मानिस
मानिस ( वर्गिकरणको सिद्धान्त अनुसार होमो स्पाइन्स(Homo sapiens) ल्याटिन: "बुद्धिमान प्राणी" वा "चेतनशिल प्राणी"),[३][४] मनुष्य वर्गमा पर्ने एक मात्र प्रजाति हो । यो स्तनधारी समूहमा पर्ने दोपाया प्राणी हो । मानिसको उच्च विकसित मस्तिष्क हुन्छ जुन आमूर्त तर्क, भाषा, अन्तरावलोकन, र समस्या समाधानमा सक्षम हुन्छ ।
| मानिस[१] सामयिक शृङ्खला: Pleistocene – वर्तमान् | |
|---|---|
| |
वैज्ञानिक वर्गीकरण 
| |
| जगत: | जनावर |
| Phylum: | रज्जुकी |
| वर्ग: | स्तनधारी प्राणी |
| गण: | प्राथमिकवर्ग |
| परिवार: | मानवानुगण |
| Tribe: | Hominini |
| वंश: | Homo Linnaeus, 1758 |
| प्रजाति: | H. sapiens
|
| वैज्ञानिक नाम | |
| Homo sapiens Linnaeus, 1758 | |
| Subspecies | |
|
†Homo sapiens idaltu | |
| |
| Range of Homo sapiens (green) | |
| पर्याय | |
|
Species synonymy[१]
| |
व्युत्पत्ति
सम्पादन गर्नुहोस्इतिहास
सम्पादन गर्नुहोस्विकास
सम्पादन गर्नुहोस्[[चित्|thumb|right|upright|प्रागैतिहासिक मानव अस्ट्रालोपिथेकसको काल्पनिक चित्र, यो मानवजातीको पूर्खाले पहिलो पटक २ खुट्टामा हिँडेको थियो। तर यसमा आधुनिक मानिसको जस्तो दिमाग थिएन]]
मानव विकासको वैज्ञानिक अध्ययनको सम्बन्ध मुख्य रूपमा होमो वर्गको विकाससँग गाँसिएको हुन्छ, भने अन्य होमिनिड र होमोनिन्स प्रजातिको अध्ययन अस्ट्रालोपिथेकससँग सम्बन्धित हुन्छ । आधुनिक मानिस लाई होमो स्पाइन्स वर्गको रूपमा चिनिन्छ, जसको वर्तमान एक मात्र उपवर्ग होमो स्पाइन्स स्पाइन्सको नामले चिनिन्छ । यसको अर्को परिचित उपवर्ग होमो स्पाइन्स आइडल्टु अहिले विलुप्त भैइसकेको छ ।[५] कहिले काहिँ लगभग ३०,००० वर्ष पहिला तिर विलुप्त भैसकेको "होमो नेन्दर्थालेन्सिस"'लाई पनि यसको उपवर्गको रूपमा लिईएको पाईन्छ, तर होमो नेन्दर्थालेन्सिसको आनुवांशिक अध्यनले आधुनिक मानिस र नेन्दर्थालेन्सिसको डिएनए ५०,००० वर्ष पहिला नै छुट्टिई सकेको बताउँछ ।[६] हालको केही वंशाणुगत अध्ययनले आधुनिक मानिस कम से कम प्राचिन मानवका दुई प्रजातिहरू: नेन्दर्थालेन्सिस र डेनिसोभान्ससँग मिल्दोजुल्दो रहेको बताउँछ । [७] यसको अलावा केही होमो रोडेसिएन्सिस प्रजातिको नमूनाहरूको खोजले यसलाई पनि उपप्रजातिको रूपमा ब्याख्या गरेको छ तर यस बर्गिकरणलाई ब्यापक रूपमा स्वीकार गरिएको छैन ।
प्यालियोलिथिक
सम्पादन गर्नुहोस्
सभ्यता तर्फ
सम्पादन गर्नुहोस्
बसोबास र जनसङ्ख्या
सम्पादन गर्नुहोस्प्रारम्भिक मानव बस्तीहरू पानीको निकटता र जीवन शैली तथा जीवन निर्वाहको लागि प्रयोग हुने अन्य प्राकृतीक श्रोतहरू: शिकारको लागि शिकार योग्य जनावर, उब्जाउको लागि खेतीयोग्य तथा घरपालुवा जनावरको लगि चरणयोग्य जमीन आदिको उपलब्धतामा निर्भर हुने गर्दथे । तर मानिसहरू प्राविधिक संसाधन, सिँचाईको माध्यम, शहरी योजना, निर्माण, यातायात, निर्माण सामग्रीहरू, वन फडाँनी र मरुस्थलीकरणको माध्यमबाट वासस्थान परिवर्तन गर्ने क्षमता राख्दछन ।
