छतरपुर
छतरपुर भारतका मध्य प्रदेश राज्यको छतरपुर जिल्लाको एउटा सहर र नगरपालिका हो। यो छतरपुर जिल्लाको प्रशासनिक सदरमुकाम हो[१][२] । छतरपुर भारतको मध्य प्रदेश राज्यको छतरपुर जिल्लाको एउटा सहर र नगरपालिका हो। यो छतरपुर जिल्लाको प्रशासनिक सदरमुकाम हो।
छतरपुर | |
|---|---|
 माता बम्बरबैनी मन्दिर | |
  छतरपुर  छतरपुर | |
| निर्देशाङ्क: २४°३३′०″उ॰ ७९°२१′९.७२″पू॰ / २४.५५०००°N ७९.३५२७०००°Eनिर्देशाङ्कहरू: २४°३३′०″उ॰ ७९°२१′९.७२″पू॰ / २४.५५०००°N ७९.३५२७०००°E | |
| देश |  भारत |
| राज्य | मध्य प्रदेश |
| जिल्ला | छतरपुर जिल्ला |
| संस्थापक | महाराजा छत्रसाल |
| नामकरण | छत्रसाल |
| क्षेत्रफल | |
| • जम्मा | ७८ किमी२ (३० वर्ग माइल) |
| उन्नतांश | ३०५ मिटर (१००१ फिट) |
| जनसङ्ख्या | |
| • जम्मा | ४५९९४३ |
| • घनत्व | ५८९६/किमी२ (१५२७०/वर्ग माइल) |
| भाषाहरू | |
| • आधिकारिक | हिन्दी |
| • स्थानिय | बुन्देली |
| समय क्षेत्र | युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
परिचय
सम्पादन गर्नुहोस्विश्व प्रसिद्ध खजुराहो मन्दिर छतरपुर जिल्लामा अवस्थित छ। (चन्देल राजाले बनाएको) सिंहदी नदी छतरपुरको पूर्वी सीमाना नजिकै बग्छ। प्रारम्भिक रूपमा पन्ना सरदारहरूको शासन अन्तर्गत निर्माण गरिएको, शहर १८औँ शताब्दीमा कुँवर सोने शाह परमारको नियन्त्रणमा आयो। पहाडले घेरिएको र रुख, पोखरी र खोलाको घना जङ्गलले भरिएको यो निकै रमणीय ठाउँ हो। रावसागर, प्रताप सागर र किशोर सागर यहाँका तीन महत्वपूर्ण पोखरी हुन्।
इतिहास
सम्पादन गर्नुहोस्छतरपुर १७८५ मा स्थापित भएको थियो र बुन्देलखण्डको स्वतन्त्रताका संस्थापक बुन्देला राजपूत छत्रशाला (स्वतन्त्रता सेनानी) को नामबाट नामाकरण गरिएको छ। १७८५ सम्म, राज्य उनको सन्तान द्वारा शासित थियो। त्यसपछि राजपूतहरूको परमार वंशले छतरपुर कब्जा गर्यो।
सन् १८०६ मा ब्रिटिस राजद्वारा कुँवर सोने सिंह परिवारलाई राज्यको ग्यारेन्टी गरिएको थियो १८५४ मा, छतरपुर ब्रिटिस सरकारको पूर्वनिर्धारित सिद्धान्त अन्तर्गत उत्तराधिकारीहरूको हातमा गयो, तर जगतराजलाई विशेष अनुग्रहको रूपमा सम्मानित गरियो। परमार राजाहरूले १,११८ वर्ग माइल (२,९०० किमी) को रियासतमा शासन गरे, र १९०१ मा १५६,१३९ जनसङ्ख्या थियो, जब यो मध्य भारतको बुन्देलखण्ड एजेन्सीको भाग थियो। नागाउँको ब्रिटिस क्यान्टोनमेन्ट पनि राज्यमा थियो।
यस प्रदेशमा शासन गर्ने राजाहरूको नाम यस प्रकार छ:-
- ४ मे १६४९ – २० डिसेम्बर १७३१ महाराजा छत्रशाला
- १७८५-१८१६ कुँवर पुत्र शाह
- १८१६-१८५४ परताब सिंह
- १८५४-१८६७ जगत सिंह
- १८६७-१८९५ विश्वनाथ सिंह
- १८९५-१९३२ विश्वनाथ सिंह
१९३२-१९४७ भवानी सिंह १९४७ मा भारतको स्वतन्त्रता पछि, छतरपुर, बुन्देलखण्डको बाँकी भाग सहित, भारतीय राज्य विन्ध्य प्रदेशको हिस्सा भयो। पछि, विन्ध्य प्रदेशलाई मध्य प्रदेश राज्यमा विलय गरियो
पर्यटन स्थलहरू
सम्पादन गर्नुहोस्छतरपुर २४.९°N ७९.६°E मा अवस्थित छ। यसको औसत उचाइ ३०५ मिटर (१,००० फीट) छ। यो मध्य प्रदेशको सुदूर उत्तर-पूर्वी सिमानामा अवस्थित छ, यसको सिमाना उत्तर प्रदेशको बांदा जिल्लासँग बाँडिएको छ। यो उत्तर प्रदेशको झाँसीबाट १३३ किमी र मध्य प्रदेशको ग्वालियरबाट २३३ किमी टाढा छ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "Inde du Nord: Madhya Pradesh et Chhattisgarh वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ जुलाई २०१९ मिति," Lonely Planet, 2016, ISBN 9782816159172
- ↑ "Tourism in the Economy of Madhya Pradesh," Rajiv Dube, Daya Publishing House, 1987, ISBN 9788170350293