पाकिस्तानमा बोलिने भाषाहरू

पाकिस्तान एक बहुभाषी देश हो जहाँ ७० भन्दा बढी भाषाहरू पहिलो भाषाको रूपमा बोलिने गरिन्छ। पाकिस्तानका अधिकांश भाषाहरू भारोपेली भाषा परिवारको आर्य इरानेली समूहसँग सम्बन्धित छन्।

पाकिस्तानका भाषाहरू
पाकिस्तानका जिल्लाहरूमा प्रमुख मातृभाषा
आधिकारिक भाषाहरू	उर्दु, अङ्ग्रेजी
राष्ट्रिय भाषाहरू	उर्दु
क्षेत्रीय भाषाहरू	बलुची बाल्टी ब्राहुइ बुरुसास्की धाटकी गुर्जरी हजारागी हिन्दको कश्मीरी खोवार कोहिस्तानी किर्गिज मारवाडी पस्तो पन्जाबी पहाडी-पोथवारी परकारी कोली सराइकी सिना सिन्धी तुर्कमेन दक्षिणी उज्बेक वाखी
साङ्केतिक भाषाहरू	पाकिस्तानी सांकेतिक भाषा
समान किबोर्ड लेआउटहरू	क्वार्टी र उर्दु कीबोर्ड

उर्दु पाकिस्तानको राष्ट्रिय भाषा र सम्पर्क भाषा भाषा हो, र अङ्ग्रेजीसँग आधिकारिक स्थिति साझेदारी गर्दा, यो विभिन्न जातीय समूहहरू बीच अन्तर-सञ्चारको लागि प्रयोग गरिने मनपर्ने र प्रमुख भाषा हो। पाकिस्तानका विभिन्न जातीय भाषिक समूहहरूले धेरै क्षेत्रीय भाषाहरूलाई पहिलो भाषाको रूपमा बोल्दछन्। १० लाखभन्दा बढी वक्ता भएका भाषाहरूमा पन्जाबी, पस्तो, सिन्धी, सराइकी, उर्दु, बलोची, हिन्दको, पहाडी-पोथवारी र ब्राहुई समावेश छन्। त्यहाँँ लगभग ६० स्थानीय भाषाहरू छन् र १० लाख भन्दा कम वक्ताहरू छन्।

भाषाहरू

एथ्नोलगको सन् २०२२ को संस्करणमा पाकिस्तानमा ७७ स्थापित भाषाहरूको सूची छ। तीमध्ये ६८ जना आदिवासी र ९ वटा गैरआदिवासी रहेका छन्। उनीहरूको जीवनशक्तिको आधारमा ४ लाई 'संस्थागत', २४ लाई 'विकासशील', ३० लाई 'सशक्त', १५ लाई 'समस्यामा' र ४ लाई 'मर्दै' भनेर वर्गीकरण गरिएको छ।

आधिकारिक भाषाहरू

उर्दु (आधिकारिक भाषा)

उर्दु पाकिस्तानको राष्ट्रिय भाषा र भाषा हो। यद्यपि लगभग ७% पाकिस्तानीहरूले मात्र यसलाई आफ्नो पहिलो भाषाको रूपमा बोल्दछन्, तर यो व्यापक रूपमा बोलिन्छ र दोस्रो भाषाको रूपमा बुझिन्छ।

सन् १९४७ मा पाकिस्तानको नयाँ राज्यको लागि एकताको प्रतीकको रूपमा उर्दुलाई चुनिएको थियो, किनकि यसले उत्तर र उत्तर-पश्चिम ब्रिटिस भारतका मुसलमानहरूको बीचमा एक सम्पर्क भाषाको रूपमा सेवा गरिसकेको थियो। यो पाकिस्तानका सबै प्रान्तहरू / क्षेत्रहरूमा लेखिएको, बोलिने र प्रयोग गरिन्छ, र अङ्ग्रेजीलाई शिक्षाको मुख्य भाषाको रूपमा सँगै प्रयोग गरिन्छ, यद्यपि फरक प्रान्तका मानिसहरूको फरक-फरक मातृभाषाहरू हुन सक्छन्।

