पाकिस्तान तहरिके इन्साफ

पाकिस्तान तहरिके इन्साफ,उर्दु: پاکستان تحريکِ انصاف‎ (अनुवाद:न्यायका लागि पाकिस्तान आन्दोलन) पाकिस्तानको एक राजनीतिक दल हो। यसको स्थापना सन् १९९६ मा पाकिस्तानी क्रिकेट खेलाडीबाट राजनीतिज्ञ बनेका इमरान खानले गरेका थिए, जसले सन् २०१८ देखि २०२२ सम्म देशको प्रधानमन्त्रीको रूपमा काम गरेका थिए। दल पाकिस्तान मुस्लिम लिग (नवाज) र पाकिस्तान पिपुल्स पार्टीसँगै तीन प्रमुख पाकिस्तानी राजनीतिक दलमध्ये एक हो। सन् २०१८ को आम निर्वाचनपछि पाकिस्तानको राष्ट्रिय सभामा प्रतिनिधित्वको हिसाबले यो सबैभन्दा ठूलो दल थियो। पाकिस्तान र विदेशमा १ करोड भन्दा बढी सदस्यहरूको साथ, यो प्राथमिक सदस्यताको आधारमा देशको सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक दल हुनुका साथै विश्वको सबैभन्दा ठूलो राजनीतिक दलहरू मध्ये एक भएको दाबी गर्दछ।

पाकिस्तान तहरिके इन्साफ پاکستان تحريکِ انصاف‎ न्यायको लागि पाकिस्तान आन्दोलन
छोटो रूप	पिटिआई
सभापति	इमरान खान
महासचिव	असाद उमर
प्रवक्ता	फवाद चौधरी
उपाध्यक्ष	शाह मोहम्मद कुरैशी
सिनेटको नेता	शहजाद वासिम
राष्ट्रिय सभाको नेता	घोषणा हुन बाँकी
संस्थापक	इमरान खान
स्थापना	२५ अप्रिल १९९६ (१९९६-०४-25)
प्रमुख कार्यालय	इस्लामाबाद, पाकिस्तान
विद्यार्थी सङ्गठन	इन्साफ विद्यार्थी महासङ्घ
युवा सङ्गठन	इन्साफ युवा सङ्गठन
महिला सङ्गठन	इन्साफ महिला सङ्गठन
अनुसन्धान सङ्गठन	इन्साफ अनुसन्धान सङ्गठन
सक्रिय सदस्य (सन् २०१२)	१ करोड
विचारधारा	इस्लामी प्रजातन्त्र नागरिक राष्ट्रवाद कल्याणवाद समतावाद लोकवाद
राजनीतिक स्थान	केन्द्रवादी
रङहरू
सिनेट	२७ / १००
राष्ट्रिय सभा	६९ / ३४२
पञ्जाब प्रदेश सभा	सभा खारेज
सिन्ध प्रदेश सभा	३० / १६८
खैबर पख्तुनख्वा प्रदेश सभा	सभा खारेज
बलुचिस्तान प्रदेश सभा	७ / ६५
गिल्गित बस्तिस्तान प्रदेश सभा	२२ / ३३
आजाद जम्मू र कश्मीर प्रदेश सभा	३२ / ५३
निर्वाचन चिह्न
राजनीतिक दलको झन्डा
वेबसाइट
www.insaf.pk

पाकिस्तानमा खानको लोकप्रिय व्यक्तित्वको बावजुद, दलको प्रारम्भिक सफलता सीमित थियो। यसले सन् १९९७ को आम निर्वाचन र सन् २००२ को आम निर्वाचनमा सामूहिक रूपमा एक सिट समेत जित्न असफल भएको थियो जहाँ खान पनि निर्वाचनमा पराजित बनेका थिए। सन् २००० को दशकभरि दल राष्ट्रपति परवेज मुशर्रफको विपक्षमा रहेको थियो। जसले सन् १९९९ को 'कू' पछि पाकिस्तान मुस्लिम लिग–कायद अन्तर्गत सैन्य सरकारको नेतृत्व गरेका थिए। दलले सन् २००८ को आम निर्वाचनलाई पनि बहिष्कार गरेको थियो र मुशर्रफको शासनकालमा धाँधलीपूर्ण प्रक्रिया अपनाएको आरोप लगाएको थियो। मुशर्रफको समयमा "तेस्रो मार्ग"को विश्वव्यापी लोकप्रियताले मध्य-बायाँ पाकिस्तान पिपुल्स पार्टी र मध्य-दक्षिणपन्थी पाकिस्तान मुस्लिम लिग-नवाजको परम्परागत प्रभुत्वबाट विचलित हुँदै केन्द्रवादमा केन्द्रित नयाँ पाकिस्तानी राजनीतिक समूहको उदय भएको थियो। मुशर्रफको राष्ट्रपतित्वपछि जब पाकिस्तान मुस्लिम लिग–कायदको पतन हुन थाल्यो, यसको मध्यमार्गी मतदाता पाकिस्तान तहरिके इन्साफमा आकर्षित बनेका थिए। सन् २०१२ मा यूसुफ रजा गिलानीलाई अयोग्य घोषित गरिएपछि पाकिस्तान पिपुल्स पार्टीको लोकप्रियता विशेष गरी पञ्जाब र खैबर पख्तुनख्वा प्रदेशहरूमा लोकप्रियतावादको दृष्टिकोणको कारण घट्न थाल्यो। त्यसैबीच, यस दलले धेरै पूर्व पाकिस्तान पिपुल्स पार्टीका मतदाताहरूलाई मतदान गर्न अपील गरेको थियो।

