मुकेश अम्बानी
मुकेश धीरूभाई अम्बानी (१९ अप्रिल १९५७) भारतीय व्यवसायी तथा विश्वका छत्तीस औँ धनि व्यक्ति हुन् ।[६] उनी रिलायन्स इण्डस्ट्रीज का अध्यक्ष, प्रबन्ध निर्देशक र कम्पनीको सबैभन्दा ठूलो शेयरधनी हुन् । यो कम्पनी भारतमा निजी क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो तथा फोर्च्यून ५०० कम्पनी हो ।[७] रिलायन्स इन्डस्ट्रीज मा उनका व्यक्तिगत हिस्सेदारी ४८ % हो ।[८]
मुकेश अम्बानी | |
|---|---|
 | |
| जन्म | मुकेश अम्बानी १९ अप्रिल १९५७ यमन[१][२] |
| वासस्थान | मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत |
| राष्ट्रियता | भारतीय |
| जातीयता | गुजराती[३] |
| पेशा | रिलायन्स इण्डस्ट्रीजको अध्यक्ष |
| जम्मा सम्पति |  US$22.4 billion (August 2016)[४] |
| धर्म | हिन्दू |
| जीवनसाथी | नीता अम्बानी (१९८५-वर्तमान) |
| सन्तान | आकाश अम्बानी अनन्त अम्बानी इशा अम्बानी[५] |
| मातापिता | धीरूभाई अम्बानी कोकिलाबेन अम्बानी |
| आफन्त | अनिल अम्बानी (भाई) |
| वेबसाइट | मुकेश अम्बानी |
उनका सम्पत्तिको मूल्य (फोर्ब्सको अनुसार) २२.२ अरब अमेरिकी डलर रहेको छ ।[६] मुकेश र उनको भाइ अनिल अम्बानी रिलायन्स इन्डस्ट्रीजको संस्थापक स्वर्गीय धीरूभाई अम्बानीका छोरा हुन् । मुकेश इन्डियन प्रीमियर लिगको टीम मुम्बई इन्डियन्स का मालिक पनि हुन् ।
शिक्षा
सम्पादन गर्नुहोस्मुकेश अम्बानीको स्कुली शिक्षा अबाय मोरिस्चा स्कुल, मुम्बईमा भएको थियो । UDCT मा उनको केमिकल इन्जीनियरिङ्गमा स्नातकसम्मको अध्ययन पछि एमबीए गर्न स्टेनफोर्ड विश्वविद्यालय गए तर पहिलो वर्ष पछि नै उनले पढाई छोडिदिए ।[९]
करियर
सम्पादन गर्नुहोस्मुकेश अम्बानीले सन् १९८१ मा रिलायन्समा काम सम्हाले र रिलायन्सको पुरानो ढर्राको टेक्सटाइल कारोबारलाई पोलिएस्टर फाइबर र त्यसपछि पेट्रोकेमिकलमा अघि बढाए । यस प्रक्रियामा उनले ६० नयाँ, विश्वस्तरको गरे, विभिन्न प्रविधिले युक्त निर्माण सुविधाका रचनालाई निर्देशित गरे, यसले रिलायन्सको जुन उत्पादन क्षमता १० लाख टन प्रति वर्ष पनि थिएन, त्यो १ करोड २० लाख टन प्रतिवर्ष भयो ।
उनले जामनगर, गुजरातमा विश्वको सबैभन्दा ठुलो पेट्रोलियम रिफायनरीका स्थापना गरे । वर्तमानमा यसको क्षमता ३ करोड ३० लाख टन प्रति वर्ष रहेको छ । १००,००० करोड रुपैया (लगभग २६ बिलियन अमरीकी डलर) को लगानीमा बनेको यस रिफायनरीमा पेट्रोकेमिकल, पावर जेनरेशन, पोर्ट तथा सम्बन्धित आधारभूत ढाँचा छ ।
मुकेश अम्बानीले भारतको सबैभन्दा ठुलो दुरसञ्चार कम्पनिहरू मध्ये एक रिलायन्स कम्युनिकेशन्स (पूर्व मा रिलायस इन्फोकम) लिमिटेडको स्थापित गरे । दुईजना भाइहरू छुट्टिएपछि रिलायन्स इन्फोकमलाई अनिल धीरूभाई अन्बानी समूहले चलायो । यदि दुवै भाइ नछुट्टिएको भए र मुकेश प्रेजिडेन्ट बनिरहेको हुन्थे भने उनको कुल सम्पती ८५ बिलियन डलर हुन्थ्यो । अम्बानीको नेतृत्वमा, रिलायन्सले आफ्नो पूर्ण स्वामित्व वाला सहायक कम्पनी रिलायन्स रीटेलको अन्तर्गत खुद्रा बाजारमा प्रवेश गर्यो ।
उनको अगुआईमा रिलायन्स रीटेलले, डीलाईट स्टोरको नयाँ चेन पनि सुरुवात गरेको छ, र नोवा केमिकल्सको साथ रिलायन्स रीटेलको ऊर्जा सक्षम बनाउनको लागि यस आशयका अनुबन्ध रहेको छ ।
अम्बानी इन्डियन प्रीमियर लिगको टीम मुम्बई इन्डियन्सको मालिक पनि हुन्, जुन २०१३ मा फाईनलमा पुगेको थियो । उनले मुन्बईमा "धीरू भाइ अम्बानी इन्टरनेशनल स्कुल"को स्थापना पनि गरेका छन् ।
