बङ्गलादेशका विभागहरू
बङ्गलादेशका विभागहरू बङ्गलादेशका पहिलो स्तरका प्रशासनिक विभागहरू हुन्। सन् २०२४ सम्म, बङ्गलादेशमा आठ वटा विभागहरू छन्, प्रत्येकको नाम यसको क्षेत्राधिकार भित्रको प्रमुख सहरको नाममा राखिएको छ जुन त्यस विभाजनको प्रशासनिक केन्द्रको रूपमा पनि कार्य गर्दछ। प्रत्येक विभागलाई धेरै जिल्लाहरूमा विभाजित गरिएको छ जसलाई उपजिल्लाहरू र त्यसपछि सङ्घ परिषदहरूमा विभाजित गरिएको छ।
| बङ्गलादेशका विभागहरू বাংলাদেশের বিভাগ बाङ्लादेशेर विभाग | |
|---|---|
 | |
| श्रेणी | एकात्मक राज्य |
| अवस्थिति | जनवादी गणतन्त्र बङ्गलादेश |
| सङ्ख्या | ८ मा |
| जनसङ्ख्या | धेरै: २,९६,७५,००० (ढाका) थोरै: ८३,३१,००० (बरिशाल) |
| क्षेत्रफल | ठुलो: ३३,९०८.५५ किमी२ (१३,०९२.१६ वर्ग माइल) (चट्टोग्राम) सानो: १०,५८४.०६ किमी२ (४,०८६.५३ वर्ग माइल) (मयमनसिंह) |
| सरकार | विभागीय आयुक्त प्रशासक विभागीय आयुक्त |
| उप प्रशासन | जिल्ला |
इतिहास
सम्पादन गर्नुहोस्सन् १९७१ मा बङ्गलादेश स्वतन्त्र भएपछि, देशमा चट्टोग्राम, ढाका, खुल्ना र राजशाही गरी चार विभागहरू थिए। सन् १९८२ मा ढाका विभागको अङ्ग्रेजी हिज्जे (राजधानी सहरको नामसहित) लाई बङ्गाली उच्चारणसँग अझ नजिकबाट मेल खाने गरी ढाका विभागमा परिवर्तन गरिएको थियो।
सन् १९९३ मा बरिशाल विभाग खुलना विभागबाट र सन् १९९५ मा सिलेट विभागलाई चट्टोग्राम विभागबाट विभाजन गरिएको थियो। २५ जनवरी २०१० को, रङ्पुर विभागलाई राजशाही विभागबाट अलग गरिएको थियो।[१] १४ सेप्टेम्बर २०१५ मा, मयमनसिंह विभाग ढाका विभागबाट अलग गरिएको थियो र आठौँ डिभिजनको रूपमा थपिएको थियो। सन् २०१५ मा, कुमिल्ला विभाग र फरिदपुर विभाग गरी थप दुई विभागहरू सिर्जना गर्ने प्रक्रिया सुरु भएको थियो।[२] अक्टोबर २०२१ मा, पूर्व प्रधानमन्त्री शेख हसिनाले कुमिल्ला र फरिदपुर विभागका स्थानहरूमा नामकरण गरिएका दुई नयाँ विभागहरू, मेघना र पद्माको गठनको घोषणा गरेकी थिइन्।[३]
विभागीय आयुक्त
सम्पादन गर्नुहोस्विभागीय आयुक्त एक विभागका प्रशासनिक प्रमुख हुन्। आयुक्तको नियुक्ति सरकारले बङ्गलादेश निजामती सेवाको अतिरिक्त सचिव स्तरको अधिकारीबाट गर्दछ। विभागीय आयुक्तको कार्यालयको भूमिका महाशाखामा अवस्थित सबै सरकारी कार्यालयहरू (केन्द्रीय सरकारी कार्यालयहरू बाहेक)को सुपरीवेक्षी प्रमुखको रूपमा कार्य गर्नु हो। एक विभागीय आयुक्तलाई एक विभागको राजस्व र विकास प्रशासनको पर्यवेक्षणको प्रत्यक्ष जिम्मेवारी दिइएको हुन्छ। विभागीय आयुक्तलाई अतिरिक्त विभागीय आयुक्त, वरिष्ठ सहायक आयुक्त र अन्य प्रशासक अधिकारीहरूले सहयोग गर्दछन्।[४][५][६][७]
विभागहरूको सूची
सम्पादन गर्नुहोस्सन् २०११ को जनसङ्ख्या तथा आवास जनगणनामा बङ्गलादेश तथ्याङ्क ब्युरोद्वारा गरिएको जनगणनामा फेला परेका बङ्गलादेशका आठ वटा विभागहरूको बारेमा निम्न तालिकामा केही प्रमुख तथ्याङ्कहरू प्रस्तुत गरिएको छ।
