गीताप्रेस, गोरखपुर
गीताप्रेस हिन्दू धार्मिक ग्रन्थहरुको संसारकै सबभन्दा ठुला प्रकाशक हो।[१]यो भारतको उत्तर प्रदेश राज्यको गोरखपुर शहरमा स्थित रहेको छ। यसको स्थापना सन् १९२३ मा जय दयाल गोएङ्का र घनश्याम दास जालानले सनातन धर्मका सिद्धान्तहरुलाई प्रोत्साहन गर्नका लागि गरेका थिए। हनुमान प्रसाद पोद्दारलाई "भाईजी" का रूपमा चिनिने गरिन्छ, जो कि आफ्नो प्रसिद्ध पत्रिकाका संस्थापक अनि आजीवन सम्पादक थिए, जसले आफ्ना कलमको नाम पनि "शिव", कल्याण राखेका थिए र त्यसैले लेख, रचनाहरु लेख्ने गर्दथे।[२]सन् १९२७ मा प्रकाशित गर्न सुरु गरेका थिए, जसका १६०० प्रतिहरुको प्रचलन थियो र वर्तमानमा यसको प्रिन्ट अर्डर २.५ लाख (सन् २०१२ मा) सम्म पुगेको थियो। गीताप्रेस अभिलेखालयमा ३५०० भन्दा पनि अझै बढी पाण्डुलिपिहरु छन् जसमा भगवत् गीताका १०० भन्दा अधिक व्याख्याहरु समावेश रहेका छन्।[३] सेठ जय दयाल गोएङ्का, श्री हनुमान प्रसाद पोद्दार र श्री घनश्याम दास जालान, गीता प्रचारकहरुले २९ अप्रिल १९२३ मा सोसाइटी रजिस्ट्रेशन एक्ट, १८६० (वर्तमानमा पश्चिम बङ्गाल सोसाइटीद्वारा शासित) का अन्तर्गत पञ्जीकृत गोविन्द भवन क्रियालयका एउटा क्षेत्रका रूपमा गीताप्रेसको स्थापना गरे। पाँच महिनापछी यसले आफ्नो पहिलो छपाई मेसिन ६०० रुपैयाँमा किनेको थियो। यसको स्थापनापछी, गीताप्रेसले गीताको लगभग ४१० मिलियन प्रति (विभिन्न संस्करणमा) र रामचरितमानसको ७० मिलियन प्रति, आर्थिक सहायता-प्राप्त गर्ने किसिमको मूल्यमा प्रकाशित गरे। यो डिसेम्बर २०१४ मा तलबका मुद्दाले गर्दा अस्थायी रूपले बन्द भएको थियो, तर केहि दिन पछी काम फेरीदेखि शुरू भएको छ।[४][५]
| चित्र:Geetapresslogo.png | |
| स्थापना | २९ अप्रिल १९२३; 96 years ago in Gorakhpur, India |
|---|---|
| संस्थापक | जय दयाल गोएङ्का घनश्याम दास जालान |
| मूल राष्ट्र | भारत |
| मुख्यालय स्थान | गोरखपुर, उत्तर प्रदेश |
| वितरक | वर्ल्डवाइड |
| प्रकाशन प्रकार | हिन्दू धार्मिक पुस्तकहरु र कल्याण मासिक |
| Nonfiction topics | सनातन धर्म वा हिन्दुत्व |
| No. of employees | ३५० |
| आधिकारिक वेबसाइट | https://gitapressbookshop.in/ |
प्रकाशन सम्पादन गर्नुहोस्
पत्रिका सम्पादन गर्नुहोस्
- कल्याण (हिन्दी भाषामा) सन् १९२७ देखि प्रकाशित हुने एउटा मासिक पत्रिका हो। यसमा विभिन्न धार्मिक विषयहरुलाई समर्पित लेखहरु छन् जो कि विचार र राम्रा कार्यहरुलाई प्रोत्साहन दिने गर्दछ। भारतीय सन्तहरु अनि विद्वानहरुद्वारा लिखित पत्रिका नियमित रूपले प्रकाशित गरिँदै आएको छ।
- कल्याण-कल्पतरु (अङ्ग्रेजी भाषामा) एउटा मासिक पत्रिका हो, यो सन् १९३४ देखि प्रकाशित हुँदै आएको छ। यसका सामग्री पनि कल्याणका निमित्त नै रहेका छन्।
