वाग्नर विद्रोह

२३ जुन २०२३ मा , रुसी अर्धसैनिक समूह, वाग्नर समूहले रुसी सेनाविरुद्ध विद्रोह गरेको थियो। यो विद्रोह वाग्नर समूहका नेता यभगेनी प्रिगोजिन र रक्षामन्त्री सर्गेई शोइगु बीच तनाब बढ्दै गएपछि यो विद्रोह भएको थियो। वाग्नर समूहका नेता यभगेनी प्रिगोजिनले रुसी रक्षा मन्त्रालयका सेनाले आफ्नो स्थानमा गोली हानेको आरोप लगाए र यही आक्रमणको बदलामा विद्रोह गरेको बताएका थिएँ। रुसी सेनाले आफ्नो शिविरमा मिसाइल हमला गरेको भन्दै उत्तेजित वाग्नर सेनाले रुसी सेनाको नेतृत्व नै अपदस्थ गर्ने गरी युद्ध घोषणा गरेको हो ।

वाग्नर विद्रोह
रुस-युक्रेन युद्धको भाग
विद्रोहको समयमा पीएमसी वाग्नरको आन्दोलनहरू रिपोर्ट गरियो
मिति २३–२४ जुन २०२३ (२०२३-०६-२३ – २०२३-०६-२४) (१ दिन) स्थान रुस स्थिति वाग्नर सेनाहरू २४ जुनमा अग्रिम रोकेका थिएँ।
योद्धा
वाग्नर समूह	रुस सरकार रक्षा मन्त्रालय रुस सशस्त्र बल सङ्घीय सुरक्षा सेवा रूसको राष्ट्रिय गार्ड कादिरोविट्स
सेनापतिहरू
यभगेनी प्रिगोजिन	भ्लादिमिर पुतिन सेरगेइ क्षोइगु भ्यालेरी गेरासिमोभ अलेक्जेन्डर बोर्तनिकोभ विक्टर जोलोटोभ रमजान कादिरोव
शक्ति
२५,००० (प्रिगोजिनका अनुसार)	अज्ञात
मृत्यु र क्षति
१ युएजी प्राविधिक ध्वस्त	१२ मृतक; पाँच हेलिकप्टर र एक यातायात विमान खसालियो

प्रिगोजिनले सैन्य नेतृत्वमा रहेको "दुष्ट" लाई रोक्नु र "न्यायको लागि मार्च" गर्ने वाचा गरे। उनले युक्रेनमा रुसी आक्रमणको औचित्यलाई पनि अस्वीकार गरे, युक्रेन र नाटोले २०२२ मा डोनबास र क्रिमियामा आक्रमण गर्ने योजना नबनाएको बताए , रसियाको युद्धभूमि असफलता र मृत्युको लागि रक्षामन्त्री सर्गेई शोइगुलाई दोष दिए, रसियाले युक्रेनमा युद्धको घोषणा गर्ने उद्देश्य थियो। अभिजात वर्गलाई फाइदा पुर्‍याउने, र रूसी सरकार विरुद्ध अन्य गम्भीर आरोपहरू र धम्कीहरू मध्ये, रुसको सेनामा वाग्नर समूह विरुद्ध रकेट आक्रमणको दोष लगाए, जसलाई सङ्घीय सुरक्षा सेवा (FSB) ले आपराधिक मुद्दा खोल्न प्रेरित गर्‍यो।

२४ जुनमा टेलिभिजन सम्बोधनमा, पुटिनले वाग्नरको कार्यलाई देशद्रोहको रूपमा निन्दा गरे र विद्रोहलाई रोक्न आह्वान गरे।

प्रिगोजिनका सेनाले दक्षिणी सैन्य जिल्ला जस्ता महत्त्वपूर्ण सैन्य मुख्यालयहरू सहित, एउटा महत्त्वपूर्ण लजिस्टिक हब रोस्तोभ-अन-डोनको नियन्त्रण कब्जा गरेको दाबी गरेर राजधानी मस्को पुग्ने मनसायका साथ भोरोनेझ तर्फ अघि बढिरहेका थिएँ। बेलारुसका राष्ट्रपति अलेक्ज्याण्डर लुकाशेन्कोसँगको वार्तापछि, प्रिगोजिनले पछाडि फर्कन राजी भए, र ११:०० बजेसम्म। 24 जुन (UTC+3) मा, रोस्तोभ-अन-डनबाट फिर्ता हुन थाल्यो।

