गोरखा नगरपालिका

गोरखा नगरपालिका (पूर्व नाम: पृथ्वीनारायण नगरपालिका) नेपालको गण्डकी प्रदेशमा पर्ने गोरखा जिल्लाको सदरमुकाम तथा एक नगरपालिका हो। गोरखा जिल्लाका तत्कालिन गोरखकाली, रानीस्वारा र तारानगर गाउँ विकास समितिलाई वि.सं. २०५३ माघ ११ गते मिलाएर गोरखा नगरपालिका घोषणा गरिएको थियो।

गोरखा पृथ्वीनारायण
नगरपालिका सदरमुकाम
गोरखा दरवार
गोरखा नक्सामा गोरखा नगरपालिकाको अवस्थिति गोरखा गोरखा (नेपाल)
निर्देशाङ्क: २८°०′०″उ॰ ८४°३८′०″पू॰
देश	नेपाल
प्रदेश	गण्डकी प्रदेश
जिल्ला	गोरखा जिल्ला
नगरपालिका	वि.सं. २०५३ माघ ११
समावेश (गाविस)	गोरखकाली, रानीस्वारा र तारानगर
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०५३ माघ ११
समावेश (गाविस)	ताप्ले र देउराली (१, ४, ५, ८ र ९)
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०७३ फाल्गुन २२
सरकार
• नगरप्रमुख	कृष्‍णबहादुर राना (नेकपा (माओवादी केन्द्र))
• उपप्रमुख	मसलीमाया थोकर पुन (नेपाली काङ्ग्रेस)
क्षेत्रफल
• जम्मा	१३१.८६ किमी२ (५०.९१ वर्ग माइल)
उन्नतांश	१५२२ मिटर (४९९३ फिट)
जनसङ्ख्या  (राष्ट्रिय जनगणना २०७८)
• जम्मा	५२,४६८
• घनत्व	४००/किमी२ (१०००/वर्ग माइल)
• धर्मावलम्बी	हिन्दू मुस्लिम बौद्ध
समय क्षेत्र	युटिसी+५:४५ (नेपाली समय)
हुलाक कोड	३४०००
क्षेत्रीय सङ्केत	+९७७-०६४
वेबसाइट	आधिकारिक वेबसाइट

वि.सं. २०७१ मङ्सिर १६ मा नेपाल सरकारको निर्णय र वि.सं. २०७१ पौष २८ गते नेपाल राजपत्रमा प्रकाशित भएअनुसार फिनाम र नरेश्वर गाविसहरू समेत यसमा गाभेर यो नगरपालिकाको क्षेत्र विस्तार गरिएको थियो। यसै प्रकार सङ्घीय शासन व्यवस्था लागू भएपछि देशमा स्थानीय तहको गठन भएसँगै वि.सं. २०७३ फाल्गुन २२ मा ताप्ले र देउराली (१, ४, ५, ८ र ९) गाविसहरू समेत यसमा गाभेर यो नगरपालिकाको क्षेत्र विस्तार गरिएको थियो। कुल १४ वडामा विभाजित यो नगरपालिकाको जनसङ्ख्या वि.सं. २०६८ सालको जनगणना अनुसार ४९,२७२ रहेको छ। नेपालको राजधानी काठमाडौँबाट १४१ किलोमिटर पश्चिम र अमर सिंह राजमार्गको आँबुखैरेनी गाउँपालिकाबाट २४ किलोमिटर उत्तरमा पर्ने यस नगरपालिकाको प्रायजसो भू–भाग पहाडी क्षेत्रले ढाकेको छ भने केहीभाग टार बेसीले ढाकेको छ। पृथ्वीनारायणको नामबाट यस नगरपालिकाको नाम पृथ्वीनारायण नगरपालिका राखिएको थियो जसलाई पछि गोरखा नगरपालिका नामकरण गरिएको हो। ऐतिहासिक गोरखा दरबार बजारको माथिल्लो टाकुरामा अवस्थित छ। तल्लो दरबार, सङ्ग्राहलय, बजार छेउको तल्लो दरबारमा छ। गोरखा जिल्लाको सदरमुकाम समेत रहेकाले यहाँ सबै जिल्ला स्तरीय कार्यालयहरू रहेका छन्।

इतिहास

प्राचीन गोरखा राज्य खडा भएको स्थान नै वर्तमानको गोरखा नगरपालिका हो। द्रव्य शाहद्वारा वि.सं. १६१६ मा स्थापना भएको गोरखा राज्य भविष्यमा बृहत् नेपाल राज्य निर्माणको केन्द्रविन्दु बनेको थियो। गोरखा राज्यको बिस्तारबाट नै कालान्तरमा नेपालको एकीकरण सम्भव भएको हो। नेपाल एकीकरणको सूत्रपातस्थल तथा पृथ्वीनारायण शाहको नाउँमा स्थापना गरिएको यस नगरपालिकालाई तत्कालिन प्रधानमन्त्री बाबुराम भट्टराईको मन्त्रिपरिषदको निर्णयानुसार गोरखा जिल्लाको नाउँबाट गोरखा नगरपालिका नामाकरण गरिएको थियो।

नगरपालिका निर्वाचन इतिहास

वि.सं. २०५४ सालमा भएको नगरपालिका निर्वाचनबाट नगरप्रमुखमा विश्वेश्वरप्रसाद कट्टेल र उप-प्रमुखमा रामशरण बस्न्यात (नेकपा एमाले) विजयी भएका थिए।^{[स्रोत नखुलेको]} वि.सं. २०७४मा सम्पन्न स्थानीय तहको निर्वाचनमा नेपाली काँग्रेसका राजनराज पन्त नगर प्रमुख पदमा र सोही दलकी वीणाकुमारी श्रेष्ठ नगर उप-प्रमुख पदमा निर्वाचित भएका छन्।

जनसङ्ख्या

राष्ट्रिय जनगणना २०७८को जनगणना अनुसार गोरखा नगरपालिकाको कुल जनसङ्ख्या ५२,४६८ रहेको छ भने यहाँ १४,९८८ घरधुरी रहेका छन्।

बाह्य कडीहरू

• जिल्ला समन्वय समितिको कार्यालय, गोरखा