विकिपिडिया

दक्षिण सुडान

दक्षिण सुडान आधिकारिक रूपमा गणतन्त्र दक्षिण सुडान[१८] पूर्व/मध्य अफ्रिकाको एक भू-भूपरिवेष्ठित देश हो।[१९][२०] यसको सिमाना पूर्वमा इथियोपिया, उत्तरमा सुडान, पश्चिममा मध्य अफ्रिकी गणतन्त्र, दक्षिण-पश्चिममा प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो, दक्षिणमा युगान्डा र दक्षिणपूर्वमा केन्याद्वारा घेरिएको छ। यहाँको जनसङ्ख्या १.१०६ करोड रहेको छ। जसमध्ये ५ लाख २५ हजार ९५३ जना राजधानी र सबैभन्दा ठूलो सहर जुबामा बसोबास गर्छन्।

गणतन्त्र दक्षिण सुडान
दक्षिण सुडानको झन्डा
झन्डा
दक्षिण सुडानको निशान छाप
निशान छाप
आदर्श वाक्य: "न्याय, स्वतन्त्रता, समृद्धि"
राष्ट्रिय गान: "दक्षिण सुडान ओइ!"
दक्षिण सुडान गाढा हरियोमा, विवादित क्षेत्र हलुका हरियोमा
दक्षिण सुडान गाढा हरियोमा, विवादित क्षेत्र हलुका हरियोमा
 दक्षिण सुडान-अवस्थिति (dark blue) – अफ्रिका-এ (फिक्का निलो & dark grey) – अफ्रिकी सङ्घ-এ (फिक्का निलो)
 दक्षिण सुडान-अवस्थिति (dark blue)

– अफ्रिका-এ (फिक्का निलो & dark grey)
– अफ्रिकी सङ्घ-এ (फिक्का निलो)

राजधानी
र सबैभन्दा ठुलो सहर
जुबा
०४°५१′उ॰ ३१°३६′पू॰ / ४.८५०°N ३१.६००°E / 4.850; 31.600
आधिकारिक भाषाहरूअङ्ग्रेजी[१]
मान्यता प्राप्त राष्ट्रिय भाषाहरू
  • नुएर
  • मुर्ले
  • लुओ
  • दिन्का
  • मादी
  • जान्दे
र ६० अन्य भाषाहरू
[note १]
बोलिने भाषाहरू[७]
धर्म
(सन् २०२०)[८]
रैथाने(हरू)दक्षिण सुडानी
सरकारसङ्घीय राष्ट्रपतीय संवैधानिक गणतन्त्र[९]
साल्भा किर मायार्दित
• उपराष्ट्रपति
रियक माचर[१०]
• उपराष्ट्रपति
जेम्स वानी इग्गा[१०]
• उपरा
तबान दुङ गाई [१०]
• उपराष्ट्रपति
रेबेका न्यादेङ ले माबियोर[१०]
• उपराष्ट्रपति
हुसेन अब्देलबागी[१०]
व्यवस्थापिकासङ्क्रमणकालीन राष्ट्रिय संसद
राज्य परिषद्
सङ्क्रमणकालीन राष्ट्रिय व्यवस्थापिका–संसद्
स्थापित
• मिस्री अङ्ग्रेज सुडानको अन्त्य
१ जनवरी १९५६
• विस्तृत शान्ति सम्झौता
6 January 2005
• स्वाधिनता
९ जुलाई २००५
• सुडानबाट स्वतन्त्र
९ जुलाई २०११
१३ जुलाई २०११
क्षेत्रफल
• जम्मा
६,४४,३२९ किमी२ (२,४८,७७७ वर्ग माइल) (४१औँ)
जनसङ्ख्या
• सन् २०१९ अनुमानित
१,२७,७८,२५० (७५औँ)
• सन् २००८ जनगणना
८२,६०,४९० (विवादित)[११]
• घनत्व
१३.३३ /किमी2 (३४.५ /वर्ग माइल) (२१४औँ)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता)सन् २०१८ लगत
• जम्मा
$१८.४३५ अर्ब[१२]
• प्रति व्यक्ति
$१,४२०[१२] (२२२औँ)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (साङ्केतिक)सन् २०१८ लगत
• जम्मा
$३.१९४ अर्ब[१२]
• प्रति व्यक्ति
$२३६[१२]
गिनी (सन् २०१६)४४.१[१३]
मध्यम
मानव विकास सूचकाङ्क (सन् २०१९)०.४३३[१४]
न्यून · १८५औँ
मुद्रादक्षिण सुडानी पाउन्ड (SSP)
समय क्षेत्रअन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिक समय+२ (मध्य अफ्रिकी समय)
मिति ढाँचादिन/महिना/वर्ष
सडक प्रयोगदायाँ[१५]
टेलिफोन कोड+२११[१६]
आइएसओ ३१६६ सङ्केतSS
इन्टरनेट डोमेनडटएसएस[१७]क
  1. दर्ता गरिएको तर लागू नभएको।

