विकिपिडिया

भूपेन हाजरिका

भूपेन हजारिका (८ सेप्टेम्बर १९२६ – ५ नोभेम्बर २०११) एक भारतीय पार्श्व गायक, गीतकार, संगीतकार, कवि, अभिनेता, कलाकार, सम्पादक, फिल्म निर्माता, प्रोफेसर र राजनीतिज्ञ थिए। उनका गीतहरू मुख्यतया असमिया भाषामा आफैले लेखेका र गाएका थिए, मानवता र विश्वव्यापी भ्रातृत्वद्वारा चिन्हित छन् र धेरै भाषाहरूमा अनुवाद र गाइएका छन्, विशेष गरी बंगाली र हिन्दी।[३][४]

भूपेन हाजरिका
हजारिका नोभेम्बर २०११ मा
जन्म(१९२६-०९-०८)८ सेप्टेम्बर १९२६
सादिया, आसाम, ब्रिटिश भारत
मृत्यु५ नोभेम्बर २०११(2011-11-05) (उमेर ८५)
कोकिलाबेन धीरुभाई अम्बानी अस्पताल, मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत[१]
अन्य नामसुधा कोन्थो
शिक्षाकटन कलेज, बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय, कोलम्बिया विश्वविद्यालय
पेशाकवि, गीतकार, गीतकार, संगीतकार, गायक, संगीत निर्देशक, फिल्म निर्माता, राजनीतिज्ञ
कार्यकाल१९३९–२०१०
उल्लेखनीय कार्य
रुदाली
दरमियाँ: बीच में
गजगामिनी
दमन
इन्द्रमालती
राजनीतिक दलभारतीय जनता पार्टी (२००४–२०११)[२]
राजनीतिक कृयाकलापभारतीय जनता थिएटर संघ
जीवनसाथीप्रियमवदा पटेल
सन्तान१
आफन्तसुदक्षिणा सरमा (बहिनी) जयन्त हजारिका (भाइ)
पुरस्कारभारत रत्न (२०१९) (मरणोपरान्त)
पद्म विभूषण (२०१२) (मरणोपरान्त)
पद्मभूषण (२००१)
पद्मश्री (१९७७)
दादा साहेब फाल्के पुरस्कार (१९९२)
संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप (2008)
असोम रत्न (२००९)
फ़्रेंड्स ऑफ़ लिबरेशन वॉर ऑनर(२०११)
असम विधान सभा का सदस्य
कार्यकाल
१९६७–१९७२
पूर्वाधिकारी'निर्वाचन क्षेत्र स्थापना'
उतराधिकारीलिलाकान्त दास
निर्वाचन क्षेत्रनाओबोइचा (विधानसभा निर्वाचन क्षेत्र)
वेबसाइटbhupenhazarika.com

साम्प्रदायिक सद्भाव, विश्वव्यापी न्याय र समानुभूतिको विषयवस्तुमा आधारित उनका गीतहरू विशेष गरी असम, पश्चिम बंगाल र बंगलादेशका मानिसहरूमाझ लोकप्रिय छन्। उनले असम र उत्तरपूर्व भारत को संस्कृति र लोक संगीतलाई राष्ट्रिय स्तरमा हिन्दी सिनेमामा परिचय गराएको पनि स्वीकार गरिन्छ। उनले 1975 मा सर्वश्रेष्ठ संगीत निर्देशनको लागि राष्ट्रिय चलचित्र पुरस्कार, संगीत नाटक अकादमी पुरस्कार (1987), पद्मश्री (1977), र पद्मभूषण (2001) प्राप्त गरे। ,[५] दादा साहेब फाल्के अवार्ड (१९९२), भारतको सिनेमाको लागि सर्वोच्च पुरस्कार र संगीत नाटक अकादमी फेलोशिप (२००८), संगीत नाटक अकादमी को सर्वोच्च पुरस्कार ।उहाँलाई मरणोपरान्त दुबै पद्म विभूषण, भारतको दोस्रो-सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार, २०१२ मा[६] र भारत रत्न, भारतको सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार, २०१९ मा सम्मानित गरिएको थियो।[७][८] हजारिकाले डिसेम्बर १९९८ देखि डिसेम्बर २००३ सम्म संगीत नाटक अकादमी को अध्यक्षको पद पनि सम्हालिन्।[९]

