सिदी

सिदी वा शीदि भारत र पाकिस्तानको एक मानव समुदाय छ जसको मूल अफ्रिका छ । भारतमा यी मुख्यतः गुजरातमा रहन्छन् । कर्नाटक तथा आन्ध्र प्रदेशमा पनि यिनको अस्तित्व छ ।

परिचय

गुलामका रूपमा अफ्रीकी मानिसहरुका बारेमा त शायद सबको जानकारी छ भनेंर भारतमा रहने भएका अफ्रीकी मानिसहरुका बारेमा मानिसहरूलाई कम नैं जानकारी छ.

भारतका पश्चिमी तटमा जम्बुर (गुजरातको एक गाउँ) जस्तै गाँवमा यी मानिस अहिले पनि रह रहेका हुन्। यिनको पूर्वज अफ्रीकी थिए जसलाई गुलामका रूपमा यस उपमहाद्वीपमा लाईएको था। बाकीका मानिस लडाके, व्यापारी र नाविकका रूपमा यहाँ आए थिए। पूर्वी अनि दक्षिणी अफ्रिका र भारतमा गुजरातका साथ समुद्री व्यापार दुइ हजार साल पहिला स्थापित भएको थियो।

केही इतिहासकारहरूको मान्नु छ कि लाखौं अफ्रीकी मानिसहरूले समुद्र पार गर्न यताको रुख गरेको थियो। अफ्रीकी-भारतीय मानिस सिदी (शीदि) कहलाउँछन्.

धर्म

अधिकतर सिदिहरूको प्रकार जम्बुरका मानिस सूफी मुसलमान छन्। जो मान्दछन् कि भगवानको पूजा संगीत र नृत्यका जरिए हुन्छ.

मानवविज्ञानीहरूको मान्नु छ कि नर्तकहरूको कला पारंपरिक अफ्रीकी पूजा र भारतीय सूफी परम्पराको मिश्रण छ.

संस्कृति

इस समुदायका नजिक आफ्नो ज्नेदेखि जोडिएका रहने एक महत्त्वपूर्ण साधन छ- डमाल वा ड्रम। अन्यथा सिदी समुदाय ग्रामीण भारतका अन्य गरीब तल्लोदेखि अलग छैन ।

इस इलाकेमा आउने भएका मानिस गाँवका संगीतकारहरूलाई पैसा दिन्छन् । मानिसहरुदेखि मिले पैसेलाई मुखमा दबाएर यी मानिसहरूलाई शुक्रिया अदा गर्दछन्.

सिदी र भारतीय मुसलमान सैक्ने किलोमीटर टाडादेखि जम्बुरको दरगाहमा आउँछन्। केही मानिस यहाँ आकर चमत्कारको आशा गर्दछन्.जिन महिलाहरुका बच्चाहरु छैन हुन्छन्, ती पनि यहाँ यस आशामा आउँछन् कि तिनको बाँझपन टाडा हुनेछ। मानसिक रूपले बीमार बच्चाहरु पनि ठीक हुने आसमा यहाँ लाए जान्छन्.

जनजीवन

जम्बुरका ड्रम बजाने प्रमुख व्यक्ति युसूफ बताउँछन् कि डमाल अफ्रिकादेखि आया। युसूफ अंधे छन्। ती बताउँछन् कि ड्रम बजाने कला पितादेखि पुत्रका नजिक आउँछ। ती भन्दछन् कि यो भगवानको तर्फदेखि मिल्यो उपहार छ.

प्रत्येक दिन शामलाई युसूफ जम्बुरका संगीतकारहरु र नर्तकहरुका साथ गाँवका बाहिर स्थित एक दरगाहमा ले जान्छन्.

जम्बुरमा नागारची बाबाको दरगाह छ। जसलाई ड्रम मास्टर पनि भनिन्छ। सिदिहरूको मान्नु छ कि ती एक अरब थिए, जसले ९०० वर्ष पहिला अफ्रिकाको यात्राको थियो र फेरि भारतमा रहने लागोस्.

यहीं एक अन्य सूफी संत बावा गोरको दरगाह पनि छ। जो नाइजीरियाका मोतीका व्यापारी थिए.

जम्बुर पिछडा भयो गाँव छ। यहाँका मानिस पडोसका कुन ानहरुका लागि मजदूरीको काम गर्दछन्। सरकार पनि गरीब मानिसहरूको सहायताका लागि लागू कार्यक्रमहरूका तहत यिनको सहायता गर्दछ.

जम्बुर गाँवको स्थापना सिदी सैनिकहरुका परिवारहरूले गरेको थियो, जो यस इलाकेका पूर्व नवाबका लागि काम गरिन्थ्यो।

भारतका धेरै राजा-महाराजाहरूले अफ्रीकी मानिसहरूलाई आफ्नो निजी अंगरक्षकहरु, नौकरहरु र संगीतकारहरुका रूपमा तैनात गरे। देशका धेरै भागहरूमा त सिदिहरूले काफी प्रगतिको र सैनिक जनरल र धेरै पल्ट त राजा पनि बनेका.

इस गाउँका एक रहनुमा हसन भाईको कहना छ कि तिनको पिता मोजाम्बिकदेखि आए थिए। तिनलाई पुर्तगाली सेनामा काम गर्नका लागि लाईएको था। जो नजिकका एक बंदरगाहको नियन्त्रण गर्दथ्यो।

हालाँकि अधिकतर सिदिहरूलाई आफ्नो पूर्वजहरुका बारेमा अधिक केही छैन पता। हसन भन्दछन् कि बच्चाहरु अफ्रिकाका बारेमा केही छैन जान्दै र जो अफ्रिकाका बारेमा जानन्थे। ती अब संसारमा छैन रहे.

(साभार बीबीसी हिन्दी डट कम)

बाह्य कडी

[१]