तेस्रो भारत-पाकिस्तान युद्ध

सन् १९७१ को भारत-पाकिस्तान युद्ध वा तेस्रो भारत-पाकिस्तान युद्ध भारतपाकिस्तान बीच एक सशस्त्र सङ्घर्ष थियो जुन पूर्वी पाकिस्तानमा ३ डिसेम्बर १९७१ देखि १६ डिसेम्बर १९७१ सम्म बङ्गलादेश मुक्ति युद्धको समयमा भएको थियो। आधिकारिक युद्ध पाकिस्तानी वायुसेना-सम्बन्धित अपरेसन चेंगिज खानसँग सुरु भयो, जसमा ११ भारतीय एयर स्टेशनहरूमा पूर्वपूर्व हवाई हमलाहरू समावेश थिए जसमा सामान्य क्षति भयो र केही घण्टाको लागि काउन्टर एयर अपरेशनहरू निलम्बन गरियो। भारतको प्रवेशले अवस्थित द्वन्द्वलाई विस्तार गर्यो, जसमा भारतीय र पाकिस्तानी सेनाहरू पूर्वी र पश्चिमी दुवै मोर्चामा संलग्न थिए।[]

तेस्रो भारत-पाकिस्तान युद्ध
भारत पाकिस्तान युद्ध, शीतयुद्ध, र बङ्गलादेशको स्वतन्त्रता युद्धको भाग
मिति३–१६ डिसेम्बर १९७१
(१ हप्ता र ६ दिन)
स्थान
परिणाम भारतीय जित
योद्धा

 भारत

 पाकिस्तान

सेनापतिहरू

भारत वराहगिरी वेंकट गिरी
(भारतको राष्ट्रपति)

भारत इन्दिरा गान्धी
(भारतको प्रधानमन्त्री)
बङ्गलादेश शेख मुजीवुर रहमान

पाकिस्तान याह्या खान
(पाकिस्तानको राष्ट्रपति)

पाकिस्तान नूरुल अमीन
(पाकिस्तानको प्रधानमन्त्री)

युद्धको तेह्र दिनमा, भारतले पूर्वी पाकिस्तानमा पूर्ण श्रेष्ठता हासिल गरेको थियो, जबकि पश्चिम पाकिस्तानमा पनि यसको पर्याप्त श्रेष्ठता थियो, जसको परिणाम पछि पाकिस्तानको पूर्वी रक्षाले आत्मसमर्पणको संयुक्त औजारमा हस्ताक्षर गर्‍यो।[] यो अनुमान गरिएको छ कि पाकिस्तानी सेना र समर्थन पाकिस्तानी समर्थक इस्लामवादी मिलिशियाका सदस्यहरूले बङ्गलादेशमा ३००,००० देखि ३,०००,००० नागरिकहरूको बीचमा मारेका छन्। द्वन्द्वको परिणाम स्वरूप, थप आठ देखि दस लाख मानिसहरू देश छोडेर भारतमा शरण लिन पुगे।[]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  1. "India: Easy Victory, Uneasy Peace", Time, २७ डिसेम्बर १९७१, मूलबाट १३ जुन २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २४ अप्रिल २०१६ 
  2. "1971 War: 'I will give you 30 minutes'", Sify, मूलबाट ६ डिसेम्बर २०१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १४ अप्रिल २०११ 
  3. Myers, David G. (२००४), Exploring Social Psychology 4E, Tata McGraw-Hill Education, पृ: २६९, आइएसबिएन 9780070700628, मूलबाट १० अक्टोबर २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१६-०३-०८