| विभाग | आइएसओ कोड | सदरमुकाम | स्थापना (सन्) | उपविभाग | क्षेत्रफल (किमी२)[८] | जनसङ्ख्या (सन् २०२२)[८] | जनघनत्व (मानिस/ किमी२) (सन् २०२२)[८] | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| जिल्लाहरू | उपजिल्लाहरू | सङ्घ परिषद् | |||||||
| बरिशाल विभाग | BD-A | बरिशाल | १९९३ | ६ | ४१ | ३५२ | १३,२२५.२० | ९,१००,१०२ | ६८८ |
| चट्टोग्राम विभाग | BD-B | चट्टोग्राम | १८२९ | ११ | १०३ | ९४९ | ३३,९०८.५५ | ३३,२०२,३२६ | ९७९ |
| ढाका विभाग | BD-C | ढाका | १८२९ | १३ | ८९ | ८८५ | २०,५९३.७४ | ४४,२१५,१०७ | २,१४७ |
| खुलना विभाग | BD-D | खुलना | १९६० | १० | ५९ | ५७१ | २२,२८४.२२ | १७,४१६,६४५ | ७८२ |
| मयमनसिंह विभाग | BD-H | मयमनसिंह | २०१५ | ४ | ३५ | ३५१ | १०,५८४.०६ | १२,२२५,४९८ | १,१५५ |
| राजशाही विभाग | BD-E | राजशाही | १८२९ | ८ | ६७ | ५६५ | १८,१५३.०८ | २०,३५३,११९ | १,१२१ |
| रङ्पुर विभाग | BD-F | रङ्पुर | २०१० | ८ | ५८ | ५३५ | १६,१८४.९९ | १७,६१०,९५६ | १,०८८ |
| सिलेट विभाग | BD-G | सिलेट | १९९६ | ४ | ४१ | ३३८ | १२,६३५.२२ | ११,०३४,८६३ | ८७३ |
| बङ्गलादेश | BD | ढाका | १९७१ | ६४ | ४९३ | ४,५४६ | १४७,५६९ | १६५,१५८,६१६ | १,११९ |
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "Divisions of Bangladesh", Statoids, मूलबाट १६ अक्टोबर २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ जनवरी २०१४।
- ↑ "3 new divisions to be formed", The Independent (Dhaka), मूलबाट १५ फेब्रुअरी २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ फेब्रुअरी २०१५।
- ↑ "PM Hasina: New divisions will be named Padma, Meghna", Dhaka Tribune, २०२१-१०-२१, मूलबाट ११ नोभेम्बर २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-११-११।
- ↑ "List of Divisional Commissioners", मूलबाट १८ जुन २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १८ जुन २०२२ मिति
- ↑ "Divisional And District Commissioners Are Important For A Prosperous Bangladesh: PM", मूलबाट ११ नोभेम्बर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ११ नोभेम्बर २०१७ मिति
- ↑ "List of Additional Divisional Commissioners", मूलबाट २० नोभेम्बर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१७। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २० नोभेम्बर २०१७ मिति
- ↑ "New divisional commissioner joins", The Independent (Dhaka), मूलबाट ७ डिसेम्बर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ मे २०१७।
- ↑ ८.० ८.१ ८.२ "२०२२ Population & Housing Census: Preliminary Results", Bangladesh Bureau of Statistics, मूलबाट १५ जनवरी २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जनवरी २०१२।