प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो

प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो (फ्रान्सेली: République démocratique du Congo)वा Congo-Kinshasa वा DRC मध्य अफ्रिकामा अवस्थित राष्ट्र हो । कङ्गो प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र, कङ्गो-किन्सासा, DRC, DR कङ्गो, वा साधारण रूपमा कङ्गो भनेर पनि चिनिन्छ र 1971-1997 सम्म जाइरे भनेर चिनिन्छ, यो मध्य अफ्रिकाको एउटा देश हो। भूमि क्षेत्र अनुसार, DRC अफ्रिकाको दोस्रो ठूलो देश हो र विश्वको 11 औं ठूलो देश हो। लगभग 112 मिलियन जनसंख्या रहेको प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो विश्वको सबैभन्दा धेरै जनसंख्या भएको आधिकारिक रूपमा फ्रान्कोफोन देश हो। राष्ट्रिय राजधानी र सबैभन्दा ठूलो शहर किन्शासा हो, जुन आर्थिक केन्द्र पनि हो। यो देश कंगो गणतन्त्र, मध्य अफ्रिकी गणतन्त्र, दक्षिण सुडान, युगान्डा, रुवान्डा, बुरुन्डी, तान्जानिया (तान्गानिका ताल पार), जाम्बिया, अंगोला, अंगोलाको क्याबिन्डा एक्सक्लेभ र दक्षिण एट्लान्टिक महासागरको सीमामा छ।

प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कंगो République démocratique du Congo(फ्रान्सेली)
झन्डा Coat of arms
आदर्श वाक्य: Justice – Paix – Travail  (French) "Justice – Peace – Work"
राष्ट्रिय गान: "Debout Congolais"  (French) "Arise, Congolese"
राजधानी र सबैभन्दा ठुलो सहर	किन्शासा
आधिकारिक भाषाहरू	French
मान्यता प्राप्त राष्ट्रिय भाषाहरू	Lingala, Kikongo, Swahili, Tshiluba
जातिगत समूहहरू	Luba 18% BaKongo 16% Mongo 14% Rwanda 10% Azandi 6% Bandi+Ngali 6%
रैथाने(हरू)	Congolese
सरकार	Semi-presidential republic
• President	Félix Thisekedi
• Prime Minister	Jean-Michel Sama Lukonde
व्यवस्थापिका	Parliament
• माथिल्लो सदन	Senate
• तल्लो सदन	National Assembly
Independence
• from Belgium	30 June 1960
क्षेत्रफल
• जम्मा	२३,४५,४०९ किमी२ (९,०५,५६७ वर्ग माइल) (11th)
• पानी (%)	4.3
जनसङ्ख्या
• 2011 अनुमानित	71,712,867 (19th)
• घनत्व	२९.३ /किमी2 (७५.९ /वर्ग माइल) (182nd)
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (क्रय शक्ति समता)	2011 लगत
• जम्मा	$25.262 billion
• प्रति व्यक्ति	$348
कुल ग्राहस्थ उत्पादन (साङ्केतिक)	2011 लगत
• जम्मा	$15.668 billion
• प्रति व्यक्ति	$216
मानव विकास सूचकाङ्क (२०१९)	0.480 न्यून · १७५औ
मुद्रा	Congolese franc (CDF)
समय क्षेत्र	अन्तर्राष्ट्रिय प्रमाणिक समय+1 to +2 (WAT, CAT)
• ग्रीष्मकालीन (दिवाप्रकाश समय बचत)	not observed
सडक प्रयोग	right
टेलिफोन कोड	243
आइएसओ ३१६६ सङ्केत	CD
इन्टरनेट डोमेन	.cd
a Estimate is based on regression; other PPP figures are extrapolated from the latest International Comparison Programme benchmark estimates.

कङ्गो बेसिन मा केन्द्रित, DRC को क्षेत्र पहिलो लगभग 90,000 वर्ष पहिले मध्य अफ्रिकी foragers द्वारा बसोबास गरिएको थियो र लगभग 3,000 वर्ष पहिले Bantu विस्तार द्वारा पुगेको थियो। पश्चिममा, कङ्गो राज्यले 14 औं शताब्दीदेखि 19 औं शताब्दीसम्म कंगो नदीको मुखको वरिपरि शासन गर्यो। उत्तरपूर्व, मध्य र पूर्वमा, अजान्दे, लुबा र लुन्डाका राज्यहरूले १६औँ र १७औँ शताब्दीदेखि १९औँ शताब्दीसम्म शासन गरे। बेल्जियमका राजा लियोपोल्ड द्वितीयले 1885 मा औपचारिक रूपमा युरोपका औपनिवेशिक राष्ट्रहरूबाट कङ्गो क्षेत्रको अधिकार प्राप्त गरे र यस भूमिलाई आफ्नो निजी सम्पत्ति घोषणा गरे, यसलाई कङ्गो फ्री स्टेट नाम दिए। 1885 देखि 1908 सम्म, उनको औपनिवेशिक सेनाले स्थानीय जनतालाई रबर उत्पादन गर्न बाध्य पार्यो र व्यापक अत्याचार गरे। 1908 मा, लियोपोल्डले इलाकालाई हस्तान्तरण गरे, जुन यसरी बेल्जियमको उपनिवेश भयो।

