
| आइएसओ ६३९-३ | asm |
| भाषाविद् प्रयोगशाला | 59-AAF-w |
असमिया साहित्यको १६औं शताब्दी देखी १९औं शताब्दीसम्मको काव्य धारालाई छ भागहरूमा बाट्न सक्दछन्।
- महाकाव्यहरू तथा पुराणहरूका अनुवाद
- काव्य या पुराणहरूको कथाहरू
- गीत
- निरपेक्ष तथा उपयोगितावादी काव्य
- जीवनीहरूमा आधारित काव्य
- धार्मिक कथा काव्य या सङ्ग्रह
असमीया/असमियाको पारम्परिक कविता उच्चवर्गसम्म नैं सीमित थियो। भर्तृदेव (१५५८-१६३८)ले असमिया गद्य साहित्यलाई सुगठित रूप प्रदान गरे। दामोदर देवले प्रमुख जीवनीयाउँ लेखीं। पुरुषोत्तम ठाकुरले व्याकरणमा काम गरे। १८औं शतीका तीन दशकसम्म साहित्यमा विशेष परिवर्तन देखाई नदिए। उसपछि चालीस वर्षहरूसम्म असमिया साहित्यमा बांग्लाको वर्चस्व बनिरह्यो। असमियालाई जीवन प्रदान गर्नमा चंद्र कुमार अग्रवाला (१८५८-१९३८), लक्ष्मीनाथ बेजबरुआ (१८६७-१८३८), तथा हेमचंद्र गोस्वामी (१८७२-१९२८)को योगदान रहयो। असमियामा छायावादी आन्दोलन छेडने मासिक पत्रिका जोनाकीको प्रारम्भ इनै मानिसहरूले गरेका थिए। १९औं शताब्दीका उपन्यासकार पद्मनाभ गोहेन बरुआ र रजनीकंत बार्दोलोईले ऐतिहासिक उपन्यास लेखहरू। सामाजिक उपन्यासका क्षेत्रमा देवाचंद्र तालुकदार तथा बीना बरुआको नाम प्रमुखताबाट आउँछ। स्वतन्त्रता प्राप्ति पछि बिरेन्द्र कुमार भट्टाचार्यलाई मृत्यंजय उपन्यासको लागि ज्ञानपीठ पुरस्कारबाट सम्मानित गरियो। यस भाषामा क्षेत्रीय तथा जीवनी रूपमा पनि धेरै उपन्यास लेखहरू गए छन्। ४०औं तथा ५०औं दशकका कविताहरू तथा गद्य मार्क्सवादी विचारधाराबाट पनि प्रभावित देखिन्छ।
यो पनि हेर्नुहोस्सम्पादन
बाह्य कडीहरूसम्पादन
- पश्चिम असमिया शब्दकोश
- भारतीय भाषा ज्योति: असमिया —हिंदीका माध्यमबाट असमिया सिखानेको किताब