यसले सन् २०११ मा गणतन्त्र सुडानबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गरेको थियो। यसले सन् २०२१ सम्म व्यापक मान्यता पाउँदै सबैभन्दा पछिल्लो सार्वभौम राज्य वा देश बनेको छ।[२१] देशमा श्वेत नाइल नदीद्वारा गठित र स्थानीय रूपमा बहर अल जबलको अर्थ "पर्वतीय नदी" भनेर चिनिने सुदको विशाल दलदल क्षेत्र समावेश छ। मोहम्मद अली वंशको अधीनमा रहेको मिस्रले सुडानलाई कब्जा गरेको थियो र सन् १९५६ मा सुडानी स्वतन्त्रता नभएसम्म मिस्री अङ्ग्रेज सुडान रूपमा शासित थियो।[२२] पहिलो सुडानी गृहयुद्धपछि सन् १९७२ मा दक्षिणी सुडान स्वायत्त क्षेत्र स्थापना गरियो र यो सन् १९८३ सम्म चल्यो। सन् १९८३ मा दोस्रो सुडानी गृहयुद्ध सुरु भएको थियो र सन् २००५ मा व्यापक शान्ति सम्झौतासँगै अन्त्य भएको थियो।[२३][२४] पछि सोही वर्ष दक्षिणी सुडानको स्वायत्त सरकार स्थापना हुँदा दक्षिणी स्वाधिनता पुनः स्थापित भएको थियो। जनवरी २०११ को जनमत सङ्ग्रहमा स्वतन्त्रताको लागि ९८.८३% समर्थन पछि दक्षिण सुडान ९ जुलाई २०११ मा स्वतन्त्र राज्य बनेको थियो। देशले जातीय हिंसाको सामना गर्नु परेको छ र व्याप्त मानव अधिकारको दुरुपयोग भएको गृहयुद्धमा फसेको छ। डिसेम्बर २०१३ देखि २०२० फेब्रुअरीसम्म विभिन्न जातीय नरसंहार र विभिन्न पार्टीहरूले पत्रकारहरूको हत्या गरेका थिए।[२५] जब प्रतिस्पर्धी लडाकू नेताहरू साल्भा किर मायार्दीत र रिएक मकरले एकता सम्झौता गर्दै गठबन्धनको सरकार गठन गरेका थिए जसले गर्दा शरणार्थीहरूलाई घर फर्कने बाटो खुलेको थियो।[२६]

दक्षिण सुडानी जनसङ्ख्या धेरै जसो निलोटिक जातिहरू मिलेर बनेको छ।[२७] अधिकांश बासिन्दाहरू इसाई धर्म वा विभिन्न आदिवासी धर्मको पालन गर्छन्। देश संयुक्त राष्ट्र सङ्घ[२८][२९][३०], अफ्रिकी सङ्घ,[३१] पूर्वी अफ्रिकी समुदाय, विकाससम्बन्धी अन्तर सरकारी प्राधिकरण र जेनेभा सम्मेलनको सदस्य राष्ट्र हो।[३२] सन् २०१९ सम्म, संयुक्त राष्ट्रसङ्घको विश्व शान्त सूचकाङ्कको नवीनतम प्रतिवेदन अनुसार दक्षिण सुडान तेस्रो सबैभन्दा कम स्थानमा रहेको छ। यो विश्व शान्ति सूचकाङ्कमा तेस्रो सबैभन्दा कम स्थानमा रहेको छ।[३३][३४]

