लैङ्गिक विविधता समावेशी नेपाली भाषा

लैङ्गिक विविधता समावेशी नेपाली भाषा नेपाली भाषा सुधार अन्तर्गतको एक प्रयास हो । यस प्रयासमा समाजले लैङ्गिकतालाई दुई थरीको भनेर मात्र हेरिने भाष्यलाई पुनःव्याख्या गरी विविध लैङ्गिकताका व्यक्तिहरूलाई समेत मैत्रीपूर्ण र समावेशी ढङ्गले भाषा सुधारको अभ्यास गर्दछ ।

भाषाविज्ञान

भाषा वैज्ञानिक ढङ्गले हेर्दा नेपाली भाषामा दुईवटा लिङ्ग छन्, एउटा शून्यलिङ्गी र अर्को स्त्रीमानवलिङ्गी भनेर बुझाउने गरिन्छ। स्त्रीमानवलिङ्गी भन्नाले महिला मानवहरूलाई जनाउने व्याकरणात्मक लिङ्ग एउटा हुन्छ र शून्यलिङ्गी अर्थात् ती महिला मानव बाहेक अरु सबैलाई एउटै व्याकरणात्मक लिङ्गबाट जनाउने गरिन्छ। जस्तै: केटी गइन् (महिला मानव), केटो गयो (पुरुष मानव), गाडी गयो (नीर्जीव), गाई गयो (स्त्री जनावर)। यसरी नेपाली भाषामा एउटा व्याकरणात्मक लिङ्ग मानव महिलाहरूलाई जनाउँछ भने बाँकी सबै अरुलाई एउटा खाले व्याकरणात्मक लिङ्गबाट।

भाषामा लैङ्गिक समानता

नेपाली भाषामा प्रयोग गरिने शब्द र व्याकरणले सबै लैङ्गिकताहरूलाई न्याय दिन्छ कि दिँदैन भन्ने प्रश्न उठ्न थालेको छ। अङ्ग्रेजी लयातका विशाल जनसङ्ख्याले बोल्ने भाषामा पनि यी विषयहरू उठेका थिए। अङ्ग्रेजी पितृसत्तत्मक भाषा थियो। कुनै व्यक्तिको लैङ्गिकता थहा नभएको खण्डमा ऊ हूबहु पुरुष हुन्थ्यो।