हल्दीघाटी

हल्दीघाटी
हल्दीघाटी
	भञ्ज्याङको बेसार रङको माटो
स्थान	राजसमन्द जिल्ला, राजस्थान, भारत
शृङ्खला	Aravalli

हल्दीघाटी पश्चिम भारतको राजस्थानको अरवल्ली रेन्जमा अवस्थित खमनोर र बलिचा गाउँको बीचमा रहेको एउटा पहाड हो जसले राजसमन्द र उदयपुर जिल्लाहरुलाई जोड्छ। यो भञ्ज्याङ उदयपुरबाट ४४ किलोमिटरको दूरीमा अवस्थित छ। ‘हल्दीघाटी’ नाम यस क्षेत्रको बेसार रङको पहेँलो माटोबाट आएको मानिन्छ । (Turmeric हिन्दीमा हल्दी हो)। ^[१]

इतिहास

पहाडी दर्रा एक महत्वपूर्ण ऐतिहासिक स्थान हो। खमनोरको रक्ततलाई हल्दीघाटीको युद्धको स्थल हो, जुन १८ जुन १५७६ मा मेवाड राज्य र कुँवरमान सिंहको नेतृत्वमा रहेको मुगल सेनाबीच भएको थियो। महाराणा प्रतापले मुगल सम्राट अकबरका सेनापति मान सिंह प्रथम अम्बरको नेतृत्वमा लडेका मुगलहरु विरुद्ध मेवाडको सशस्त्र सेनाको नेतृत्व गरे।

स्मारक

हल्दीघाटीमा रहेको चेतक समाधि

महाराणा प्रतापको घोडा चेतकले हल्दीघाटी युद्धमा निर्णायक भूमिका खेलेको थियो। यस युद्धमा चेतकको ज्यान गएको थियो र उनको मृत्यु १८ जुन १५७६ मा भएको थियो । चेतक खसेको ठाउँमा महाराणा प्रतापले आफ्नो घोडाको लागि सानो स्मारक बनाइदिए। हल्दीघाटीमा त्यो मन्दिर अझै पनि छ।

भारत सरकारले सन् १९९७ मा महाराणा प्रताप राष्ट्रिय स्मारक निर्माणको जिम्मा दिएको थियो र सन् २००९ को जुनमा स्मारक खोलिएको थियो। ^[२] मेमोरियलमा महाराणा सवार चेतकको कांस्य मूर्ति राखिएको छ। यद्यपि राष्ट्रिय स्मारक घोषणाको पर्खाइमा छ ।