इन्दौर
यो लेख हिन्दीबाट गरिएको अपुरो अनुवाद हो। यो लेख कम्प्युटरद्वारा निर्मित वा दोहोरो दक्षता बिना कुनै अनुवादकद्वारा बनाइएको हुनसक्छ। |
इन्दौर जनसङ्ख्याको दृष्टिमा भारतको मध्य प्रदेश राज्यको सबैभन्दा ठुलो शहर हो । यो इन्दौर जिल्ला र इन्दौर संभाग दुवौको मुख्यालयको रूपमा कार्य गर्दछ । इन्दौर मध्य प्रदेश राज्यको वाणिज्यिक राजधानी पनि हो । यस राज्यको शिक्षा हबको रूपमा मानिन्छ ।
इन्दौर | |
|---|---|
 | |
| उपनाम: | |
| देश |  भारत |
| राज्य | मध्य प्रदेश |
| क्षेत्र | मालवा |
| जिल्ला | इन्दौर |
| सरकार | |
| • प्रकार | Mayor–Council |
| • अङ्ग | इन्दौर नगरपालिक निगम |
| क्षेत्रफल | |
| • महानगर | ३८९.८ किमी२ (१५०.५ वर्ग माइल) |
| • क्रम | 10 |
| उन्नतांश | ५५३ मिटर (१८१४ फिट) |
| जनसङ्ख्या (2011) | |
| • महानगर | १,९६४,०८६ |
| • क्रम | १४ औं |
| • घनत्व | ८४१/किमी२ (२१८०/वर्ग माइल) |
| • महानगर | ३,३८७,४४७ |
| • Metro rank | १५th |
| वासिन्दा | इन्दौरी/इन्दौरी वा इन्दौरिअन |
| समय क्षेत्र | युटिसी+5:30 (IST) |
| पिनकोड | ४५२०XX |
| Telephone code | ०७३१ |
| सवारी दर्ता | MP-०९-XXXX |
| लिंगानुपात | 0.00 are ♀/♂[४] |
| Literacy Rate | ८७.३८% (नर) ७५.०२% (नारी)[४] |
| जलवायु | Cwa / Aw कोपेन (Köppen) |
| वर्षण | ९४५ मिलिमिटर (३७.२ इन्च) |
| औसत वार्षिक तापमान | २४.० °से (७५.२ °फे) |
| औसत गर्मिमा तापमान | ३१ °से (८८ °फे) |
| औसत सर्दिमव तापमान | १७ °से (६३ °फे) |
| वेबसाइट | इन्दौर शहर |
इन्दौर भारतको एकमात्र शहर हो, जहाँ भारतीय प्रबन्धन संस्थान (IIM इन्दौर) र भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान (IIT इन्दौर) दुवै स्थापित छ । [५] मालवा पठारको दक्षिणी छोरमा स्थित इन्दौर शहर, राज्यको राजधानी भोपालदेखि १९० किमी पश्चिममा स्थित छ । सन् २०११ को भारतीय जनगणना अनुसार २१६७४४७ को आबादी सिर्फ ५३० वर्ग किलोमीटरको क्षेत्रमा वितरित छ ।[६] यो मध्यप्रदेशमा सबैभन्दा घनी आबादी भएको प्रमुख शहर हो । यो भारतमा टीयर-2 शहहरू को तहत आउछ । इन्दौर मेट्रोपोलिटन एरिया (शहर र आसपासको इलाका) को आबादी राज्यमा २१ लाख मान्छेको साथ सबैभन्दा धेरै हो ।
इन्दौर आफ्नो स्थापनाको इतिहासमा १६औ शताब्दीमा डेक्कन (दक्षिण) र दिल्ली को बीच एक व्यापारिक केन्द्रको रूपमा आफ्नो निशान पाइन्छ । मराठा पेशवा बाजीराव-१ को मालवामा पूर्ण नियन्त्रण ग्रहण गर्न पश्चात, १८ मे १७२४ मा इन्दौर मराठा साम्राज्यमा सम्मिलित भएको थियो ।
ब्रिटिश राजको दुवैमा, इन्दौर राज्य एक १९ गन सेल्यूट (स्थानीय स्तरमा २१) रियासत थियो जुन त्या समय (एक दुर्लभ उच्च रौङ्क) थियो । यो अंग्रेजी कालमा पनि मराठा होलकर राजवंश शासित रहयो । आजादीको केहि समय पछि यो भारत अधिराज्यलाई जिम्मा दिइयो । [७] इन्दौरको रूपमा सेवाको राजधानी मध्य भारत १९५० देखि १९५६ सम्म ।
इन्दौर एक वित्तीय जिल्लाको समान, मध्य प्रदेशको आर्थिक राजधानीको रूपमा कार्य गर्दछ । र भारतको तेश्रो सबैभन्दा पुरानो शेयर बाजार, मध्यप्रदेश स्टोक एक्सचेन्ज इन्दौरमा स्थित छ । यहाँको अचल सम्पत्ति (रीयल एस्टेट) बजार, मध्य भारतामा सबैभन्दा महङ्गो हो ।
