अर्जुननरसिंह केसी

अर्जुन नरसिंह केसी एक वरिष्ठ प्रभावसाली राजनीतिज्ञ, पूर्व अधिवक्ता एवं पूर्व प्राध्यापक हुन् । नेपाली राजनीतिका हस्ती मा. अर्जुन नरसिंह, बहुदल स्थापना पश्चात शान्ति समझौता र गणतान्त्रिक नेपालको स्थापनामा मुख्य भूमिका निर्वाहा गर्दे आएका छन् । पार्टीभित्र लोकप्रिय र संगठानका बाहुबली, उनले राष्ट्रियरुपमा नुवाकोटलाइ केन्द्रिय विकास योजनामा सम्हिलित गर्न तथा नुवाकोटका लागि कयौं समाबेसी र आर्थिक विकासका योजनाहरु क्याबिनेट र संसदबाट पारित गर्न सफल भएका छन् ।

अर्जुन नरसिंह केसी
सहरी विकास मन्त्री
कार्यकाल २०७३ भदौ १० – २०७४ जेठ १७
राष्ट्रपति	विद्यादेवी भण्डारी
प्रधानमन्त्री	पुष्पकमल दाहाल
व्यक्तिगत विवरण
जन्म	(1950-09-27) २७ सेप्टेम्बर १९५० राउतबेसी नुवाकोट, नेपाल
राष्ट्रियता	नेपाली
राजनीतिक दल	नेपाली काँग्रेस
अभिभावक(हरू)	भगवान नरसिंह गौतम (बुबा) यशोदा देवी (आमा)
शिक्षा	त्रिभुवन विश्वविद्याल (स्नातकोत्तर) टफटस विश्वविद्याल, अमेरिका (फेलोशिप)
वेबसाइट	arjunnarasinghakc.com facebook.com/arjunnkc

गत महाधिबेसनमा केसीले कोइराला–केसी–थापा क्याम्पको तयारीका लागि नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरेका थिए । केसीले पार्टीमा युवा नेतृत्व आवश्यक रहेको भन्दै केन्द्रीय सदस्यमा उम्मेदवारी दिएका थिए। सिङघेइ पार्टी पङ्ती भित्र २,६५० मत ल्याउन सफल, मा. अर्जुन नरसिंह कांग्रेस र कांग्रेसका कयौं भ्रात्रि संस्था भित्र बलियो संगठन हाक्दें आएका छन् । आफ्नो मन्त्रीकालमा उनले गरेका महत्त्वपूर्ण शिक्षा, स्वास्थ्य तथा सहरी विकासका योजनाहरु सन् २०२३ सम्म लागु हुदेइ आइरहेका छन्।

उनी नेपाली कांग्रेसमा सह-महामन्त्री र पार्टीका प्रवक्ता जस्तो महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएका छन्। उनी अहिले संसद र पार्टीभित्र भ्रष्टाचार विरोधी कानुन, पारदर्शिता र जवाफदेहिताको वकालत गर्ने केन्द्रीय कार्यसमितिका वरिष्ठ नेता हुन् ।

प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

केसीले काठमाडौँ, नेपालको त्रिभुवन विश्वविद्यालयबाट राजनीति विज्ञानमा स्नातकोत्तर गरेका छन्। पूर्णकालिन राजनीतिज्ञ हुनु भन्दा पहिले उनी त्रिभुवन विश्वविद्यालयमा राजनीति विज्ञानमा शिक्षक थिए र साथै उनले अधिवक्ताको अभ्यास पनि गरिरहेका थिए।

यसबाहेक, उनले टफ्ट्स विश्वविद्यालय, फ्लेचर स्कूल अफ डिप्लोमेसी, बोस्टन, संयुक्त राज्य अमेरिकामा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र विदेश नीति निर्णय १९८२ मा फेलोशिप पूरा गरे।

राजनीतिक वृत्ति

प्रारम्भिक राजनीतिक करियर

केसी सन् १९६१–६३ मा शान्ति विद्या गृह माध्यमिक विद्यालयको महासचिवमा निर्वाचित भएर आफ्नो राजनीतिक जिवन प्रारम्भ गरेका थिए । त्यसपछि उनले सन् १९६४-१९६७ सम्म राष्ट्रिय (हाल शंकर देव क्याम्पस भनेर चिनिन्छ) को उपाध्यक्ष र अध्यक्षको रूपमा सेवा गरे। उनी नेपाल विद्यार्थी संघका संस्थापक सदस्य तथा संयोजक हुन् । १९७३ मा, उनी कांग्रेसले वाराणसीमा आयोजना गरेको लोकतान्त्रिक समाजवादी युवा लीगको केन्द्रीय सदस्यको रूपमा निर्वाचित भए।

