कार्बन

पिरियोडिक टेबलमा १४ मा समुहकृत यसको रासायानिक सङ्केत "C" हो भने आण्विक (एटोमीक) नम्बर ६ रह्को छ| अधातुमा बर्गिकृत कार्वनको ३ स्वरूप मध्ये १२C र १३C स्थिर रहन्छ (खिइदैन) भने १४C बिकिरणयुक्त हुन्छ (आधा समय=५७३० वर्ष)| अक्सिजन संगको समिश्रणमा यो ग्यास स्वरूपमा कार्बन डायऑक्साइड बन्दछ|विभिन्न जैविक पदार्थ तथा अन्य वस्तुमा विभिन्न यौगिक तथा वायुमण्डलमा कार्बन डायऑक्साइड गॅसका रूपमा कार्बन रहन्छ। कार्बन डायऑक्साइडले वायुमण्डलको करिब शून्य दशमलव २१ प्रतिशत अंश ओगटेको हुन्छ। यस्तै हरेक जैविक पदार्थको संरचनामा कार्बनको मुख्य अंश हुन्छ। पेट्रोलियम पदार्थ, कोइला आदि जीवांश इन्धन -फॉस्सील फ्यूल) हरूमा पनि कार्बन हुन्छ। जैविक इन्धनहरूको दहनबाट ऊर्जा उत्पन्न हुने क्रममा त्यहा रहेको कार्बन छुट्टीन्छ जुन वायुमण्डलमा रहेको ऑक्सिजनसँग मिलेर कार्बन डायऑक्साइड बन्छ। जैविक पदार्थहरूमा रहेको कार्बन आफैंमा हानिकारक होइन, तर जब यो कार्बन डायऑक्साइडका रूपमा वायुमण्डलमा पुग्छ यसले प्रदूषकका रूपमा काम गर्छ |

कार्बन   _६C

उपस्थिति	clear (diamond) & black (graphite)
आणविक तौल Ar°(C)
	ढाँचा:Infobox element/symbol-to-saw/standardढाँचा:Infobox element/symbol-to-saw/CIAAW-saw-element-page ढाँचा:Infobox element/symbol-to-saw/abridged (abridged)ढाँचा:CIAAW2021
आवर्त सारणीमा कार्बन
- ↑ C ↓ Si बोरोन ← कार्बन → नाइट्रोजन
आणविक सङ्ख्या	६
रसायनीक तत्वको श्रेणी	अधातु
ग्रुप	period 2
आवर्त	period 2
ब्लक	पि-ब्लक
इलेक्ट्रोन विन्यास	[He] 2s2 2p2
प्रत्येक कक्षमा इलेक्ट्रोनहरूको सङ्ख्या	२,४
भौतिक विशेषता
प्रावस्था	Solid
उर्ध्वपातन विन्दु	३९१५ के ​(३६४२ °সে, ​६५८८ °फ)
त्रिक विन्दु	४६०० के, ​१०८०० kPa
पग्लने विन्दुको आन्तरिक उष्मागतिक क्षमता	११७ (graphite) किलोजुल/मोल−१]]
ताप क्षमता	८.५१७(graphite), ६.१५५(diamond) J·mol−१·K−१
आणविक विशेषता
अक्सीकरण अवस्था	४, ३ , २, १ , ०, -१, -२, -३, -४
विद्युत् ऋणात्मकता	२.५५ (पलिङ स्केल)
आयनीकरण ऊर्जा	(अधिक)
समयोजी अर्धव्यास	७७(sp³), ७३(sp²), ६९(sp) पिकोमिटर
भ्यान डर वल्स अर्धव्यास	१७० pm
विविध
तापीय परिवाहीता	११९-१६५ (graphite) ९००-२३०० (diamond) W·m−१·K−१
कुरी विन्दु	इतिहास
[[को आइसोटोप]]

चित्र:Element 6.webm

कार्बन परमाणु

पृथ्वीमा कार्वनको अनेक स्वरूप मध्ये "कोइला" सर्व व्यापक रहेको छ भने "हिरा" दुर्लभ रहेको छ | उर्जा कोअ स्रोतको रूपमा कोईला प्रचलित छ भने औधोगिक प्रयोजनमा ग्रॅफाइट महत्त्वपूर्ण मानिन्छ| कार्वनको आण्विक रूपलाई परिस्कार गरी तयार गरिने रेशा (carbon fiber) आज सम्म उपलब्ध सबै भन्दा दर्हो रेशा मानिन्छ| रौ जत्ति पातलो रेशा समुहले कैयौ टन भार बहन गर्न सक्दछ|

रसायनिक तत्व

यो पनि हेर्नुहोस्

• रसायन शास्त्र
• भौतिक शास्त्र
• जीव शास्त्र

बाह्य कडीहरू

• अद्‌भुत तत्त्व