यसमध्ये कुनै पत्रिका कुनै पनि विज्ञापन गर्दैनन्।
- अनलाइनमा कल्याण र कल्याण-कल्पतरु पत्रिकाको सदस्यता प्राप्त गर्न सकिन्छ।
धार्मिक ग्रन्थ सम्पादन गर्नुहोस्
यी ग्रन्थहरु संस्कृत, हिन्दी, मराठी, अङ्ग्रेजी, कन्नड, तमिल, तेलुगु, गुजराती, बङ्गाली, उडिया र भारतमा बोलिने अन्य भाषाहरुमा प्रकाशित हुने गर्दछ।[६]
- श्रीमद् भगवद गीता (अनेकौं प्रारूप)
- महाभारत
- तुलसीदासद्वारा रचित श्री रामचरितमानस (अनेकौं प्रारूप), तेलुगु संस्करण (सन् २००२)
- तुलसीदासद्वारा अन्य रचनाहरु
- वाल्मीकि रामायण (अनेकौं प्रारूप)
- शास्त्र (पुराण, उपनिषद र अन्य)
- सूरदासद्वारा गरिएका कामहरु
- स्वामी रामसुखदासका पुस्तकहरु
- हनुमान प्रसाद पोद्दारका पुस्तकहरु
- जयदयाल गोएङ्काका पुस्तकहरु
अन्य प्रकाशन सम्पादन गर्नुहोस्
- भक्त-गाथाहरु र भजन
- साना किताबहरु बच्चाहरुका तर्फ बढी केन्द्रित
शाखा सम्पादन गर्नुहोस्
गीता प्रेसका शाखाहरु र स्टल निम्नलिखित स्थानहरुमा रहेका छन्। चूरू र नादियाडलाई छोडेर अधिकांश स्टल रेलवे प्लेटफर्ममा सञ्चालित रहेका छन्। चूरूमा ऋषिकुल ब्रह्मचार्यश्रम वैदिक स्कूलका अगाडी एउटा स्टल रहेको छ अनि नादियाडमा सन्तराम मन्दिरको नजिक एउटा स्टल रहेको छ।
| शाखाहरु | ठेगाना | सञ्चालित स्टलहरु |
|---|---|---|
| बेङ्गलुरु | ७/३, दोस्रो क्रस, लालबाघ रोड बेङ्गलोर - ५६००२७ | बेङ्गलोर, यशवन्तपुर, एसएसपीएन, हब्ली |
| कोयम्बटूर | गीताप्रेस मेन्सन ८/१ एम, रेसकोर्स, कोयम्बटूर - ६४१०१८ (तमिलनाडु) | एनआइएल |
| भिल्वाडा | जी-७, आकार टावर, सी ब्लोक, हर्ष प्यालेसको विपरित, गान्धी नगर, भिल्वाडा (राज)- ३११००१ | एनआइएल |
| कट्टक | भारतीय टावर्स, बादाम बाडी, कट्टक-७५३००९ | कट्टक, भुवनेश्वर |
| दिल्ली | २६०९, नयी सडक, दिल्ली-११०००६ | दिल्ली, निजामुद्दीन, नयाँ दिल्ली, बिकानेर, चुरु |
| ऋषिकेश | गीता भवन, पी.ओ. स्वर्गाश्रम, ऋषिकेश-२४९३०४ | एनआइएल |
| हरिद्वार | सब्जीमण्डी, मोतीबाजार, हरिद्वार-२४९४०१ | हरिद्वार |
| हैदरावाद | ४१, ४-४-१; दिल्शाद प्लाजा, सुल्तान बाजार, हैदरावाद-५०००९५ | सिकन्दराबाद, विजयवाडा |
| इन्दौर | जी-५, श्री वर्धान, ४ आर.एन.टी. मार्ग, इन्दौर-४५२००१ | इन्दौर |
| जलगाउँ | ७, भीम सिंह मार्केट, रेल्वे स्टेशनको नजिक, जलगाउँ-४२५००१ | औरङ्गाबाद |
| कानपुर | २४/५५, बिरहाना रोड, कानपुर-२०८००१ | कानपुर, लखनऊ, कोटा |
| कोलकाता | १५१, महात्मा गान्धी रोड, कोलकाता-७००००७ | कोलकाता, सीलदह, हाब्रा, धनबाद, खड्गपुर |
| मुम्बई | २८२,सामलदास गान्धी मार्ग (प्रिन्सेस स्ट्रिट), मरिन लाइन्स स्टेसन नजिक, मुम्बई-४००००२ | एनआइएल |