कांग्रेसका वरिष्ठ नेतृत्वको निर्देशनमा केसीले १९८१ को राष्ट्रिय पञ्चायत निर्वाचनमा स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएर संसद छिर्न सफल भएका थिए।

केसीले सूर्यबहादुर थापाको नेतृत्वमा सन् १९८२ देखि १९८३ सम्म स्वास्थ्य राज्यमन्त्री र त्यसपछि सन् १९९५ देखि १९९९ सम्म स्वास्थ्य, शिक्षा तथा भौतिक योजना मन्त्रीको जिम्मेवारी सम्हालेका थिए। केसी सन् १९९१ र १९९४ को संसदीय निर्वाचनमा दुई पटक सांसद निर्वाचित भएका थिए। ।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्री (१९९५-१९९७)

सन् १९९६ मा, मन्त्रि केसीले सहरी क्षेत्रका डाक्टरहरूलाई विकट मानिने पहाडी र तराई क्षेत्रमा सेवा विस्तारमा प्रोत्साहन गर्न तथा नेपाली स्वास्थ्य सेवा प्रणालीको सुधारमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेले।

उहाँले बलियो प्रोत्साहन, थप द्रुत पदोन्नति, र नेपालका कम सेवा नपुगेका क्षेत्रहरूमा काम गर्नेहरूका लागि भत्ता र प्रशिक्षण अवसरहरू क्याबिनेटबाट पारित गर्नु भयो। थप रूपमा, पदोन्नति मापदण्डको कडा कार्यान्वयन, र "काज" को सीमितता - प्रायः प्रयोग हुने लुपहोल जसद्वारा पहाडहरूमा पोस्ट गरिएको डाक्टरले अस्थायी तर अनिश्चितकालीन स्थानान्तरणमा शहरमा फिर्ताको व्यवस्था गर्न मिल्ने प्राभाधनको अन्त्य गरे। नयाँ कानूनले यो अभ्यास प्रति वर्ष एक महिनामा सीमित गरेको थियो।

सन् १९९९ मा केसी नेपाली कांग्रेसको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध विभागको प्रमुखमा मनोनीत भएका थिए । २००० सेप्टेम्बर २५ मा तत्कालीन पार्टी सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले केसीलाई नेपाली कांग्रेसको प्रवक्तामा नियुक्त गर्नुभएको थियो ।

२०६२/६३ जनान्दोलनमा भूमिका

पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रले २००६ को जनआन्दोलनमा केसीजस्ता प्रमुख नेतालाई गिरफ्तार गरेको एक दृश्य ।

१६ फेब्रुअरी २००५ मा राजाले संकटकाल लगाएर विरोध प्रदर्शनमा प्रतिबन्ध लगाएपछि, प्रमुख दलका नेताहरूलाई थुनामा राखे र मौलिक अधिकार निलम्बन गरेपछि पहिलो पटक नेपाल प्रहरीले केसीलाई पार्टी कार्यालय सानेपाबाट पक्राउ गर्यो।

केसी रिहा हुनुअघि तीन महिना जेल बसेका थिए र बाँकेमा पार्टीको बैठकमा भाग लिएको एक सातापछि फेरि पक्राउ परेका थिए ।

२०६३ भदौमा काठमाडौंमा भएको नेपाली कांग्रेसको ११औँ महाधिवेशनपछि जीपी कोइरालाले केसीलाई सहमहासचिवमा नियुक्त गरेका थिए ।

संघीय गणतन्त्र युग

केसी सन् २००८ को नेपाली संविधानसभा निर्वाचनमा नुवाकोट १ बाट उम्मेदवारी दिए तर नेकपा (माओवादी)की उम्मेदवार विमला सुवेदीसँग पराजित भए ।

२०१० सेप्टेम्बर २१ मा नेपाली कांग्रेसको १२औँ महाधिवेशनमा केसी तेस्रो पटक केन्द्रीय सदस्यका रूपमा निर्वाचित भए, जसमा ३,०८७ मतमध्ये २,०३४ लोकप्रिय मत केसीले प्राप्त गरेका थिए ।

समयमै संविधान जारी गर्न नसक्दा पहिलो संविधानसभा विघटन भयो । दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचन २०१३ नोभेम्बर १९ मा भएको थियो। केसीले फेरि नुवाकोट १ बाट उम्मेदवारी दिए र एनेकपा (माओवादी)की उम्मेदवार विमला सुवेदीविरुद्ध ८,००० मतको अन्तरले विजयी भए।

शहरी विकास मन्त्री (२०१६ - २०१७)