अङ्ग्रेजी र उर्दु माध्यम स्कूल प्रणालीदुवैमा उच्च माध्यमिक विद्यालयसम्म अनिवार्य विषयको रूपमा पढाइन्छ, जसले लाखौं दोस्रो-भाषा उर्दु भाषीहरू उत्पादन गरेको छ जसको मूल भाषा पाकिस्तानको अन्य भाषाहरू मध्ये एक हो - जसले बदलेमा विभिन्न क्षेत्रीय पाकिस्तानी भाषाहरूबाट शब्दावलीको अवशोषणको नेतृत्व गरेको छ।  जबकि केही उर्दु शब्दावलीहरू पनि पाकिस्तानका क्षेत्रीय भाषाहरूले आत्मसात गरेका छन्।

अङ्ग्रेजी (सह-आधिकारिक भाषा)

अङ्ग्रेजी पाकिस्तानको एक सह-आधिकारिक भाषा हो र व्यापक रूपमा कार्यकारी, विधायी र न्यायिक शाखाहरूमा साथै केही हदसम्म पाकिस्तानको सशस्त्र बलको अधिकारी श्रेणीहरूमा प्रयोग गरिन्छ। पाकिस्तानको संविधान र कानूनहरू अङ्ग्रेजीमा लेखिएका थिए र अहिले स्थानीय भाषाहरूमा पुन: लेखिएका छन्। यो शिक्षाको माध्यमको रूपमा विद्यालय, कलेज र विश्वविद्यालयहरूमा पनि व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ। अङ्ग्रेजीलाई माथिको गतिशीलताको भाषाको रूपमा हेरिन्छ, र यसको प्रयोग उच्च सामाजिक सर्कलहरूमा अधिक प्रचलित हुँदै गएको छ, जहाँ यो प्रायः मूल पाकिस्तानी भाषाहरूको साथ बोलिन्छ। सन् २०१५ मा, यो घोषणा गरिएको थियो कि आधिकारिक व्यवसायमा उर्दुलाई बढावा दिने योजना थियो, तर पाकिस्तानका योजना मन्त्री अहसान इकबालले भने, "उर्दु भाषाको दोस्रो माध्यम हुनेछ र सबै आधिकारिक व्यवसाय द्विभाषी हुनेछ। उनले विद्यालयमा उर्दुसँगै अङ्ग्रेजी पनि पढाउने बताए।

तथ्याङ्क

प्रमुख भाषाहरूको जनगणना इतिहास

श्रेणी	भाषा	सन् २०१७ को जनगणना	सन् १९९८ को जनगणना	सन् १९८१ को जनगणना	सन् १९६१ को जनगणना	सन् १९५१ को जनगणना
१	पन्जाबी*	३८.७८%	४४.१५%	४८.१७%	५६.३९%	५७.०८%
२	पस्तो	१८.२४%	१५.४२%	१३.३५%	८.४७%	८.१६%
३	सिन्धी	१४.५७%	१४.१%	१२.७%	१२.५९%	१२.८५%
४	सराइकी*	१२.१९%	१०.५३%	९.५४%
५	उर्दु	७.०८%	७.५७%	७.६०%	७.५७%	७.०५%
६	बलोची	३.०२%	३.५७%	३.०२%	२.४९%	३.०४%
७	अन्य	६.१२%	४.६६%	५.६२%	१२.४९%	११.८२%

* सन् १९५१ र १९६१ को जनगणनामा सराइकीलाई पन्जाबीसँगै समावेश गरिएको थियो।

बाह्य कडीहरू

• पाकिस्तानको भाषिक नक्सा
• जनसङ्ख्या अनुसार पाकिस्तान जनगणना तथ्याङ्क
• पाकिस्तानी भाषाहरूको सूची