| नागपुर | श्रीजी कृपा कम्प्लेक्स, ८५१, न्यु एटावाडी रोड, नागपुर-४४०००२ | गोण्डिया |
| पटना | अशोक राजपथ, महिला अस्पतालको छेउमा, पटना - ८००००४ | पटना |
| राईपुर | मित्तल कम्प्लेक्स,गञ्जपारा, तेलघानी चोक(छतीसगढ), राईपुर- ४९२००९ | राईपुर |
| राँची | कार्ट सराइ रोड, उपल्लो बजार, पहिलो तल्ला बिरला गद्दी, राँची-८३४००१ | राँची |
| सुरत | वैभव अपार्टमेन्ट, नुतन निवासको विपरित, भटर रोड, सुरत-३९५००१ | अहमदाबाद, वडोदरा, राजकोट, जामनगर, भारुच, नादियाड |
| वाराणसी | ५९/९, निचीबाग, वाराणसी-२२१००१ | मुगल सराइ |
| चेन्नई | इलेक्ट्रो हाउस नं. २३, रामनाथन स्ट्रिट, किलपाउक, चेन्नई-६०००१० (टी.एन.) | एनआइएल |
| गोरखपुर | गीताप्रेस, पी.ओ. गीताप्रेस, गोरखपुर - २७३००५ | छप्रा, सीवन, मुजफरपुर, गोरखपुर, गोण्डिया, जबलपुर्, समस्तीपुर |
गीता प्रेस आर्ट ग्यालेरी (लीला चित्र मन्दिर) सम्पादन गर्नुहोस्
आर्ट ग्यालेरीमा श्री राम र श्री कृष्णका लीलाहरु (कार्य वा नाटक) लाई ६८४ चित्रहरुमा चित्रित गरिएको छ, जो भुत र वर्तमानका प्रसिद्ध कलाकारहरुद्वारा प्रस्तुत गरिएको छ। श्री कृष्ण लीलाका मेवाडी शैलीका चित्रहरु सहित अन्य चित्र पनि प्रदर्शनमा छन्। भगवद गीताका पुरा ७०० श्लोकहरुलाई पर्खालहरुमा अंकित सिङ्गमरमरका पट्टिहरुमा प्रदर्शित गरिएका छन्।
आबद्ध सङ्गठन सम्पादन गर्नुहोस्
गीताप्रेस कोलकाताका गोविन्द भवन क्रियालयको अंश हो। अन्य सम्बद्ध संस्थानहरु तल दिइएका छन्:
- गीता भवन, मुनि की रेति, ऋषिकेश
- ऋषिकुल-ब्रह्मचर्य आश्रम (वैदिक पाठशाला), चुरू, राजस्थान।
- आयुर्वेद संस्थान (आयुर्वेदिक औषधीका निर्माता), ऋषिकेश।
- गीता प्रेस सेवा दल (प्राकृतिक विपदका लागि राहत सङ्गठन)।
- हस्त निर्मित्त वस्त्र विभव (हथकरघा निर्मित कपडाका निर्माता)।
- भारतीय ग्रामोदय वास्तु भण्डार (मुम्बईमा गीता प्रेसका पहिलो रिटेलर)।
सन्दर्भ सामग्रीहरू सम्पादन गर्नुहोस्
- ↑ Encyclopædia Britannica.
- ↑ Hanuman Prasad Poddar वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१०-०२-११ मिति
- ↑ Holy word India Today, 20 December 2007.
- ↑ Historic Geeta Press shuts down indefinitely
- ↑ "Work resumes at Gita Press", The Times of India, १७ डिसेम्बर २०१४, अन्तिम पहुँच ५ जुलाई २०१८।
- ↑ "Thulasidas Ramayana", The Hindu, २१ मे २००२, अन्तिम पहुँच ५ जुलाई २०१८।
बाह्य कडीहरू सम्पादन गर्नुहोस्
- गीताप्रेस गोरखपुरको आधिकारिक बुक स्टोर वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२०-१०-१४ मिति
- गीता प्रेस अनलाइन स्टोर