गणतन्त्र

गणतन्त्र (लेटिन बाट: Res Publica - जनताको तन्त्र अथवा जनताको राज्य) एउटा यस्तो देश हो जहाँको शासनतन्त्रमा सैद्धान्तिक रूपले देशको सर्वोच्च पदमा आम जनताबाट कुनै पनि व्यक्ति पदासीन हुनसक्छ । यस प्रकारको शासनतन्त्रलाई गणतन्त्र भनिन्छ। "लोकतन्त्र" अथवा "प्रजातन्त्र" गणतन्त्रभन्दा फरक हुन । लोकतन्त्र त्यस शासनतन्त्रलाई भनिन्छ जहाँ वास्तवमी सामान्य जनता वा तिनको बहुमतका इच्छाले शासन चल्ने गर्दछ । आज विश्वका धेरैजसो देशहरु गणराज्य छन्, र साथसाथै लोकतान्त्रिक पनि । नेपाल संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक राज्य हो ।

शासन प्रणाली Systems of government
गणतन्त्रात्मक सरकार:   राष्ट्रपतीय गणतन्त्र:व्यवस्थापिकाबाट अलग कार्यकारी राष्ट्रपति भएको   Semi-presidential system with both an executive presidency and a separate head of government that leads the rest of the executive, who is appointed by the president and accountable to the legislature   संसदीय व्यवस्थाहरू with a ceremonial and non-executive president, where a separate head of government leads the executive and is dependent on the confidence of the legislature   गणतन्त्र जहाँ संसदले कार्यकारी राष्ट्रपतिको निर्वाचन गर्छ। राजतन्त्रात्मक सरकार:   संवैधानिक राजतन्त्रहरू: आलङ्कारिक तथा अ-कार्यकारी राजतन्त्र जहाँ अलग सरकार प्रमुखले कार्यपालिकाको नेतृत्व गर्छ।   संवैधानिक राजतन्त्रहरू with a ceremonial monarch, but where royalty still hold significant executive and/or legislative power   पूर्ण राजतन्त्र: राजतन्त्रले कार्यपालिकाको नेतृत्व गर्ने   One-party states   सैन्य सरकार   माथिका कुनै पनि शासन प्रणाली नभएको देशहरू (उदाहरण सङ्क्रमणकालिन सरकार वा अस्पष्ट राजनैतिक स्थिती)