पाटे बाघ

पाटे बाघ
	भाले पाटे बाघ
	पाटे बाघिनी
संरक्षण स्थिति
	; लोपोन्मुख (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जनावर
Phylum:	रज्जुकी
वर्ग:	स्तनधारी प्राणी
गण:	मांसाहारी
परिवार:	फेलिडे
उपपरिवार:	Pantherinae
वंश:	पान्थेरा
प्रजाति:	P. tigris
उपप्रजाति:	P. t. tigris
त्रिपद नाम
	Panthera tigris tigris; (लिनियस, सन् १७५८)
	पाटे बाघको वासस्थान दायरा
पर्याय
	P. t. fluviatilis; P. t. montanus; P. t. regalis; P. t. striatus;

पाटे बाघ (उपप्रजाति नाम: प्यानथेरा टाइग्रिस टाइग्रिस) मुख्यतया भारत, नेपाल र बङ्गलादेशको रैथाने बाघको उपप्रजाति हो। यो बाघहरू विभिन्न प्रकारका वासस्थानमा बस्न सक्छ। घांसेमैदान देखि उष्ण तथा समशितोष्ण सदाबहार जङ्गलहरू र झाडीहरूमा मात्र नभएर मरुभूमी आशपासका पतझर वनहरू, सुख्खा झाडीहरूमा र ओशीला दलदलहरूमा समेत बाघले आफ्नो वासस्थान बनाएको हुन्छ । जङ्गलमा खुल्लारूपमा विचरणगर्ने भाले बाघहरू साधारणतयअ २०५ देखि २२७ किलोग्राम सम्म तौल भएका हुन्छन् भने पोथी बाघहरू औशत रूपमा करिब १४१ किलोग्राम तौलका हुन्छन् । यद्यपी नेपाल तथा उत्तरभारतमा पाइने पाटे बाघहरू दक्षिण भारतमा पाइने बाघहरू भन्दा केही ठूलो शरीरका हुन्छन् जसको भालेको तौल लगभग २३५ किलोग्राम सम्मको हुन्छ । संरक्षणवादीहरूको दावी अनुसार अहिले पाटे बाघहरूको सङ्ख्या २००० भन्दा पनि कम भैसकेको छ । भारत सरकारको राष्ट्रिय बाघ संरक्षण विभागले गरेको पछिल्लो सर्बेक्षण अनुसार विगत १० वर्षमा बाघको सङ्ख्यामा ६०% कमी आएर अहिले करिब १,४११ पाटे बाघहरू अस्तित्वमा रहेको अनुमान गरिएको छ । सन् १९७२ देखि धेरै वन्यजन्तु संरक्षण अभियान सञ्चालन भएकाछन्, बाघ संरक्षणका लागि विभिन्न योजनाहरू सार्वजनिक गरिएका छन् । भारतीय अधिकारीहरूको पहलकदमीका बाबजुद भारतको सरिस्का बाघ आरक्षणबाट बाघ पूर्णरूपमा लोप भैसकेको छ ।

नेपालमा पाटे बाघ

राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण कोषले विसं २०७० मा सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार नेपालमा बाघको संख्या १ सय ७६ (विसं २०६५)बाट बढेर १ सय ९८ पुगेको छ । जसमध्ये चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जमा १ सय २०, बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा ५०, शुक्लाफाँट वन्यजन्तु आरक्षमा १७, पर्सा वन्यजन्तु आरक्षमा ७ र बाँके राष्ट्रिय निकुञ्जमा ४ वटा बाघ रहेका छन् । चितवनमा विसं २०६५ भन्दा पाँच वटा बयस्क बाघ घटेका छन् भने बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा १३ वटा बाघ बढेको कोषले जनाएको छ । ^[३]^[४]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

↑ Chundawat, R. S.; Khan, J. A. & Mallon, D. P. (२०११), "Panthera tigris ssp. tigris", आइयुसिएनको रातो सूची अनुसार सङ्कटापन्न प्रजातिहरू 2011: e.T१३६८९९A४३४८९४५।
↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध <ref>चिनो; Mazak1981 नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन
↑ "नेपालमा बाघको संख्या १ सय ९८", imagechannels.com, इमेज च्यानल टेलिभिजन, अन्तिम पहुँच ३० जुलाई २०१३। ^{[स्थायी मृत कडी]}
↑ पौडेल, रमेशकुमार, "नेपालमा बाघको संख्यामा वृद्धि, चितवनमा कमी", www.nagariknews.com, नागरिक न्युज डटकम, अन्तिम पहुँच ३० जुलाई २०१३।

३. हिक्मत आचार्य, " बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जमा बाघ को सङ्ख्यामा बृद्धि आएको छ"

[iucn-1] Chundawat, R. S.; Khan, J. A. & Mallon, D. P. (२०११), "Panthera tigris ssp. tigris", आइयुसिएनको रातो सूची अनुसार सङ्कटापन्न प्रजातिहरू 2011: e.T१३६८९९A४३४८९४५।

[Mazak1981-2] उद्दरण त्रुटी: अवैध <ref>चिनो; Mazak1981 नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन

[tigerNP-3] "नेपालमा बाघको संख्या १ सय ९८", imagechannels.com, इमेज च्यानल टेलिभिजन, अन्तिम पहुँच ३० जुलाई २०१३। ^{[स्थायी मृत कडी]}

[NGtiger-4] पौडेल, रमेशकुमार, "नेपालमा बाघको संख्यामा वृद्धि, चितवनमा कमी", www.nagariknews.com, नागरिक न्युज डटकम, अन्तिम पहुँच ३० जुलाई २०१३।

[१]

[२]

[३]

[४]