बोर्ड सदस्यता
सम्पादन गर्नुहोस्- बोर्ड अफ गभर्नर्सका सदस्य रासायनिक प्रविधि संस्थान, मुम्बई
- अध्यक्ष, प्रबन्ध निर्देशक, वित्त समितिको अध्यक्ष र कर्मचारी स्टक क्षतिपूर्ति समितिको सदस्य, रिलायन्स इन्डस्ट्रिज लिमिटेड
- पूर्व अध्यक्ष, भारतीय पेट्रोकेमिकल्स कर्पोरेशन लिमिटेड
- पूर्व उपाध्यक्ष, रिलायन्स पेट्रोलियम
- बोर्डका अध्यक्ष, रिलायन्स पेट्रोलियम
- लेखा समितिका अध्यक्ष र अध्यक्ष, रिलायन्स रिटेल लिमिटेड
- अध्यक्ष, रिलायन्स अन्वेषण र उत्पादन DMCC
- पूर्व निर्देशक, ऋण समितिको सदस्य र क्षतिपूर्ति र लाभ समितिका सदस्य, बैंक अफ अमेरिका कर्पोरेशन[१०]
- अध्यक्ष, पंडित दीनदयाल पेट्रोलियम विश्वविद्यालय, गान्धीनगर, गुजरात
पुरस्कार र सम्मान
सम्पादन गर्नुहोस्
| पुरस्कार वा सम्मानको वर्ष | पुरस्कार वा सम्मानको नाम | पुरस्कार दिने संस्था |
|---|---|---|
| २००० | अर्न्स्ट एण्ड यंग इन्टरप्रेन्योर अफ द इयर[११] | अर्न्स्ट एण्ड यंग इन्डिया |
| २०१० | अवार्ड डिनरमा ग्लोबल भिजन अवार्ड[१२] | एशिया सोसाइटी |
| २०१० | स्कूल अफ इन्जिनियरिङ् र एप्लाइड साइंस डीन पदक[१३] | पेन्सिल्भेनिया विश्वविद्यालय |
| २०१० | पाँचौं उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने विश्वव्यापी सीईओ[१४] | हार्वर्ड व्यापार समीक्षा |
| २०१० | ग्लोबल लीडरशिप अवार्ड[१५] | अन्तर्राष्ट्रिय समझदारीका लागि व्यापार परिषद् |
| २०१६ | विदेशी सहयोगी, संयुक्त राज्य अमेरिका नेशनल एकेडेमी अफ इन्जिनियरिङ्[१६][१७] | नेशनल एकेडेमी अफ इन्जिनियरिङ् |
| २०१६ | ओथमर स्वर्ण पदक[१८][१९] | केमिकल हेरिटेज फाउन्डेशन |
स्टक हेरफेर र दण्ड
सम्पादन गर्नुहोस्रिलायन्स पेट्रोलियम लिमिटेडको शेयर हेरफेर गरेको आरोपमा रिलायन्स इन्डस्ट्रिजलाई ९५० करोड (९.५ बिलियन), २००७ मा फिर्ता लाभ मा४४७ (४.४७ बिलियन) करोड मा विभाजित र ५०० (५ बिलियन) करोड ब्याज मा विभाजित गरियो।[२०] सेक्युरिटीज एण्ड एक्सचेन्ज बोर्ड अफ इन्डियाको निर्देशन अनुसार, आरआईएलले आफ्नो पूर्व सूचीबद्ध इकाई आरपीएलको व्यापारबाट अनाधिकृत नाफा प्राप्त गर्न आफ्ना एजेन्टहरूको सहयोगमा एक संगठित कार्य सञ्चालन गर्यो, जुन 2009 मा पहिलेकोसँग जोडिएको थियो।[२१][२२][२३][२४][२५]
व्यक्तिगत जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्
उनले 1985 मा नीता अम्बानीसँग विवाह गरे र उनीहरूका दुई छोरा, आकाश र अनन्त र एक छोरी, ईशा, जो आकाशको जुम्ल्याहा हुन्।[२७][२८][२९] नीताले आफ्नो बुबाको नृत्य प्रस्तुतिमा भाग लिएपछि तिनीहरूको भेट भयो र नीताले दुवैको बीचमा विवाहको व्यवस्था गर्ने विचार गरे।[३०]
तिनीहरू एन्टिलिया मा बस्छन्, मुम्बईको एउटा निजी २७ तले भवन, जसको मूल्य US$१ बिलियन थियो र यो निर्माण भएको समयमा विश्वको सबैभन्दा महँगो निजी निवास थियो।[३१][३२] भवनको मर्मतसम्भारका लागि ६०० जना कर्मचारी चाहिन्छ, र यसमा तीनवटा हेलिप्याड, १६० कार ग्यारेज, निजी चलचित्र थिएटर, स्विमिङ पुल र फिटनेस सेन्टर समावेश छन्।[३३]
सन् २००७ मा, अम्बानीले आफ्नी पत्नीलाई उनको ४४ औं जन्मदिनको लागि $ ६० मिलियन को एयरबस A३१९ उपहार दिए।[३४] एयरबसलाई बैठक कोठा, शयनकक्ष, स्याटेलाइट टेलिभिजन, वाइफाइ, स्काई बार, नुहाउने र अफिस समावेश गर्न अनुकूलित गरिएको छ।[३५]