प्रतिक्रियाहरू

आन्तरिक

राष्ट्रका नाममा पुटिनको सम्बोधन

पुटिनले २४ जुनमा राष्ट्रलाई टेलिभिजन सम्बोधनमा सम्बोधन गरे, वाग्नरको कार्यलाई "देशद्रोह" भने र विद्रोहलाई दबाउन "कठोर कदमहरू" चाल्ने वाचा गरे। पुटिनले भने कि अवस्थाले रूसको अस्तित्वलाई खतरामा पारेको छ र विद्रोहलाई "पिठमा छुरा" र चलिरहेको रुस-युक्रेनी युद्धको बीचमा "मरणात्मक प्रहार" को रूपमा चित्रण गरेको गरे। पुटिनले रुसी क्रान्तिसँग समानान्तर चित्रण गर्दै, जुन रुसी साम्राज्यले पहिलो विश्वयुद्धको पूर्वी मोर्चामा लडेको थियो, र ब्रेस्ट-लिटोभस्कको सन्धिलाई सन्दर्भ गर्दै क्षेत्रहरू गुमाउने चेतावनी दिएका थिएँ। पुटिनले सन् १९१७ र १९२३ को बीचमा भएको रुसी गृहयुद्धको पनि स्मरण गरे, जसलाई उनले "त्रासदी" भने।

भ्लादिमिर पुटिन वाग्नर समूह विद्रोहको बारेमा राष्ट्रलाई सम्बोधन गर्दै

अन्तर्राष्ट्रिय

23 र २४ जुन को घटनाक्रम को प्रतिक्रिया मा, इस्टोनियाले आफ्नो सीमा सुरक्षा बलियो बनायो।, जबकि लाट्भियाले रसियासँगको आफ्नो सीमा बन्द गर्‍यो र रूसी नागरिकहरूको प्रवेश निलम्बन गर्‍यो।अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले फ्रान्सका राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन, जर्मन चान्सलर ओलाफ स्कोल्ज र बेलायती प्रधानमन्त्री ऋषि सुनकसँग स्थितिबारे छलफल गरेका थिएँ। २४ जुनमा भएको फोन वार्तामा टर्की राष्ट्रपति रेसेप तय्यिप एर्दोगन पुतिनलाई जानकारी दिए कि टर्की एक "शान्तिपूर्ण समाधान" खोज्न मद्दत गर्न तयार छ, जब उसलाई समझदारी का साथ अघि बढ्न आग्रह गरे।

‘रुसको कमजोरी स्पष्ट छ, पूर्ण स्तरको कमजोरी,’ युक्रेनी राष्ट्रपति भ्लोदीमिर जेलेन्स्कीले सामाजिक सञ्जाल सन्देशमा लेखे, ‘रसियाले जति लामो समयसम्म हाम्रो भूमिमा आफ्नो र भाडाको सेना राख्छ, त्यति नै अराजकता, पीडा उसैमाथि आइलाग्नेछन् ।’

इरान र काजाकस्तान दुवैले वाग्नर समूहको विद्रोहलाई रुसको आन्तरिक समस्या भएको घोषणा गरेका छन्। रिपब्लिका सर्पस्काका अध्यक्ष मिलोराड डोडिक र बोस्निया र हर्जेगोभिनाको राष्ट्रपति पदका पूर्व सदस्यले "रूसमा शान्ति र आन्तरिक स्थायित्व जोगाउन र सेना र अन्य सेनाहरूमा व्यवस्था पुनर्स्थापना गर्ने प्रयासमा" पुटिनको समर्थनमा आवाज उठाए। बेलारूसी विदेश मन्त्रालयले भने कि विद्रोह पश्चिमी देशहरूको लागि "उपहार" हो, र चेतावनी दियो कि यसले "विपत्ति" हुन सक्छ।