यो एक औद्योगिक शहर हो । यहाँ लगभग ५,००० भन्दा धेरै सानो-ठुलो उद्योग छ । यो सबै मध्य प्रदेशमा सबैभन्दा धेऐ वित्त उत्पादन गर्छ । पीथमपुर औद्योगिक क्षेत्र मा ४०० भन्दा धेरै उद्योग छ र इनिहरूमा १०० भन्दा धेरै अंतर्राष्ट्रीय सहयोगको उद्योग छ । पीथमपुर औद्योगिक क्षेत्रको प्रमुख उद्योग व्यावसायिक वाहन बनाउने वाला तथा त्योसग सम्बन्धित उद्योग हो । व्यावसायिक क्षेत्रमा मध्य प्रदेश को प्रमुख वितरण केन्द्र र व्यापार मन्डीयाँ छ । यहाँ मालवा क्षेत्रको किसान आफ्नो उत्पादनलाई बेच्न र औद्योगिक वर्गसग मिल्न आउछन् । यहाँको आस पासको ज़मीन कृषि-उत्पादनको लागि उत्तम छ र इन्दौर मध्य-भारतको गेहूँ, मकै र सोयाबीनको प्रमुख उत्पादक हो । यो शहर, आस-पासको शहरहरूको लागि प्रमुख खरीददारीको केन्द्र पनि हो । इन्दौर आफ्नो नमकीनहरू तथा खान-पानको लागि पनि जानिन्छ ।
प्र.म. नरेन्द्र मोदी को स्मार्ट सिटी मिशनमा १०० भारतीय शहरहरूलाई चयनित गरिएको छ जसमा इन्दौर पनि एक स्मार्ट सिटीको रूपमा विकसित गरिनेछ । [८] यो स्मार्ट सिटी मिशनको पहिलो चरणको अन्तर्गत बीस शहरहरूलाई स्मार्ट सिटीको रूपमा विकसित गरिनेछ र इन्दौर पनि यस प्रथम चरणको हिस्सा हो । [९]
प्रमुख ऐतिहासिक तथा दर्शनीय स्थल
सम्पादन गर्नुहोस्
- राजवाडा
- कांच मन्दिर
- काह्न नदी
- खजराना मन्दिर
- प्रमुख धार्मिक स्थल
- अन्नपूर्णा मन्दिर
- खजरानाको गणेश मन्दिर
- हरसिद्धि मन्दिर
- देवगुराडिया
- बिजासन माता मन्दिर, एरोड्रम रोड
- गेन्देश्वर महादेव मन्दिर, परदेशीपुरा
- गोपेश्वर महादेव मन्दिर, गान्धी हल परिसर
- जबरेश्वर महादेव मन्दिर, राजवाडा
- गोपाल मन्दिर, राजबाडा
- श्री रिद्धी सिद्धी चिन्तामन गणेश मन्दिर, कुम्हार मोहल्ला, जूनी इन्दौर
- शनि मन्दिर, जूनी इन्दौर
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "Indian cities and their Nicknames", The Daily Moss, अन्तिम पहुँच फेब्रुअरी ६, २०१६।
- ↑ "Indore", Maps of India, अन्तिम पहुँच फेब्रुअरी ६, २०१६।
- ↑ "Area of Indore census 2001", Indore.nic.in, अन्तिम पहुँच २९ अप्रिल २०१२। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १३ मे २०१२ मिति
- ↑ ४.० ४.१ http://www.census2011.co.in/census/district/306-indore.html
- ↑ "इन्दौरमा आईआईटी-आईआईएमको अनैठो मिश्रण"।
- ↑ "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above", Provisional Population Totals, Census of India 2011, अन्तिम पहुँच १४ मार्च २०१६।
- ↑ http://books.google.co.in/books?id=MTZHXwAACAAJ&dq=Holkar+state&source=bl&ots=MvVMWVghvL&sig=Zoj-fkWYraBTG3ZdlMZ45Lq98N0&hl=en&sa=X&ei=9GJxUL7bJIrsrAeTjIGIDA&ved=0CFMQ6AEwBg, अन्तिम पहुँच १४ मार्च २०१६।
|प्रकाशक=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता);|Title=প্যারামিটার অজানা, উপেক্ষা করুন (|title=পরামর্শকৃত) (सहायता);|title=रितो (सहायता) - ↑ http://www.firstpost.com/business/why-only-98-cities-instead-of-100-announced-all-questions-answered-about-smart-cities-project-2410576.html
- ↑ "स्मार्ट सिटी मिशनको तहत पलिलो २० स्मार्ट शहरहरूको सूची", अन्तिम पहुँच १६ फ़रवरी २०१६।
|प्रकाशक=प्यारामिटर ग्रहण गरेन (सहायता)
यो पनि हेर्नुहोस्
सम्पादन गर्नुहोस्