बाल्यकाल

सम्पादन गर्नुहोस्

हजारिकाको जन्म ८ सेप्टेम्बर १९२६ मा नीलकान्त र शान्तिप्रिया हजारिकाको घरमा सदिया, आसाम नदीको किनारमा रहेको एउटा भित्री सहर [[[ब्रह्मपुत्र]] मा भएको थियो।[१०] उनका बुबा मूल रूपमा नाजिरा, शिवसागर जिल्ला मा अवस्थित सहरका थिए। दश सन्तानमध्ये जेठो, भूपेन हजारिका (साथै उनका भाइबहिनी) आफ्नी आमाको सांगीतिक प्रभावमा परेका थिए।[११] उनका बुबा 1929 मा गुवाहाटी को भरालुमुख क्षेत्रमा, [१०] राम्रो सम्भावनाको खोजीमा सरे, जहाँ भूपेन हजारिकाले आफ्नो प्रारम्भिक बाल्यकाल बिताए। 1932 मा, उनका बुबा धुब्री मा सरे,[१२]

शिक्षा र जीवनवृति

सम्पादन गर्नुहोस्

हजारिकाले गुवाहाटीको सोनाराम हाई स्कूल, धुबरी सरकारी हाई स्कूल [१०] र १९४० मा तेजपुर हाई स्कूलबाट म्याट्रिक गरे। उनले १९४२ मा कटन कलेज बाट आफ्नो इन्टरमिडिएट आर्ट्स, र बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय बाट राजनीति शास्त्रमा बीए (१९४४) र एमए (१९४६) पूरा गरे। छोटो अवधिको लागि, उनले अल इन्डिया रेडियो, गुवाहाटीमा काम गरे जब उनले कोलम्बिया विश्वविद्यालय बाट छात्रवृत्ति प्राप्त गरे र १९४९ मा न्यूयोर्कको लागि यात्रा गरे। त्यहाँ उनले आफ्नो "वयस्क शिक्षामा श्रव्य-भिजुअल प्रविधिहरू प्रयोग गर्न भारतको आधारभूत शिक्षाको तयारीका लागि प्रस्तावहरू" मा पीएचडी (1952) गरे। न्यूयोर्कमा, भूपेन हजारिकाले उहाँलाई प्रभावित गर्ने प्रख्यात नागरिक अधिकार कार्यकर्ता पल रोबेसन सँग मित्रता राखे।[१२] उनले संगीतलाई "सामाजिक परिवर्तनको साधन" को रूपमा प्रयोग गरे पल रोबेसनको मार्ग पछ्याउँदै जसले उनलाई एक पटक आफ्नो बारेमा बताउनुभयो। गितार - “Guitar is not a musical instrument, it is a social instrument.”[१३] कोलम्बिया विश्वविद्यालयमा, उनले प्रियमवदा पटेललाई भेटे, जसलाई उनले 1950 मा विवाह गरे। तिनीहरूको एक्लो सन्तान तेज हजारिकाको जन्म सन् १९५२ मा भएको थियो,[१४] र उनी १९५३ मा भारत फर्किए।

मृत्यु

सम्पादन गर्नुहोस्

हजारिकालाई सन् २०११ मा मुम्बई कोकिलाबेन धिरुभाई अम्बानी अस्पताल र मेडिकल रिसर्च इन्स्टिच्युटमा भर्ना गरिएको थियो।[१५][१६] उनलाई ३० जुन २०११ मा सघन उपचार इकाई मा भर्ना गरिएको थियो। उनको ५ नोभेम्बर २०११ मा बहु-अंग विफलताको कारण मृत्यु भयो।[१७][१८][१९] उनको शव गुवाहाटीको जज फिल्डमा राज्यमा राखिएको थियो र गौहाटी विश्वविद्यालय द्वारा दान गरिएको जग्गामा ब्रह्मपुत्र नदी नजिकै ९ नोभेम्बर २०११ मा दाहसंस्कार गरियो। उनको अन्त्येष्टिमा करिब आधा लाख मानिसको उपस्थिति रहेको थियो ।[२०][२१]

