पाकिस्तानको संविधान

पाकिस्तानको संविधान (उर्दु: آئینِ پاکستان‎ जसलाई सन् १९७३ को संविधान पनि भनिन्छ, पाकिस्तानको सर्वोच्च कानून हो। दस्तावेजले पाकिस्तानको कानून, राजनीतिक संस्कृति र प्रणालीलाई मार्गदर्शन गर्दछ। यसले राज्यको रूपरेखा, जनसङ्ख्याको मौलिक अधिकार, राज्यको कानून र आदेश, संस्था र सशस्त्र बलहरूको संरचना र स्थापना पनि गर्दछ। जुल्फिकार अली भुट्टोको सरकारले देशको विपक्षी दलहरूको अतिरिक्त सहयोगमा यसलाई १० अप्रिलमा ५ औँ संसदले सर्वसम्मतिले अनुमोदन गरेको थियो र १४ अगस्ट १९७३ मा अनुमोदन गरिएको थियो। पहिलो तीन अध्यायहरूले सरकारका तीन शाखाहरूको नियम, जनादेश र अलग-अलग शक्तिहरू स्थापित गर्दछ। यसमा एक द्विसदनीय व्यवस्थापिका हुने व्यवस्था गरिएको छ जहाँ कार्यकारी प्रधानमन्त्री हुन्छन् र सर्वोच्च अदालतको अध्यक्षतामा एक सर्वोच्च सङ्घीय न्यायपालिका रहने व्यवस्था गरिएको छ। संविधानलेपाकिस्तानको राष्ट्रपतिलाई औपचारिक राष्ट्रप्रमुखको रूपमा मनोनीत गरेको छ जसले राज्यको एकताको प्रतिनिधित्व गर्दछ। संविधानको पहिलो ६ वटा धारामा राजनीतिक प्रणालीलाई सङ्घीय संसदीय गणतन्त्रात्मक प्रणालीको रूपमा उल्लेख गरिएको छ। साथै इस्लाम यसको राज्य धर्मको रूपमा रहेको छ। संविधानले कुरान र सुन्नतमा निहित इस्लामी आदेशहरूको अनुपालनको लागि कानुनी प्रणालीको पालना गर्ने प्रावधानहरू पनि समेटेको छ।

इस्लामी गणतन्त्र पाकिस्तानको संविधान
पाकिस्तानको निशान छाप
अवलोकन
क्षेत्राधिकार	पाकिस्तान
सिर्जना	२० अक्टोबर १९७२ (१९७२-१०-20)
अनुमोदन	१० अप्रिल १९७३ (१९७३-०४-10)
प्रभावकारी मिति	१४ अगस्ट १९७३ (१९७३-०८-14)
प्रणाली	सङ्घीय संसदीय संवैधानिक गणतन्त्र
सरकारी संरचना
शाखाहरू	तीन (कार्यपालिका, व्यवस्थापिका र न्यायपालिका)
राष्ट्रप्रमुख	पाकिस्तानको राष्ट्रपति
कक्षहरू	द्विसदनात्मक (महासभा र राष्ट्रिय सभा)
कार्यकारिणी	संसदको तल्लो सदनप्रति उत्तरदायी प्रधानमन्त्री नेतृत्वको मन्त्रिपरिषद्
न्यायपालिका	सर्वोच्च अदालत, उच्च अदालत र जिल्ला अदालत
सङ्घीयता	सङ्घीयता
निर्वाचक मण्डल	हुन्छ, राष्ट्रपति निर्वाचनको लागि
इतिहास
संशोधन	२६
अन्तिम संशोधन	३१ मे २०१८
स्थान	संसद भवन, इस्लामाबाद, पाकिस्तान
निर्माण	पाकिस्तानको संसद
हस्ताक्षरकर्ताहरू	पाँचौँ संसद (१५० मध्ये १४५ सदस्य)

संसदले संविधान विपरीत वा प्रतिकूल हुने गरी कुनै पनि कानून बनाउन सक्दैन। तथापि, सन् १९५६ र १९६२ को विगतका कानुनी दस्तावेजहरूको विपरीत, द्विसदनीय संसद्का दुवै सदनमा दुई तिहाइ बहुमतले संविधान संशोधन गर्न सकिन्छ। यसलाई समयको साथ संशोधन गरिएको छ, र राजनीतिक उन्नयन र सुधारको लागि सबैभन्दा पछिल्लो निर्णणहरूलाई संशोधन गरिएको छ। यद्यपि, सन् १९७३ मा लागू भए तापनि पाकिस्तानले २३ मार्चमा संविधान पारित भएको मान्दछ। प्राविधिक रूपमा २६ वटा संशोधन भए पनि संविधानमा २३ वटा संशोधन भएका छन् भने तीनवटा संशोधन संसदबाट पारित हुन सकेका छैनन्।

यो पनि हेर्नुहोस्

• पाकिस्तानको इतिहास
• पाकिस्तानको राजनीति
• पाकिस्तानको संविधान दिवस

बाह्य कडीहरू

• इस्लामी गणतन्त्र पाकिस्तानको संविधान, मौलिक अधिकार समावेश
• संविधानको पूर्ण पाठ वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१२-०३-०९ मिति कानून तथा न्याय आयोग
• पूर्ण पाठ र कानून वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२३-०४-०३ मिति जेन शेख एन्ड एसोसिएट्स
• उर्दू पाठ राष्ट्रिय सभाबाट
• कानून र आदेश, सन् २००२ (अद्यावधिक संस्करण)