शब्दको उत्पत्ति

सम्पादन गर्नुहोस्

सुडान नाम पश्चिमी अफ्रिकादेखि पूर्वी मध्य अफ्रिकासम्म फैलिएको सहाराको दक्षिणमा पर्ने भौगोलिक क्षेत्रलाई दिइएको नाम हो। यो नाम अरबी शब्द बिलाद अस-सुडान (بلاد السودان), वा "अश्वेतहरूको भूमि" बाट लिइएको हो।[३५]

टिप्पणी

सम्पादन गर्नुहोस्
  1. ↑ दक्षिण सुडान गणतन्त्रको सङ्क्रमणकालीन संविधान, भाग १, ६(१):"दक्षिण सुडानका सबै आदिवासी भाषाहरू राष्ट्रिय भाषाहरू हुन् र त्यसलाई आदर, विकास र सम्वर्द्धन गरिनेछ।[२]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  1. ↑ "The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011", Government of South Sudan, मूलबाट २१ जुलाई २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०११।  अङ्ग्रेजी भाषा दक्षिण सुडानको सरकार कमकाजको भाषा हो।
  2. ↑ "The Transitional Constitution of the Republic of South Sudan, 2011", Government of South Sudan, मूलबाट २९ जुन २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ नोभेम्बर २०१६।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २९ जुन २०११ मिति
  3. ↑ United Nations Children's Fund (UNICEF): The impact of language policy and practice on children’s learning: Evidence from Eastern and Southern Africa 2016 वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १३ सेप्टेम्बर २०१७ मिति (PDF; 672 kB), Pages 1–3, Retrieved 9 September 2018
  4. ↑ Manfredi, Stefano (२०१८), "Juba Arabic (Árabi Júba): a "less indigenous" language of South Sudan", Sociolinguistic Studies 12 (1): 209–230, डिओआई:10.1558/sols.35596। 
  5. ↑ Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2016), A new state, an old language policy, and a pidgin-creolo: Juba Arabic in South Sudan, Forthcoming: Sociolinguistic Studies 2016 वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १ नोभेम्बर २०१८ मिति (PDF; 1141 kB), Pages 1–18, Retrieved 9 September 2018
  6. ↑ Manfredi Stefano; Tosco Mauro (2013), Language uses vs. language policy: South Sudan and Juba Arabic in the post-independence era वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ९ सेप्टेम्बर २०१८ मिति (PDF; 301 kB), Pages 798–802, III Congresso Coordinamento Universitario per la Cooperazione allo Sviluppo, Sep 2013, Turin, Italy. JUNCO, Journal of Universities and International Development Cooperation, 2014, Imagining Cultures of Cooperation – Proceedings of the III CUCS Congress, Turin 19–21 September 2013, Retrieved 9 September 2018
  7. ↑ एथालोलग: Ethnologue Languages of the World – South Sudan वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ९ सेप्टेम्बर २०१८ मिति, Retrieved 9 September 2018.
  8. ↑ "South Sudan", Global Religious Futures, Pew Research Center, अन्तिम पहुँच १ जुलाई २०२१।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ डिसेम्बर २०१८ मिति
  9. ↑ "S. Sudanese government agrees to federal system with rebels – Sudan Tribune: Plural news and views on Sudan", Sudan Tribune (अङ्ग्रेजीमा) (Addis Ababa), २७ सेप्टेम्बर २०१४, मूलबाट ११ अक्टोबर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १९ नोभेम्बर २०१७।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ११ अक्टोबर २०१७ मिति
  10. ↑ १०.० १०.१ १०.२ १०.३ १०.४ "Salva Kiir appoints Machar as First Vice President", The East African। 
  11. ↑ "Discontent over Sudan census", News24.com, AFP, २१ मे २००९, मूलबाट १३ जुलाई २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १४ जुलाई २०११।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १३ जुलाई २०११ मिति
  12. ↑ १२.० १२.१ १२.२ १२.३ "दक्षिण सुडान", World Economic Outlook Database, अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष, मूलबाट १९ मार्च २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अक्टोबर २०१८। 
  13. ↑ "Gini Index", विश्व बैङ्क, मूलबाट ११ मे २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १६ जुन २०२१। 
  14. ↑ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene, संयुक्त राष्ट्र विकास कार्यक्रम, १५ डिसेम्बर २०२०, पृ: 343–346, आइएसबिएन 978-92-1-126442-5, अन्तिम पहुँच १६ डिसेम्बर २०२०। 
