भारतीय सशस्त्र बल
भारतीय सशस्त्र बल भारत गणतन्त्र को सैन्य बल हो। यसमा तीन व्यावसायिक वर्दीधारी सेवाहरू छन्: भारतीय सेना, भारतीय नौसेना र भारतीय वायुसेना। यसको अतिरिक्त, भारतीय सशस्त्र बलहरू केन्द्रीय सशस्त्र प्रहरी बल, भारतीय तटरक्षक बल र विशेष फ्रन्टियर फोर्स र विभिन्न अन्तर-सेवा कमान्डहरू र संस्थाहरू जस्तै रणनीतिक बल कमाण्ड, अण्डमान र निकोबार कमान्ड र एकीकृत रक्षा स्टाफद्वारा समर्थित छन्। भारतका राष्ट्रपति भारतीय सशस्त्र बलका सर्वोच्च कमाण्डर हुन् तर राष्ट्रिय सुरक्षाको कार्यकारी अधिकार र जिम्मेवारी भारतका प्रधानमन्त्री र तिनका चुनिएका क्याबिनेट मन्त्रीहरूमा निहित छ। भारतीय सशस्त्र बलहरू भारत सरकारको रक्षा मन्त्रालयको व्यवस्थापनमा छन्। १.४ मिलियन भन्दा बढी सक्रिय कर्मचारीहरूको शक्तिको साथ, यो विश्वको दोस्रो सबैभन्दा ठुलो सैन्य बल हो र विश्वको सबैभन्दा ठुलो स्वयंसेवक सेना हो।[५]
| भारतीय सशस्त्र बल | |
|---|---|
 भारतीय सशस्त्र बलको प्रतीक | |
 भारतीय सशस्त्र बलको झन्डा | |
| सेवा शाखाहरू |  भारतीय सेना भारतीय जल सेना भारतीय वायु सेना |
| मुख्यालय | रक्षा मन्त्रालय, दक्षिण भवन, नयाँ दिल्ली |
| नेतृत्व | |
| सर्वोच्च कमाण्डर |  राष्ट्रपति द्रौपदी मुर्मु |
| प्रधानमन्त्री | नरेन्द्र मोदी |
| रक्षा मन्त्री |  राजनाथ सिंह
|
| रक्षा सचिव | गिरिधर अरमाने, भारतीय प्रशासनिक सेवा |
| रक्षा प्रमुख |  जनरल अनिल चौहान |
| कर्मचारी | |
| भर्ना उमेर | १८[१] |
| अनिवार्य सैनिक भर्ती | छैन |
| सैन्य उमेर वार्षिक रूपमा | २३,११६,०४४[२] |
| सक्रिय कर्मचारी | १,४५५,५५०[३] (ranked दोस्रो) |
| आरक्षित कर्मचारी | १,१५५,०००[३] |
| व्यय | |
| बजेट | ₹५.९४ ट्रिलियन (युएस$८३ बिलियन) (२०२३–२४)[४] (चौथो स्थानमा) |
| जीडीपीको प्रतिशत | २% (२०२२–२३)[४] |
सन् १९४७, १९६५ र १९७१ को भारत–पाकिस्तान युद्ध, पोर्तुगाली–भारत युद्ध, चीन–भारत युद्ध, सन् १९६७ को चोला घटना, सन् १९८७ को चीन–भारत झडप, कारगिल युद्ध र सियाचिन युद्धलगायत भारतीय सशस्त्र बलले थुप्रै प्रमुख सैन्य अभियानहरू सञ्चालन गर्दै आएको छ। भारतले हरेक वर्ष डिसेम्बर ७ तारिखका दिन आफ्नो सशस्त्र बल र सैनिकलाई सम्मान गर्दै आएको छ। आणविक त्रिकोणले सुसज्जित, भारतीय सशस्त्र बलहरू निरन्तर आधुनिकीकरणबाट गुज्रिरहेको छ, भविष्यको सैनिक प्रणाली र क्षेप्यास्त्र प्रतिरक्षा प्रणाली जस्ता क्षेत्रहरूमा लगानीको साथ।[६]
भारत सबैभन्दा लामो सैन्य इतिहास मध्ये एक हो, जुन धेरै सहस्राब्दी पुरानो छ। सेनाहरूको पहिलो सन्दर्भ वेदका साथै महाकाव्य रामायण र महाभारतमा पाइन्छ। विशेष गरी धनुर्विद्यासम्बन्धी शास्त्रीय भारतीय ग्रन्थहरू र सामान्यतया मार्शल आर्टलाई धनुर्वेद भनिन्छ।[७]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "Categories of Entry", Indian Army, मूलबाट २३ अगस्ट २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २३ अगस्ट २०११।
- ↑ "Manpower Reaching Military Age Annually (2020)", Global Fire Power (GFP) (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच १९ जुन २०२०।
- ↑ ३.० ३.१ IISS 2021, p. 259
- ↑ ४.० ४.१ Manoj Kumar (१ फेब्रुअरी २०२३), "India raises defence budget to $72.6 bln amid tensions with China", Reuters (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२३।
- ↑ Tian, Nan; Fleurant, Aude; Kuimova, Alexandra; Wezeman, Pieter D.; Wezeman, Siemon T. (२७ अप्रिल २०२०), "Trends in World Military Expenditure, 2019", Stockholm International Peace Research Institute, अन्तिम पहुँच २७ अप्रिल २०२०।
- ↑ "Breaking News, World News & Multimedia", मूलबाट ८ जनवरी २०१४-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ "SOUTH ASIA – Indian seabed hides ancient remains", bbc.co.uk, २२ मे २००१, मूलबाट ३० अप्रिल २००८-मा सङ्ग्रहित।
बाह्य कडीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- भारतीय सेना – आधिकारिक वेबसाइट
- भारतीय वायुसेना – आधिकारिक वेबसाइट
- भारतीय नौसेना – आधिकारिक वेबसाइट