लिथुआनियाली भाषा

लिथुआनियाली एक पूर्वी बाल्टिक भाषा हो जुन भारोपेली भाषा परिवारको बाल्टिक शाखासँग सम्बन्धित छ। यो लिथुआनियाको आधिकारिक भाषा र युरोपेली सङ्घको आधिकारिक भाषाहरू मध्ये एक हो। लिथुआनियामा लगभग २८ लाख मूल लिथुआनियाली वक्ताहरू छन् र अन्यत्र लगभग १,०००,००० वक्ताहरू छन्। गैर-लिथुआनियाली पृष्ठभूमिका लिथुआनियाका लगभग ५ लाख बासिन्दाहरूले लिथुआनियालीलाई दोस्रो भाषाको रूपमा दैनिक बोल्छन्।

लिथुआनियाली
lietuvių kalba
मूलभाषी	लिथुआनिया
क्षेत्र	बाल्टिक क्षेत्र
रैथाने(हरू)	लिथुआनियाली
मातृभाषी वक्ता	३० लाख
भाषा परिवार	भारोपेली भाषा परिवार बाल्टिक-स्लाभेली बाल्टिक पूर्वी बाल्टिक लिथुआनियाली
लिपि	रोमन लिपि
सरकारी दर्जा
आधिकारिक भाषा	लिथुआनिया युरोपेली सङ्घ
अल्पसङ्ख्यक भाषाको रूपमा मान्यता	पोल्यान्ड
नियामक संस्था	लिथुआनियाली भाषा आयोग
भाषा सङ्केतहरू
आइएसओ ६३९-१	lt
आइएसओ ६३९-२	lit
आइएसओ ६३९-३	कुनै: lit – आधुनिक लिथुआनियाली olt – पुरानो लिथुआनियाली
ग्लोटोलग	lith1251
भाषाविद् प्रयोगशाला	54-AAA-a
क्षेत्रहरूको नक्सा जहाँ लिथुआनियाली बहुसङ्ख्यक भाषाको रूपमा बोलिन्छ (गाढा निलोमा चिह्न लगाइएको) र अल्पसङ्ख्यक भाषा (हल्का निलोमा चिह्न लगाइएको)

लिथुआनियाली छिमेकी लाटभियालीसँग नजिकको सम्बन्ध छ, यद्यपि दुई भाषाहरू पारस्परिक रूपमा बुझ्न योग्य छैनन्। यो रोमन लिपिमा लेखिएको छ। केही सन्दर्भमा, केही भाषाविद्हरूले यसलाई अवस्थित भारोपेली भाषाहरूको सबैभन्दा पुरातनपन्थी मान्छन्, आदिम भारोपेली भाषाका विशेषताहरूलाई कायम राख्दै जुन अन्य वंशज भाषाहरूबाट विकासको माध्यमबाट हराएको थियो।

इतिहास

भारोपेली भाषाहरू मध्ये, लिथुआनियाली यसको व्याकरण र ध्वनीविज्ञानका केही पक्षहरूमा पुरातनपन्थी छ, पुरातात्विक विशेषताहरूलाई कायम राख्दै अन्यथा संस्कृत (विशेष गरी यसको प्रारम्भिक रूप, वैदिक संस्कृत) वा प्राचीन युनानी जस्ता पुरातन भाषाहरूमा मात्र पाइन्छ। यस कारणले गर्दा, यसको ढिलो प्रमाणीकरणको अनुसार आदिम भारोपेली भाषाको पुनर्निर्माणको लागि यो महत्त्वपूर्ण स्रोत हो।

लिथुआनियाली र लाटभियाली बीचको भिन्नता ८०० पछि सुरु भयो। लामो समयको लागि, तिनीहरूलाई एउटै भाषाका बोलीहरू मान्न सकिन्छ। कम्तिमा, सङ्क्रमकालीन बोलीहरू १४औँ वा १५औँ शताब्दी सम्म र सायद १७औँ शताब्दी सम्मको रूपमा अवस्थित थियो।

लिथुआनियाली र संस्कृतको सम्बन्ध

लिथुआनियाली	संस्कृत	नेपाली
अश्र	अश्रु	आँसु
अक्षि	अक्षि	आँखा
क्रूत	कुच	स्तन
शिर्द	हृद	मुटु
नग	नख	नङ
मोतेर	मातर	आमा
तेते	तात	बुबा
पतिनस	पति	पति
ओज	अज	ओज
मेदुस	मधु	मह
उगन	अग्नि	अग्नि
अश्व	अश्व	घोडा
अविस	अविस	भेडा
किर्मिन	कृमिन्	कीरा, गड्यौला
यव	यव	जौ
शाका	शाखा	हाँगा

भौगोलिक वितरण

लिथुआनियाली भाषा मुख्यतया लिथुआनियामा बोलिने गरिन्छ। यो आजको बेलारुस, लाटभिया, पोल्यान्ड र रूसको कालिनिनग्राद ओब्लास्टमा बस्ने जातीय लिथुआनियालीहरू, साथै अर्जेन्टिना, अस्ट्रेलिया, ब्राजिल, क्यानाडा, डेनमार्क, एस्टोनिया, फ्रान्स, जर्मनी, आइसल्यान्ड, आयरल्यान्ड, नर्वे, रूस, स्वीडेन, संयुक्त अधिराज्य, संयुक्त राज्य अमेरिका, उरुग्वे र स्पेनका ठुलो आप्रवासी समुदायहरू द्वारा पनि बोलिन्छ।

लिथुआनियामा २,९५५,२०० मानिसहरू (३,४६० तातारहरू सहित), वा २०१५ जनसङ्ख्याको लगभग ८६%, मूल लिथुआनियाई वक्ताहरू हुन्; अन्य राष्ट्रियताका अधिकांश लिथुआनियाली बासिन्दाहरू पनि केही हदसम्म लिथुआनियाली बोल्छन्। लिथुआनियाली भाषा बोल्ने हरूको कुल जनसङ्ख्या लगभग ३,२००,००० छ। लिथुआनियाली लिथुआनियाको राज्य भाषा र युरोपेली सङ्घको आधिकारिक भाषा हो।