सन् २००८ मा आईपीएल क्रिकेट टोली मुम्बई इन्डियन्सलाई १११.९ मिलियन डलरमा खरिद गरेपछि अम्बानीलाई "विश्वको सबैभन्दा धनी खेलकुद टोली मालिक" को उपाधि दिइएको थियो।[३६][३७]
मुकेश अम्बानी कडा शाकाहारी र नपिउने व्यक्ति हुन्।[३८]
३१ मार्च २०१२ को अन्त्य भएको आर्थिक वर्षमा, उनले रिलायन्स इन्डस्ट्रिज लिमिटेड (RIL) को प्रमुखको रूपमा आफ्नो वार्षिक तलबबाट करिब ₹240 मिलियन त्याग्ने निर्णय गरे। त्यो आर्थिक वर्षमा आरआईएलले यसका शीर्ष व्यवस्थापन कर्मचारीहरूलाई कुल पारिश्रमिक प्याकेजहरू बढे पनि उनले यो गर्न छनौट गरे। मुकेश अम्बानीको कम्पनीमा ५०.४ प्रतिशत सेयर छ ।[३९] यो कदमले लगातार चौथो वर्षको लागि उनको तलब ₹ १५० मिलियनमा सीमित राख्यो।[४०]
2019 को शुरुमा, मुम्बईको एक अदालतले आफ्नो कान्छो भाइ अनिल अम्बानीलाई स्विडेनी गियरमेकर एरिक्सनलाई व्यक्तिगत रूपमा ग्यारेन्टी गरिएको ऋण रिलायन्स कम्युनिकेसन्सको भुक्तानी नगरेकोमा आपराधिक अवहेलनामा पक्राउ गर्यो। अदालतले जेल सजायको सट्टा अनिललाई रकम जुटाउन एक महिनाको समय दिएको थियो । महिनाको अन्त्यमा, मुकेशले आफ्नो कान्छो भाइको ऋण तिरिदिए।[४१] २०२१ मा, मुम्बईको गगनचुम्बी भवन अम्बानीको घर नजिकै विस्फोटक पदार्थले भरिएको हरियो महिन्द्रा स्कर्पियो एसयूभी फेला पर्दा उनी चर्चामा थिए।[४२] २०२३ मा उनलाई इमेल मार्फत ज्यान मार्ने धम्की आएको थियो ।[४३]
यो पनि हेर्नुहोस्
सम्पादन गर्नुहोस्सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ Nolan, Jeannette, "Mukesh Ambani", Encyclopædia Britannica, अन्तिम पहुँच ६ अक्टोबर २०१३।
- ↑ "The Rediff Business Interview/ Mukesh Ambani", Rediff.com, १७ जुन १९९८, अन्तिम पहुँच २२ अगस्ट २०१३।
- ↑ "Meet the Gujarati who went on to become the richest Indian", Daily Bhaskar, अन्तिम पहुँच २९ जनवरी २०१४।
- ↑ "Mukesh Ambani", Forbes, अन्तिम पहुँच ८ अगस्ट २०१६।
- ↑ "NY Times pics on Mukesh Ambani", The New York Times (India), १५ जुन २००८, अन्तिम पहुँच २२ अगस्ट २०१३।
- ↑ ६.० ६.१ फोर्ब्स सूची मा
- ↑ फोर्च्यून ग्लोबल ५०० २००६: देश
- ↑ "The World's Billionaires", Forbes, २००७-०३-०८, अन्तिम पहुँच २००७-०३-०९, "Year 2007 ."
- ↑ "Is MDA really an MBA", Telhelka, २००५-०१-०१, अन्तिम पहुँच २००८-०५-१४। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २००८-१२-१९ मिति
- ↑ "Mukesh Dhirubhai Ambani, Reliance Industries: Profile and Biography", Bloomberg, मूलबाट १० अगस्ट २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Entrepreneur of the Year – 2000 Winners", Ernst & Young, मूलबाट २० मार्च २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० जुन २०१३। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २० मार्च २०१३ मिति
- ↑ "Asia Society Awards Dinner Honors Mukesh Ambani, Jeffrey Immelt, and NY Philharmonic", Press Release on Asia Society, Asia Society, ४ नोभेम्बर २०१०, मूलबाट १३ अक्टोबर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २१ सेप्टेम्बर २०११।
- ↑ "Mukesh Ambani awarded the Dean's Medal by University of Pennsylvania", Forbes India, ९ जनवरी २०१०, मूलबाट १७ मार्च २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ T. Hansen, Morten; Ibarra, Herminia; Peyer, Urs (जनवरी २०१०), "Mukesh D. Ambani – 100 Best-Performing CEOs in the World", Harvard Business Review, Harvard Business Publishing, मूलबाट १ मार्च २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १ मार्च २०१२ मिति
