सानो खरमुजुर

सानो खरमुजुर (Sypheotides indicus) नेपाल लगायत दक्षिण एसियाका केही देशहरूमा पाइने खरमुजुरको एक प्रजाति हो । यसलाई अङ्ग्रेजीमा लेसर फ्लोरिक्यान (Lesser Florican) भनिन्छ ।

सानो खरमुजुर
संरक्षण स्थिति
लोपोन्मुख  (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	हाड भएका
वर्ग:	पंक्षी
गण:	Gruiformes
कुल:	Otidae
वंश:	Sypheotides Lesson, 1839
प्रजाति:	S. indicus
वैज्ञानिक नाम
Sypheotides indicus (Miller, 1782)
वितरण नक्शा (ऐतिहासिक तथ्याङ्कसहित)
Overall distribution (reddish) and breeding areas (green)
पर्याय
Sypheotis aurita

विबरण

सानो खरमुजुर सानो नापको, पातलो र लामो घाँटी भएको खरमुजुरको प्रजाति हो । बच्चा कोरल्ने समयका भालेको टाउकोका प्वाँखहरू दाविलोको टुप्पोका आकारको, टाउको, घाटी र तल्लोभाग कालो र माथिल्लो पिठ्युँ वारपार सेतो कठालो हुन्छ । नउडेको बेलामा सेतो पङ्खढकनीमा एउटा टाटो जस्तो देखिन्छ तर पखेटामा खरमजुरुको भन्दा कम सेतो हुन्छ । बच्चा कोरल्ने समय बाहिरको भाले पोथी जस्तै तर पङ्खछकनी भने सेतो भएको हुन्छ। यसको पोथी तथा अल्पवयस्क बलौटे वा गेरुमैला रङका हुन्छन् । सानो नाप र पातलो ढाँचा तथा घना चिन्हहरु भएका पङ्खढकनी र तेर्सा धर्सापुर्ण उडानपङ्खतिर भएको कैलो रङको खरमुजुरबाट छुट्याउन सकिन्छ ।

A male lesser florican from Rajasthan, India

वितरण तथा वासस्थान

सानो खरमुजुर दक्षिण एसियाका देशहरू नेपाल भारत र पाकिस्तानमा मात्र पाइने गर्छ। यसको प्रजाति २५० मि. सम्मको उँचाइमा पाइने गर्छ। धेरै विरलै पाइनेर विशेष गरी गृष्म मौसममा अभिलेख गरिएको छ । सानो खरमुजुर तल्लो भुभागका सुख्खा घाँसेमैदान र खेतबारीमा बस्दछन्। यो चरा प्रजननको लागि सेप्टेम्बर देखि अक्टोबरसम्म नेपाल तथा उत्तरी भारत र अप्रिलदेखि मेसम्म दक्षिण भारतका केही भागहरूमा बसोबास गर्छन।

खाना

सानो खरमुजुरले गड्यौला, भ्यागुता, छेपारो तथा फट्यांग्रा, उड्ने कमिला र झुसिल्किरा जस्ता किराहरू खाने गर्छ। यसका साथै यसले बिउबिजन, कलिला बिरुवा तथा बेरिहरू पनि खाने गर्छ।

बाह्य कडीहरू

• फोटो तथा भिडियो
• आवाज, फोटो तथा भिडियो