मानव जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्शरीर
सम्पादन गर्नुहोस्
मनोविज्ञान
सम्पादन गर्नुहोस्Genetics
सम्पादन गर्नुहोस्जीवनचक्र
सम्पादन गर्नुहोस्
- मानव जीवनका विभिन्न चरणहरू
-
प्रजनन उमेरकी महिला -
बृद्ध महिला (महिनावारी बन्द भएपछि) -
केटो(यौवनावस्था भन्दा पहिले) -
बयस्क युवक -
प्रौढ
खाना
सम्पादन गर्नुहोस्निन्द्रा
सम्पादन गर्नुहोस्मनोविज्ञान
सम्पादन गर्नुहोस्
Consciousness and thought
सम्पादन गर्नुहोस्उत्प्रेरणा र आवेग
सम्पादन गर्नुहोस्प्रेम र यौन
सम्पादन गर्नुहोस्प्रेम एउटा भावना हो भने यौवन उमेर बढदै जादा हुने शारीरिक एव मानसिक रूपमा हुने परीवर्तन हो ।
संस्कृति
सम्पादन गर्नुहोस्भाषा
सम्पादन गर्नुहोस्Spirituality and religion
सम्पादन गर्नुहोस्
दर्शन
सम्पादन गर्नुहोस्संगीत कला र साहित्य
सम्पादन गर्नुहोस्
प्रविधि
सम्पादन गर्नुहोस्
ढुगाको औजार
Gender roles
सम्पादन गर्नुहोस्लिंगको आधारमा कामको बाँडफाँड
वर्ण र जातजाति
सम्पादन गर्नुहोस्समाज, सरकार र राजनीति
सम्पादन गर्नुहोस्
युद्ध
सम्पादन गर्नुहोस्
Trade and economics
सम्पादन गर्नुहोस्
यो पनि हेर्नुहोस
सम्पादन गर्नुहोस्सन्दर्भ सूची
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ १.० १.१ Groves, C. (२००५), Wilson, D. E., & Reeder, D. M, eds, सम्पादक, Mammal Species of the World (3rd संस्करण), Baltimore: Johns Hopkins University Press, ओसिएलसी 62265494, ISBN 0-801-88221-4।
- ↑ Global Mammal Assessment Team (2008). Homo sapiens. In: IUCN 2009. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2009.2. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 03 March 2010.
- ↑ Goodman M, Tagle D, Fitch D, Bailey W, Czelusniak J, Koop B, Benson P, Slightom J (१९९०), "Primate evolution at the DNA level and a classification of hominoids", J Mol Evol 30 (3): 260 – 6, डिओआई:10.1007/BF02099995, PMID 2109087।
- ↑ "Hominidae Classification", Animal Diversity Web @ UMich, अन्तिम पहुँच २००६-०९-२५।
- ↑ Human evolution: the fossil evidence in 3D, by Philip L. Walker and Edward H. Hagen, Dept. of Anthropology, University of California, Santa Barbara. Retrieved April 5, 2005.
- ↑ Green, Richard E.; Krause, Johannes; Ptak, Susan E.; Briggs, Adrian W.; Ronan, Michael T.; Simons, Jan F.; Du, Lei; Egholm, Michael; Rothberg, Jonathan M.; Paunovic, Maja; Pääbo, Svante (२००६), "Analysis of one million base pairs of Neanderthal DNA", Nature: 16, 330–336, डिओआई:10.1038/nature05336।
- ↑ Mitchell, Alanna (जनवरी ३०, २०१२), "DNA Turning Human Story Into a Tell-All", NYTimes, अन्तिम पहुँच २०१२-०२-१३।
