राइतो

राइतो दहीमा काँक्रो, तोरीको धूलो, प्याज, मसाला, आदि मिसाएर बनाइने एक परिकार हो। यसलाई भात र रोटीसँगै चटनीको रूपमा खाने गरिन्छ। यो दक्षिण एसियाका विभिन्न देशहरूमा बनाइन्छ। यसका धेरै प्रकारहरू हुन्छन्। यसमा धनियाँ, हरियो खुर्सानी, जीरा मसाला, पुदिना, धूलो खुर्सानी र अन्य मसलासँग पनि हाल्ने गरिन्छ। राइतो दक्षिण एसियाभर विभिन्न तरिकाले बनाइने गरिन्छ।

राइतो

काँक्रोको राइतो
वैकल्पिक नामहरू	रायता, दही काँक्रो, पछडी
परिकार	चटनी
क्षेत्र वा राज्य	दक्षिण एसिया
सम्बन्धित राष्ट्रिय व्यञ्जन	नेपाल, भारत, बङ्गलादेश, पाकिस्तान
खान उपयुक्त	चिसो
मुख्य सामग्रीहरू	दही/मोही, काँक्रो, तोरीको धूलो, नून, तोरीको तेल
सामान्यतया प्रयोग हुने सामग्रीहरू	धनियाँ, जीरा मसाला, पुदिना, धूलो खुर्सानी, चाट मसाला, हरियो खुर्सानी
विभिन्नता	चुकौनी
पाकपुस्तक: राइतो   तस्वीर: राइतो

व्युत्पत्ति

पश्चिमी नेपालमा राइतो भनेर चिनिने यस परिकारलाई, पूर्वी नेपालमा 'दही काँक्रो' भनिन्छ।

यसलाई हिन्दी र बङ्गालीमा रायता भनिन्छ। रायता शब्दको व्युत्पत्ति संस्कृत शब्द 'राज्जिका'बाट भएको अथवा हिन्दी शब्द 'राय' (कालो तोरीको दाना) र 'तिक्त' (तिखो) मिलेर बनेको मानिन्छ।

दक्षिण भारतमा विशेष गरी केरल र तमिलनाडुमा यसलाई 'पछडी' भनिन्छ ।

बनाउने प्रक्रिया

राइतो बनाउने विधि:

1. दहीमा पानी मिलाएर पातलो बनाउने।
2. त्यसमा मसिनो गरी काटेको प्याज र खुर्केको काँक्रो हाल्ने। (प्याज र काँक्रोको सट्टामा अन्य फलफूल जस्तै मेवा, भुइँ कटहर, आदि पनि हाल्न मिल्छ।)
3. त्यसमा नून, धूलो खुर्सानी, हरियो खुर्सानी, धनियाँ र अन्य मसला हाल्ने।
4. एउटा भाँडोमा तेल तताएर त्यसमा तोरी र मेथी फुराउने।
5. मेथी दाना हल्का कालो भएपछि, तेल दहीको मिश्रणमा झान्ने।

प्रकार

अनारको राइतो

राइतो धेरै प्रकारका हुन्छन् । जस्तै:

• बेथुको राइतो (भारतको हरियाणामा प्रचलित)
• काँक्रो राइतो
• चुकन्दरको राइतो
• गाँजरको राइतो
• आलुको राइतो
• पालुङ्गोको राइतो
• भुजिआ सेवाइको राइतो
• आँपको राइतो
• मेवाको राइतो
• अम्बाको राइतो
• अनारको राइतो
• नासपातीको राइतो
• पुदिना र बदामको राइतो
• लसुन र पुदिनाको राइटो

यो पनि हेर्नुहोस्

• चुकौनी, आलुको चटनी
• अचार
• बिरयानी