सन् २०१३ को आम चुनावमा पाकिस्तान तहरिके इन्साफ ७५ लाख भन्दा बढी मतका साथ प्रमुख दलको रुपमा उदाएको थियो र मत सङ्ख्याको आधारमा दोस्रो र प्राप्त सिट सङ्ख्याको आधारमा तेस्रो स्थानमा रहेको थियो। प्रादेशिक स्तरमा, यो खैबर पख्तुनख्वामा सत्तामा आएको थियो। विपक्षमा रहँदा दलले तब्देली अरही है (अनुवाद: परिवर्तन आउँदै छ) जस्ता लोकप्रिय नाराहरूको सहायताले विभिन्न राष्ट्रिय मुद्दा र सार्वजनिक सङ्कटको विरोधमा र्‍यालीहरूमा मानिसहरूलाई परिचालन गरेको थियो, जसमध्ये सबैभन्दा उल्लेखनीय सन् २०१४ को स्वतन्त्रता सङ्ग्राम थियो। सन् २०१८ को आम निर्वाचनमा, यसले १.६९ करोड मत प्राप्त गरेको थियो जुन पाकिस्तानको कुनै पनि राजनीतिक दलका लागि अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो मत हो। त्यसपछि दलले पहिलो पटक अन्य पाँच दलसँग मिलेर राष्ट्रिय सरकार गठन गरेको थियो, जसमा खान नयाँ पाकिस्तानी प्रधानमन्त्रीको रूपमा सेवा गरेका थिए। यद्यपि, अप्रिल २०२२ मा, खानविरुद्ध परेको अविश्वासको प्रस्तावले गर्दा उनी र उनको दल सत्ताबाट बाहिरिनु परेको थियो। हाल यस दलले खैबर पख्तुनख्वा र पञ्जाबमा प्रान्तीय स्तरमा शासन गरिरहेको छ र सिन्धमा सबैभन्दा ठूलो विपक्षी दलको रूपमा काम गरेको छ, जबकि यसले बलुचिस्तानमा पनि महत्त्वपूर्ण प्रतिनिधित्व गर्दछ।

आधिकारिक रूपमा, पाकिस्तान तहरिके इन्साफले उसको ध्यान इस्लामी समाजवादलाई समर्थन गर्दै एक नमूना कल्याणकारी राज्यमा बदल्नेमा केन्द्रित रहने बताएको छ। पाकिस्तानी अल्पसङ्ख्यकहरू विरुद्ध धार्मिक भेदभावलाई पनि समाप्त गर्ने लक्ष्य लिएको छ। यस दललाई आफूलाई समतावादमा केन्द्रित इस्लामी प्रजातन्त्रको वकालत गर्ने यथास्थितिविरोधी आन्दोलनको संज्ञा दिइएको छ। सन् २०१९ देखि, विभिन्न आर्थिक र राजनीतिक मुद्दाहरू, विशेष गरी पाकिस्तानी अर्थव्यवस्थालाई सम्बोधन गर्न असफल भएको र राजनीतिक विरोधीहरू र विश्लेषकहरूले समान रूपमा पार्टीको आलोचना गर्दै आएका छन्, जुन कोभिड-१९ महामारीको परिपेक्षमा थप कमजोर भएको थियो। यद्यपि, महामारीको पछिल्लो चरणमा देशको आर्थिक पुनरुत्थानको नेतृत्व गरेकोमा खान र उनको दललाई पछि प्रशंसा गरिएको थियो। सत्तामा रहेको समयमा, पार्टीले पाकिस्तानी विपक्षीहरू माथिको दमनको साथसाथै पाकिस्तानी सञ्चार माध्यमहरू र अभिव्यक्ति स्वतन्त्रतामा प्रतिबन्धको माध्यमबाट बढ्दो सेन्सरसिपको नियमनको लागि प्रतिक्रियाको सामना गर्नुपरेको थियो।

बाह्य कडीहरू

• दलको घोषणापत्र वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२३-१०-०३ मिति