- ↑ "BCIU Presents Dwight D. Eisenhower Global Awards to Mukesh D.", Bloomberg, ११ नोभेम्बर २०१०, मूलबाट २९ जुलाई २०१४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ अगस्ट २०१४।
- ↑ "Four Indian American Engineers Among Newly Elected NAE Members", India West, ९ फेब्रुअरी २०१६, मूलबाट ४ जुन २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ जुन २०१६। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ जुन २०१६ मिति
- ↑ "Mr. Mukesh Dhirubhai Ambani", National Academy of Engineering, मूलबाट २५ मार्च २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Mukesh Ambani awarded Othmer Gold Medal for Entrepreneurial Leadership", NetIndian News Network, १७ मे २०१६, मूलबाट १८ मे २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १७ मे २०१६।
- ↑ "Othmer Gold Medal", Science History Institute, ३१ मे २०१६, मूलबाट २ फेब्रुअरी २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ Scroll Staff (२ जनवरी २०२१), "SEBI fines Reliance Industries, Mukesh Ambani Rs 40 crore for 'manipulative trades' in 2007", Scroll.in, मूलबाट २९ जनवरी २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३।
- ↑ "Reliance Petroleum case. SEBI fines Reliance Industries, Mukesh Ambani, two other entities", The Hindu, १ जनवरी २०२१, मूलबाट २९ जनवरी २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३ – www.thehindu.comद्वारा।
- ↑ Pathak, Kalpana (१ जनवरी २०२१), "RPL case: Sebi slaps fine on Reliance, Ambani", mint, मूलबाट २९ जनवरी २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३।
- ↑ "SEBI imposes penalty on Mukesh Ambani and Reliance Industries for manipulative trading", Business Insider, मूलबाट २९ जनवरी २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३।
- ↑ "India's Reliance Industries and chairman fined over share trades", Reuters, १ जनवरी २०२१, मूलबाट २९ जनवरी २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३ – www.reuters.comद्वारा।
- ↑ "Reliance Industries Falls After Manipulation Charge, Trading Ban", Bloomberg, २७ मार्च २०१७, मूलबाट ३० मार्च २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ जनवरी २०२३ – www.bloomberg.comद्वारा।
- ↑ "Meet the Ambanis, the richest family in Asia, who live in a $1 billion skyscraper and mingle with royals, politicians, and Bollywood stars", Business Insider, मूलबाट ११ फेब्रुअरी २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ Peoplemag (४ मार्च २०२४), "All About Billionaire Mukesh Ambani's 3 Children: Akash, Isha and Anant" (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट ७ मार्च २०२४-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ७ मार्च २०२४।
- ↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध
