पोखरा, पूर्वी रुकुम
पोखरा नेपालको पूर्व प्रशासनिक विभाजन अनुसार, मध्यपश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्रको राप्ती अञ्चल, रुकुम जिल्लामा अवस्थित एक गाविस थियो। एघारौँ राष्ट्रिय जनगणना २०६८मा यहाँको जनसङ्ख्या ४३३३ रहेको थियो जसमध्ये २०४३ पुरुष र २२९० महिला रहेका थिए भने यहाँ ९१६ घरधुरी रहेको थियो।[१] यो हाल सिस्ने गाउँपालिकामा पर्दछ। सदरमुकाम मुसिकोटबाट ९ कोष टाढा उत्तर पूर्वमा रहेको पोखरा गविस विकासको दृष्टिले हेर्दा पिछडिएको छ।
पोखरा, पूर्वी रुकुम | |
|---|---|
पूर्व गाविस | |
  नेपालको नक्सामा पोखराको अवस्थिति  पोखरा, पूर्वी रुकुम (नेपाल) | |
| निर्देशाङ्क: २८°३८′N ८२°५५′E / २८.६३°N ८२.९१°Eनिर्देशाङ्कहरू: २८°३८′N ८२°५५′E / २८.६३°N ८२.९१°E | |
| देश |  नेपाल |
| प्रदेश | लुम्बिनी प्रदेश |
| जिल्ला | पूर्वी रुकुम जिल्ला |
| जनसङ्ख्या | |
| • जम्मा | ४,३३३ |
| समय क्षेत्र | युटिसी+५:४५ (नेपाली समय) |
जनसङ्ख्या
सम्पादन गर्नुहोस्२०५८ सालको जनगणना अनुरा आठसय एकासी घरधुरी रहेको यस गाविसमा महिला एक हजार ९ सय ३० र पुरुष एक हजार ९ सय ७२ गरी कुल जनसङख्या तीन हजार नौ सय २ जना रहेको छ।
भौगोलिक अवस्था
सम्पादन गर्नुहोस्जिल्लाको राजनीतिक विभाजन अनुसार यस गाविस अहिले रुकुम (पूर्व) जिल्ला, सिस्ने गाँउपालिका वडा नम्बर ३ र ४ मा पर्दछ। पहाडी भूगोलमा रहेको पोखराले आफ्नो छुट्टै ऐतिहासिक भौगोलिक राजनीतिक सामाजिक साँस्कृतिक तथा धार्मिक महत्त्व र विशेषता बोकेको यस गाविसको पूर्वमा राङ्सी र काँडा गाविस पश्चिममा पीपल गाविस उत्तरमा प्वाङ गाविस र दक्षिणमा स्यालापाखा र शोभा गाविस रहेका छन्। भौगोलिक अवस्थितिका अनुसार मनोरम पहाडी गाविस पोखरा २८ डिग्री ३७ मिनेट ४५ सेकेन्ड देखि २८ डिग्री ३७ मिनेट ४५ सेकेन्ड पूर्व देशान्तर भित्र पर्दछ। नापी शाखा रुकुमको रेकर्ड अनुसार २५ लाख ३५ हजार क्षेत्रफल रहेको यस गाविसको २ हजार ४ सय ५० हेक्टर वन क्षेत्र र २ सय ६० हेक्टर चरण क्षेत्र रहेको छ। पोखरा गाविस कुनै बेला पोखरी भएका कारण अहिले त्यस क्षेत्रमा मलिलो माटो थिग्रीएका कारण राम्रो उत्पादन हुने गर्दछ। यस गाविसमा रहेको अमलाचौर पाँगा र पोखरामा राम्रो उत्पादन हुने क्षेत्रको रूपमा हेरिने गरिन्छ। पोखरा गासिको भू धरातलीय स्थिति अनुसार समुद्र सतहबाट करिब एक हजार एक सय ६६ मिटर बागे धारा देखि तीन हजार तीन सय ४९ मिटर डलसिङ्गे लेक सम्मको उचाईमा रहेको छ।
नामाङ्कन
सम्पादन गर्नुहोस्सानीभेरी नदिको तीरमा रहेको यस गाविसको ठोस ऐतिहासिक नामाकरण नभेटिएता पनि स्थानीय वासिन्दाका अनुसार त्यस ठाउँमा धेरै वर्ष पहिले कुनै वस्ती बसाउ थिएन। मुख्य गरी यस पोखरा गाविसको वडानं। १ देखि ४ सम्म फैलिएको समथर भूभागमा पोखरी रहेको थियो।पोखरी रहेको स्थानभन्दा माथि रहेको पहाडबाट पहिरो आएर उक्त पोखरी पुरिएर पछि मानव वस्ती वस्न लायक भएको हो। यस ठाउँमा मानव वस्ती वसेपछि पोखरी शब्दबा पोखरा भन्न थालीएको र यसैको नामबाट पोखरा गाविसको नाम रहन गएको हुन सक्ने भनाई रहेको छ।
वन सम्पदा
सम्पादन गर्नुहोस्वनजङ्गल प्रसस्त मात्रामा पाइने भएकाले यस गाविसमा तीते समायो अमला पाँचऔले कुरिलो टिमुर भलायो जस्ता जडिबुटीहरू पाइने गर्दछन्।
धार्मिक तथा पर्यटकिय स्थलहरू
सम्पादन गर्नुहोस्पोखरा गाविसमा पर्यटकीय महत्त्व बोकेका स्थानहरू पनि रहेका छन्। तातो पानी मूल यस गाविसको ऐतिहासिक महत्त्वको ठाउँका रूपमा रहेका छन्। यसरी ऐतिहासिक महत्त्वको स्थानको रूपमा भगवती मन्दिर र ब्रहमा थान यहाँका प्रमुख धार्मिक स्थानहरू रहेका छन्। वडा नं ४मा अवस्थित तातो पानीमा वाह्रै महिना त्यस मूलको पानी तातो भइहरने यस मूलको विशेषता रहेको छ भने वडा नं९ अमलाचौरमा अवस्थित व्रम्हाथानको विशेषता पुराना इट्टा घण्टाहरू पाइनु हो।
विकासका गतिविधीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्विक्रम सम्वद २०२२ सालमा प्रावि पोखरा स्थापना भई औपचारीक शिक्षाको प्रारम्भ भएको थियो। उक्त प्राविबाट अहिले सो विद्यालय जनता उच्च माविको नाम दिएर उच्च माविसम्म विद्यालय स्थापना भएको छ। अहिले त्यस गाविसको शैक्षिक तथ्याङ्कलाई हेर्दा अन्य गाविसको तुलनामा माथिनै उठेको देखिन्छ। यस गाविसका धेरै जसो मानिसहरू कृषि पेशामा रहेका छन् भने केही मानिसहरू सरकारी रोजगारीमा संलग्न रहेको देखिन्छ।[२]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "राष्ट्रिय जनगणना २०६८" (पिडिएफ)। राष्ट्रिय योजना आयोग सचिवालय। नेपाल सरकार केन्द्रिय तथ्याङ्क विभाग।
- ↑ "गाविस सूची", रुकुम जिल्ला विकास समिति।