 
An Indian Postal Stamp commemorating Dr. Bhupen Hazarika

पुरस्कार र सम्मान

सम्पादन गर्नुहोस्

राष्ट्रिय र राज्य सम्मान

सम्पादन गर्नुहोस्


  1. ↑ "Acclaimed singer Bhupen Hazarika dies at 85", CNN-IBN, ५ नोभेम्बर १९८६, मूलबाट ६ नोभेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ नोभेम्बर २०११।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ६ नोभेम्बर २०११ मिति
  2. ↑ "Bhupen Hazarika joins BJP", Outlook (अङ्ग्रेजीमा), २७ फेब्रुअरी २००४। 
  3. ↑ "Bhupen Hazarika: The Bard of Brahmaputra", Hindustan Times (अङ्ग्रेजीमा), १७ सेप्टेम्बर २०१९। 
  4. ↑ "Who is Bharat Ratna Bhupen Hazarika? Key things to know about him", India Today (अङ्ग्रेजीमा)। 
  5. ↑ "Padma Awards", Ministry of Home Affairs, Government of India, २०१५, मूलबाट १५ अक्टोबर २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २१ जुलाई २०१५।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १९ अक्टोबर २०१७ मिति
  6. ↑ "Padma Awards", pib, २७ जनवरी २०१३, अन्तिम पहुँच २७ जनवरी २०१३। 
  7. ↑ "Bharat Ratna for Pranab Mukherjee, Nanaji Deshmukh and Bhupen Hazarika", Times Now, २५ जनवरी २०१९, मूलबाट ३१ अगस्ट २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ जनवरी २०१९।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३१ अगस्ट २०२० मिति
  8. ↑ Northeast, Newsdesk Rising (२६ जनवरी २०१९), "Assam Celebrates Late Bhupen Hazarika being awarded with Bharat Ratna " Rising NorthEast", मूलबाट १२ फेब्रुअरी २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ फेब्रुअरी २०१९।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण १२ फेब्रुअरी २०१९ मिति
  9. ↑ Dr. Bhupen Hazarika – the Legend of Assam वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २६ अगस्ट २०१४ मिति India-north-east.com
  10. ↑ १०.० १०.१ १०.२ "As ashes merge into rivers", The Telegraph (Calcutta, India), १२ नोभेम्बर २०११, मूलबाट ३ फेब्रुअरी २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  11. ↑ "Celebrated Indian singer Bhupen Hazarika dies", BBC News, ५ नोभेम्बर २०११, अन्तिम पहुँच २५ डिसेम्बर २०१२। 
  12. ↑ १२.० १२.१ Sushanta Talukdar, Brahmaputra Balladeer, The Hindu, 10 November 2011
  13. ↑ "Revolutionary Artist Dr. Bhupen Hazarika: Voicing the Silence of the Subaltern", Asian Journal of Humanities and Social Sciences: 9।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२३-०५-०९ मिति
  14. ↑ Asjad Nazir, Bhupen Hazarika obituary, The Guardian, 6 November 2011
  15. ↑ "Hazarika's death plunges Kolkata into gloom", Movies.ndtv.com, ६ नोभेम्बर २०११, मूलबाट ७ नोभेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ डिसेम्बर २०१२।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ७ नोभेम्बर २०११ मिति
  16. ↑ http://www.cathnewsindia.com/2011/11/07/church-condoles-hazarikas-death/[स्थायी मृत कडी]
  17. ↑ "Music Legend Bhupen Hazarika passes away", Bollywood Life, ५ नोभेम्बर २०११, अन्तिम पहुँच ५ नोभेम्बर २०११। 
  18. ↑ "Bhupen Hazarika is no more.", Indiavision news, ५ नोभेम्बर २०११, मूलबाट ७ नोभेम्बर २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ नोभेम्बर २०११।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ७ नोभेम्बर २०११ मिति
  19. ↑ "Celebrated Indian singer Bhupen Hazarika dies", BBC News, ५ नोभेम्बर २०११। 
  20. ↑ "Lakhs aend Bhupen Hazarika's funeral", indiatv, ९ नोभेम्बर २०११, अन्तिम पहुँच १३ डिसेम्बर २०११। 
  21. ↑ Smitha (२९ डिसेम्बर २०११), "Bollywood pays tribute to Bhupen Hazarika — Oneindia Entertainment", Entertainment.oneindia.in, मूलबाट ६ जनवरी २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ डिसेम्बर २०१२।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ६ जनवरी २०१२ मिति
  22. ↑ "9th National Film Awards", International Film Festival of India, मूलबाट २ डिसेम्बर २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ८ सेप्टेम्बर २०११। 
  23. ↑ "NFA archives", Directorate of Film Festivals, मूलबाट २६ मे २०११-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ५ नोभेम्बर २०११। 
  24. ↑ "Arunachal Pradesh mourns Hazarika's death", The Hindu (Chennai, India), ६ नोभेम्बर २०११, अन्तिम पहुँच ६ नोभेम्बर २०११। 
  25. ↑ "Royal elegy for Bhupen", The Telegraph, अन्तिम पहुँच १ जनवरी २०२०। 
  26. ↑ "Padma Awards Directory (1954–2009)", Ministry of Home Affairs, मूलबाट १० मे २०१३-मा सङ्ग्रहित। 
  27. ↑ "Pranab Mukherjee, Nanaji Deshmukh, Bhupen Hazarika conferred Bharat Ratna", The Hindu, ८ अगस्ट २०१९, आइएसएसएन 0971-751X, अन्तिम पहुँच १४ अगस्ट २०१९।  
"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=भूपेन_हाजरिका&oldid=1262555" बाट अनुप्रेषित