कंगोले 30 जुन 1960 मा बेल्जियमबाट स्वतन्त्रता प्राप्त गर्‍यो र तुरुन्तै पृथकतावादी आन्दोलनहरूको श्रृंखला, प्रधानमन्त्री प्याट्रिस लुमुम्बाको हत्या र 1965 को कू d'état मा Mobutu Sese Seko द्वारा सत्ता कब्जाको सामना गर्यो। Mobutu 1971 मा देश Zaire को नाम परिवर्तन र एक कठोर व्यक्तिवादी तानाशाही लागू गरे जब सम्म उनको 1997 मा पहिलो कंगो युद्ध द्वारा पराजित। त्यसपछि देशको नाम परिवर्तन भएको थियो र 1998 देखि 2003 सम्मको दोस्रो कङ्गो युद्धले सामना गर्यो, जसको परिणामस्वरूप 5.4 मिलियन मानिसहरूको मृत्यु भयो। यो युद्ध राष्ट्रपति जोसेफ काबिला अन्तर्गत समाप्त भयो, जसले 2001 देखि 2019 सम्म देशलाई शासन गर्यो, जसको अन्तर्गत देशमा मानव अधिकार कमजोर रह्यो र जबरजस्ती बेपत्ता, यातना, स्वेच्छाचारी कारावास र नागरिक स्वतन्त्रतामा प्रतिबन्धहरू जस्ता लगातार दुर्व्यवहारहरू समावेश थिए। सन् 2018 को आम चुनाव पछि, देश को स्वतन्त्रता पछि सत्ता को पहिलो शान्तिपूर्ण संक्रमण मा, Kabila पछि राष्ट्रपति को रूप मा सेवा गरेका फेलिक्स Tshisekedi द्वारा राष्ट्रपति को रूप मा सफल भएको थियो। सन् २०१५ देखि, पूर्वी DR कङ्गो किभु मा चलिरहेको सैन्य संघर्ष को साइट भएको छ।

प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो प्राकृतिक स्रोतसाधनमा अत्यन्त धनी छ तर राजनीतिक अस्थिरता, पूर्वाधारको अभाव, भ्रष्टाचार र शताब्दीयौंदेखि व्यापारिक र औपनिवेशिक निकासी र शोषणबाट ग्रस्त छ, त्यसपछि ६० वर्षभन्दा बढीको स्वतन्त्रता, थोरै व्यापक विकासको साथ। [१४] राजधानी किन्शासा बाहेक, दुई पछिल्ला ठूला सहरहरू, लुबुम्बाशी र म्बुजी-मेयी, दुबै खानी समुदायहरू हुन्। DRC को सबैभन्दा ठूलो निर्यात कच्चा खनिज हो, चीनले 2019 मा यसको 50% भन्दा बढी निर्यात स्वीकार गरेको छ। 2021 मा, DR कङ्गोको मानव विकास स्तर मानव विकास सूचकांक द्वारा 191 देशहरु मध्ये 179 औं स्थानमा थियो, [15] र संयुक्त राष्ट्र द्वारा एक कम विकसित देश को रूप मा वर्गीकृत गरिएको छ। 2018 को रूपमा, विभिन्न गृहयुद्ध र निरन्तर आन्तरिक द्वन्द्वको दुई दशक पछि, लगभग 600,000 कंगोली शरणार्थीहरू अझै छिमेकी देशहरूमा बसिरहेका थिए। [16] बीस लाख बालबालिका भोकमरीको जोखिममा छन्, र लडाइँले ४.५ मिलियन मानिसहरूलाई विस्थापित गरेको छ। यो देश संयुक्त राष्ट्र संघ, असंलग्न आन्दोलन, अफ्रिकी संघ, COMESA, दक्षिणी अफ्रिकी विकास समुदाय, संगठन इन्टरनेसनल डे ला फ्रान्कोफोनी, र मध्य अफ्रिकी राज्यहरूको आर्थिक समुदायको सदस्य हो।