कमलामाई नगरपालिका

कमलामाई नेपालको बागमती प्रदेशमा पर्ने सिन्धुली जिल्लाको एक नगरपालिका हो। सिन्धुली जिल्लाको सदरमुकाम सिन्धुलीमाढी यस नगरपालिका भित्रको एक केन्द्रीय स्थल हो। सिन्धुली जिल्लामा रहेका तत्कालिन सिद्धेश्वर र भिमान गाउँ विकास समिति मिलाएर वि.सं. २०५३ चैत्र १४ गते यो नगरपालिकाको गठन गरिएको थियो। कमला उपत्यकाभित्र पर्ने यो नगरपालिकामा सबै जिल्ला स्तरीय कार्यलयहरूका साथै क्याम्पस, विद्यालय तथा अस्पतालहरू समेत रहेका छन्। कुल १४ वडामा विभाजित यो नगरपालिकाको जनसङ्ख्या वि.सं. २०६८ सालको जनगणना अनुसार ६५,०६४ रहेको छ।कमलामाई नगरपालिकाको पूर्वमा तीनपाटन गाउँपालिका, गोलञ्जोर गाउँपालिका र दुधौली नगरपालिका त्यसतै यसको पश्चिममा मरिण गाउँपालिका र सर्लाही जिल्ला, उतरमा सुनकोशी गाउँपालिका र गोलञ्जोर गाउँपालिका तथा दक्षिणमा धनुषा जिल्ला र महोत्तरी जिल्ला रहेका छन्।

कमलामाई
नगरपालिका
सिन्धुली माढी बजारको दृश्य
कमलामाई नक्सामा कमलामाई नगरपालिका कमलामाई कमलामाई (नेपाल)
निर्देशाङ्क: २७°९′०″उ॰ ८५°५४′०″पू॰
देश	नेपाल
प्रदेश	बागमती
जिल्ला	सिन्धुली
नगरपालिका	वि.सं. २०५३ चैत्र १४
समावेश (गाविस)	सिद्धेश्वर र भिमान
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०५३ चैत्र १४
समावेश (गाविस)	डाँडिगुराँसे, भद्रकाली, जलकन्या, रानिबास र रानिचुरी
सम्मिलित (मिति)	वि.सं. २०७३ फाल्गुन २२
सरकार
• नगरप्रमुख	उपेन्द्रकुमार पोखरेल (नेपाली काङ्ग्रेस)
• उपप्रमुख	मञ्जु देवकोटा (नेकपा (एमाले))
क्षेत्रफल
• जम्मा	४८२.५७ किमी२ (१८६.३२ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (राष्ट्रिय जनगणना २०७८)
• जम्मा	७१,०१६
• घनत्व	१५०/किमी२ (३८०/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+५:४५ (नेपालको प्रमाणिक समय)
हुलाक कोड	४५९००
क्षेत्रीय सङ्केत	+९७७-०४७
वेबसाइट	www.kamalamaimun.gov.np

नामकरण

प्रसिद्ध कमला नदीको तटमा रहेको कमलामाई मन्दिरको नामबाट यो नगरपालिकाको नामाकरण कमलामाई गरिएको छ।

क्षेत्रगत फैलावट

नेपाल राजपत्रमा वि.सं. २०५३ चैत्र १४ गते प्रकाशित सूचना अनुसार तत्कालिन सिद्धेश्वर र भिमान गाविसहरूलाई मिलाएर यो नगरपालिकाको स्थापना भएको हो। वि.सं. २०७३ फाल्गुन २२ गते नेपाल सरकारको मन्त्रिपरिषदको निर्णय बमोजिम यस नगरपालिकामा १४ वडा रहेका छन्।

स्थानीय तह पुनर्संरचना आयोगले वि.सं. २०७३ फाल्गुन २२ गते गरेको सिफारिसलाई नेपाल सरकारले अनुमोदन गरि नेपाल राजपत्रमा वि.सं. २०७३ फाल्गुन २७ गते प्रकाशित गरेपछि यस नगरपालिकामा सिन्धुली जिल्लाका तत्कालिन डाँडिगुराँसे, भद्रकाली, जलकन्या, रानिबास र रानिचुरी गाउँ विकास समितिलाई सम्मिलित गरिएको थियो। वर्तमान समयमा यो नगरपालिकाको कुल क्षेत्रफल ४८२.५७ वर्ग किलोमिटर भएको छ।

जनसङ्ख्या

राष्ट्रिय जनगणना २०७८को जनगणना अनुसार कमलामाई नगरपालिकाको कुल जनसङ्ख्या ७१,०१६ रहेको छ भने यहाँ १८,१३५ घरधुरी रहेका छन्।

प्रमुख स्थानहरू

नगरपालिकाको मुख्य वस्तीहरूमा देउराली, सातपत्रे, रायडी, ज्यामिरे, डुम डाँडा, वेसारे, राजपानी, शिखर, खैरेनी, सिमले, लामिडाँडा, कुडुले, बोगटी, गैयाँटार, रातमाटा, राम्माढी, दोभानटार, माझगाउँ, पाखाटोल, कुलो खोला गाउँ, सरकारी टोल, राजमहल, चिलाउने टोल, तरुल वन, मजुरे गाउँ, ताप्के गाउँ, भिमान, ढुङ्ग्रेवास, ढकाल गाउँ आदि हुन्। भिमान बजार, सिन्धुली बजार (१ नं. बजार, २ नं. बजार), धुरा बजार र ढुङ्ग्रेवास बजार नगरपालिकाका प्रमुख बजारहरू हुन्। सिन्धुली तथा भिमान बजारमा साप्ताहिक हाटबजार पनि लाग्ने गर्दछ। शिद्धबाबा, कालीमाई तथा कमलामाई यहाँका मुख्य मन्दिरहरू हुन्। रानीचुरी डाँडो नगरपालिकाको ऐतिहासिक स्थल हो ।

इतिहास

कमलामाई नगरपालिका कमला उपत्यकाभित्र पर्दछ। यस उपत्यका तथा नगरपालिकाको मथिल्लो डाँडामा ऐतिहासिक सिन्धुलीगढी दरवार छ। नगरको मुख्य बजार सिन्धुली माढीमा बसेको छ। यहाँ पृथ्वी नारायण शाहका गोर्खाली सेनाले कप्तान किनलोकका अङ्ग्रेजी सेनालाई नेपाल एकीकरण ताका पराजित गरेको थियो। राणाकालमा दरवार बनेपछि सो क्षेत्रको प्रशासनिक केन्द्र बनाइएको थियो। यस नगरपालिकाको सिन्धुलीमाढी क्षेत्रमा लगभग नौ हजार मानिस बसोबास गर्दछन्।

नगर निर्वाचन इतिहास

वि.सं. २०५४ को निर्वाचनमा प्रमुख र उपप्रमुख पदमा क्रमशः वासुदेव श्रेष्ठ र रसबहादुर कार्की निर्वाचित भएका थिए। उनीहरूको कार्यकाल समाप्तिपछि तत्कालिन श्री ५ को सरकारले वासुदेव श्रेष्ठलाई प्रमुख र भीष्मराज श्रेष्ठलाई उपप्रमुखमा मनोनित गरेको थियो।