सहरी विकास मन्त्रालयको कार्यकालमा केसीले आगामी वर्षको आर्थिक कार्यक्रम तर्जुमा गर्दा दिगो विकासका लक्ष्यहरू प्रवर्द्धनमा बलियो भूमिका खेलेका थिए । २३ अप्रिल, २०१७ मा, केसीले उपत्यका बाहिरका पिछडिएका समुदायहरूलाई २५,००० घर उपलब्ध गराउने लक्ष्यका साथ जनता आवास कार्यक्रम स्थापना गरे।

२०१६ मा भारतका गृहमन्त्री श्री राजनाथ सिंहसँग शहरी विकास मन्त्री केसी ।

साथै, केसीले अप्रिल २६, २०१७ मा सहरीकरणलाई व्यवस्थित बनाउन काठमाडौंको बाहिरी चक्रपथ निर्माण सुरु गर्न अन्तिम स्वीकृति दिए। प्रस्तावित ७१.९३ किलोमिटर सडक राजनीतिक कलह र भ्रष्टाचारका कारण १३ वर्षदेखि अलपत्र परेको थियो । बाहिरी चक्रपथ निर्माणको पहिलो चरणको ६ दशमलव ६ किलोमिटर चोभार–गाम्चा–सतुङ्गल खण्डमा आगामी आर्थिक वर्षदेखि शुरु हुने र १४ हजारभन्दा बढी जग्गाधनीहरुको करिब ८ हजार रोपनी क्षेत्रफल ओगटेको छ । चक्रपथको कुल लम्बाइमध्ये काठमाडौं, ललितपुर र भक्तपुरमा क्रमशः ३५ दशमलव ८ किलोमिटर, १५ दशमलव ८० किलोमिटर र २१ दशमलव ५ किलोमिटरको कभरेज हुनेछ ।

वर्तमान गतिविधिहरू

१४औँ महाधिवेशनमा केसीले कोइराला–केसी–थापा क्याम्पको तयारीका लागि नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरेका थिए ।

१४औँ महाधिवेशनमा केसी पुनः २ हजार ६५० मत प्राप्त गरी केन्द्रीय कार्यसमितिमा निर्वाचित भएका थिए ।

फागुन १ गते प्रधानमन्त्रीको सरकारी निवास बालुवाटारमा केसीले ‘नेपाली कांग्रेसको संक्षिप्त इतिहास’ नामक पुस्तकको विमोचन गरेका थिए । पुस्तक विमोचन गर्दै प्रधानमन्त्री देउवाले केसीले लेखेको पुस्तक सबै नागरिकले पढ्नु पर्ने धारणा राख्दै पार्टीको इतिहासबारे जान्न चाहने जो कोहीलाई पनि पुस्तक गाइडलाइन हुने बताए ।

केसी नेपाली कांग्रेसमा निकै लोकप्रिय नेता हुन् ।

प्रतिनिधि सभा निर्वाचन, २०७९मा नेपाली काँग्रेसका उम्मेदवार अर्जुननरसिंह केसी नुवाकोट प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचन क्षेत्र नं २बाट २८,१०७मत प्राप्त गरि प्रतिनिधि सभा सदस्यमा विजयी भएका छन् । उनका निकटतम प्रतिद्वन्द्वी राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका उम्मेदवार शुमन बिक्रम पाण्डेले १६,४७७ मत प्राप्त गरेका थिए।

व्यक्तिगत जीवन

केसीका ६ दाजुभाइ र ३ बहिनी छन् ।केसीका चार छोरी र एक छोरासहित पाँच सन्तान छन् । उनकी दोस्रो जेठी छोरी अञ्जना केसी थापाले लोकप्रिय युवा नेता तथा पूर्व स्वास्थ्यमन्त्री गगन थापासँग विवाह गरेकी छिन् ।

उनका भाइ जगदीश्वर नरसिंह केसीले पहिलो र दोस्रो संविधानसभामा सभासद भएका थिए र तीन पटक नेपाली कांग्रेस नुवाकोटको सभापति निर्वाचित भए।

यसबाहेक, डा. केदारनरसिंह केसी, उनका भाइ, यसअघि नेपाल मेडिकल काउन्सिलको अध्यक्ष र थिमी, नेपालको क्षयरोग केन्द्रको निर्देशकको रूपमा काम गरिसकेका छन्। उनी काठमाडौंस्थित थिंक ट्याङ्क सोसाइटी फर डेमोक्रेटिक थिंकिङका पूर्व अध्यक्ष हुन्।

यो पनि हेर्नुहोस्

• चित्रबहादुर केसी
• बल बहादुर केसी

बाह्य कडीहरू

• नेपाली कांग्रेस को आधिकारिक वेबसाइट
• अर्जुन नरसिंह के सी को आधिकारिक वेबसाइट