<ref>चिनो;marriageनामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन - ↑ "India's young billionaire heirs and heiresses", India TV, २८ नोभेम्बर २०१२, मूलबाट २२ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ Vartak, Priyanka (२४ नोभेम्बर २०१७), "Nita Ambani's story, from school teacher to India's wealthiest woman, is worth a read!", The Free Press Journal (en-GBमा), मूलबाट २४ नोभेम्बर २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध
<ref>चिनो;auto2नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन - ↑ Kwek, Glenda (१५ अक्टोबर २०१०), "India's richest man builds world's first billion-dollar home", The Age (Melbourne), मूलबाट ३० अक्टोबर २०१०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ Hanrahan, Mark (१८ मे २०१२), "Antilia: Inside Mukesh Ambani's 27-Story Mumbai Residence, The World's First $1 Billion Home (PHOTOS)", HuffPost (en-USमा), मूलबाट ६ फेब्रुअरी २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Mukesh Ambani gifts wife jet on birthday" (en-INमा), Reuters, २ नोभेम्बर २००७, मूलबाट ४ अगस्ट २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ४ अगस्ट २०२० मिति
- ↑ "Mukesh Ambani gifts Rs 240 cr jet to wife", Rediff.com, ३ नोभेम्बर २००७, मूलबाट २ जनवरी २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Big business and Bollywood grab stakes in IPL" (अङ्ग्रेजीमा), ESPNcricinfo, २४ जनवरी २००८, मूलबाट १७ अक्टोबर २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ Badenhausen, Kurt (७ मार्च २०१८), "The World's Richest Sports Team Owners 2018", Forbes (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट १ अगस्ट २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ अगस्ट २०१८।
- ↑ "Mukesh Ambani is India's richest man for the second year in a row", thomaswhite.com, १ जुन २०१०, मूलबाट १५ जुन २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ९ अप्रिल २०१८।
- ↑ Chu, Patrick; Idayu Ismail, Netty (५ मार्च २०१२), "Mukesh Ambani Backed by India Power Holdings Proves Asia's Top Billionaire", Bloomberg, मूलबाट १० अगस्ट २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Mukesh Ambani forgoes Rs 23.82 crore from his pay package", The Times of India, ९ मे २०१२, मूलबाट १२ सेप्टेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ जनवरी २०२२।
- ↑ Altstedter, Ari; Sanjai, P. R. (३ जुन २०२०), "Mukesh Ambani Won the World's Most Expensive Sibling Rivalry", Bloomberg Businessweek, मूलबाट २५ जुलाई २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १० अगस्ट २०२१।
- ↑ "Mukesh Ambani bomb scare brings Mumbai's dirty politics into the open", Financial Times, ४ अप्रिल २०२१, मूलबाट ८ जुलाई २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १ जुन २०२२।
- ↑ "Mumbai: Mukesh Ambani Receives Death Threat Via Email; Probe On", News18 (अङ्ग्रेजीमा), २८ अक्टोबर २०२३, मूलबाट २८ अक्टोबर २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २८ अक्टोबर २०२३।