  15. ↑ "Traffic and Road Conditions in Sudan, South", Countryreports.org, मूलबाट २१ जनवरी २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २१ जनवरी २०१९। 
  16. ↑ "New country, new number: Country code 211 officially assigned to South Sudan" (प्रेस विज्ञप्ति), अन्तर्राष्ट्रिय दूरसञ्चार सङ्घ, १४ जुलाई २०११, मूलबाट ५ अक्टोबर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० जुलाई २०११। 
  17. ↑ ".ss Domain Delegation Data", Internet Assigned Numbers Authority, ICANN, मूलबाट १२ मार्च २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ सेप्टेम्बर २०११। 
  18. ↑ "South Sudan", The World Factbook, CIA, ११ जुलाई २०११, अन्तिम पहुँच १४ जुलाई २०११। 
  19. ↑ "The World Factbook – Central Intelligence Agency", www.cia.gov, अन्तिम पहुँच १२ जुलाई २०११। 
  20. ↑ "UN classification of world regions Eastern Africa: South Sudan", UN, मूलबाट १७ अप्रिल २०१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ सेप्टेम्बर २०११। 
  21. ↑ "The World's Youngest Countries", WorldAtlas (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच ११ मार्च २०२०। 
  22. ↑ eg. example reference in {{cite web |url=https://www.thefreedictionary.com/Bahr+al+Jabal |title=Bahr el Jabal |work=The Free Dictionary
  23. ↑ "Broadcast of Declaration of Independence (part 1)", Youtube.com, १० जुलाई २०११, मूलबाट २१ जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ मे २०१३। 
  24. ↑ "Broadcast of Declaration of Independence (part 2)", Youtube.com, १९ जुन २०११, मूलबाट ७ जुलाई २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ मे २०१३। 
  25. ↑ "South Sudan rivals strike power-sharing deal", BBC News, २२ फेब्रुअरी २०२०, अन्तिम पहुँच २८ फेब्रुअरी २०२०। 
  26. ↑ Malak, Garang A. (२२ फेब्रुअरी २०२०), "Trust issues persist in Juba despite new dawn", The East African, अन्तिम पहुँच २० जुन २०२०। 
  27. ↑ "'Children's crisis' in South Sudan must be addressed, says top UN official calling for real accountability", ७ सेप्टेम्बर २०१८, मूलबाट ३० सेप्टेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० सेप्टेम्बर २०१८। 
  28. ↑ Worsnip, Patrick (१४ जुलाई २०११), "South Sudan admitted to U.N. as 193rd member", Reuters, मूलबाट १५ जुलाई २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २४ जुलाई २०११।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १५ जुलाई २०११ मिति
  29. ↑ "UN welcomes South Sudan as 193rd Member State", United Nations News Service, १४ जुलाई २०११, मूलबाट ३ अगस्ट २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १४ जुलाई २०११। 
  30. ↑ "Ethiopia Agrees to Back Somalia Army Operations, IGAD Says", Bloomberg Businessweek, २५ नोभेम्बर २०११, मूलबाट २९ जुलाई २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ नोभेम्बर २०११। 
  31. ↑ "South Sudan Becomes African Union's 54th Member", Voice of America News, २८ जुलाई २०११, मूलबाट १६ सेप्टेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ जुलाई २०११। 
  32. ↑ "Freedom House Congratulates South Sudan for Signing the Geneva Conventions", Freedom House, २० जुलाई २०१२, मूलबाट २१ जुलाई २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० जुलाई २०१२। 
  33. ↑ "Fragile States Index", Fund for Peace, मूलबाट १५ जुलाई २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ डिसेम्बर २०१८। 
  34. ↑ "World Happiness Report 2018", World Happiness Report, पृ: २३, मूलबाट १३ डिसेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ४ डिसेम्बर २०१८। 
  35. ↑ International Association for the History of Religions (१९५९), Numen, Leiden: EJ Brill, पृ: १३१। 

बाह्य कडीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
 
विकिमिडिया कमन्समा दक्षिण सुडान सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।
 
विकियात्रामा दक्षिण सुडान सम्बन्धित यात्रा वृतान्त उपलब्ध छ।
"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=दक्षिण_सुडान&oldid=1251306" बाट अनुप्रेषित