क्याल्सियम

क्याल्शियम (मराठी: कॅल्शियम) एउटा भौतिक तत्त्व हो। यो जीवित प्राणीहरूका लागि अत्यावश्यक हुन्छ। भोजनमा यसको समुचित मात्र हुनुपर्छ। खाने योग्य कॅल्शियम दूध सहित धेरै मल्य पदार्थोमा मिल्दछ। खान-पानका साथ-साथ क्याल्शियमका धेरै औद्योगिक प्रयोग पनि छन् जहां यसको शुद्ध रूप र यसका धेरै यौगिकहरूको प्रयोग गरिन्छ। पेरियोडिक टेबलमा कॅल्शियमको अणु क्रमांक २० छ र यसलाई अङ्ग्रेजी शब्दहरू ‘सीए’देखि इंगित गरिएको हो। १८०८मा सर हम्फ्री डैवीले यसलाई खोजा थियो। उनले यसलाई कॅल्शियम क्लोराइडदेखि अलग गरेको थियो। कॅल्शियमको नाम लॅटिन भाषाका शब्द ‘कॅल्क्स’मा रखिएको छ जसको मतलब छ चूना पत्थर जसमा ठूलो मात्रमा कॅल्शियम पाइन्छ। बोटहरूमा पनि कॅल्शियम पाइन्छ।

आफ्नो शुद्ध रूपमा कॅल्शियम चमकिला रंगको हुन्छ। यो आफ्नो अन्य साथी तत्वहरूका बजाय कम क्रियाशील हुन्छ। जलानमा यसबाट पहेंलो र रातो धुआं उठ्दछ। यसलाई आज पनि कॅल्शियम क्लोराइडदेखि त्यसै प्रक्रियादेखि अलग गरिन्छ जो सर हम्फ्री डैवीले १८०८मा प्रयोगको थियो। कॅल्शियमदेखि जोडिएका नैं एउटा अन्य यौगिक , कॅल्शियम कार्बोनेटलाई काँक्रीट, सिमेण्ट, चूना इत्यादि बनाउनको लागि प्रयोग गरिन्छ। अन्य कॅल्शियम कम्पाउण्ड अयस्कहरू, कीटनाशक, डियोड्रहरूट, मल, कपडा उत्पादन, कॉस्मेटिक्स, लाईटिंग इत्यादिमा प्रयोग गरिन्छ। जीवित प्राणीहरूमा कॅल्शियम हड्डीहरू, दातहरू र शरीरका अन्य भागहरूमा पाइन्छ। यो रक्तमा पनि हुन्छ र शरीरको भित्री देखभालमा यसको विशेष भूमिका हुन्छ।

रसायनिक तत्व

• 
  Flame test
• 
• 
• 
  Vápenec - CaCO₃

यो पनि हेर्नुहोस्

• रसायन शास्त्र
• भौतिक शास्त्र
• जीव शास्त्र