उपेन्द्र सुब्बा
उपेन्द्र बहादुर आङ्देम्बे जो उपेन्द्र सुब्बा ( नेपाली: उपेन्द्र सुब्बा भनेर चिनिन्छन् ) नेपाली कवि, गीतकार र लेखक हुन् । उहाँ राजन मुकारुङ र हङ्युग अग्यातसँगै सृजनशील अराजकता (क्रिएटिभ अराजकता)[१] नामक आन्दोलनका प्रारम्भकर्ताहरूमध्ये एक हुनुहुन्छ।
उपेन्द्र सुब्बा | |
|---|---|
| जन्म | Upendra Bahadur Angdembe सेप्टेम्बर २६, १९७१ Angsarang, नेपाल |
| राष्ट्रियता | नेपाली |
| पेशा | Poet, lyricist, Writer, Director |
| चिनारीको कारण | Kabaddi 4: The Final Match , Jaari , Mansara |
उल्लेखनीय कार्य |
|
| राजनीतिक कृयाकलाप | Srijanshil Arajakta |
| जीवनसाथी | Kalpana Lawati (Limbu) |
| सन्तान | 3 daughters |
| पुरस्कार | Padmashree Sahitya Puraskar |
बाल्यकाल
सम्पादन गर्नुहोस्सुब्बाको जन्म पूर्वी पहाडी जिल्ला पाँचथरको आङ्साराङ –८ मा भएको थियो । उनको जन्मको नाम उपेन्द्रबहादुर आङ्देम्बे थियो।
सन् १९९७ मा दमकबाट गीतकार बन्न उनी काठमाडौं शहर सरेका थिए । शान्तिराम राईको संगीतबाट उनको गीत लेखनले सफलता पाउन थालेको थियो । उनका गीतहरू दीप श्रेष्ठ, रबिन शर्मा, आनन्द कार्की, याम बरालले गाएका थिए र केही प्रतियोगिताहरू पनि जितेका थिए। गीत रेकर्डिङ महँगो छ र संगीत उद्योग उनको स्वाद विपरीत दिशातर्फ जाँदैछ भन्ने कुरामा उनी विश्वस्त भए।[२]
साहित्यिक करियर
सम्पादन गर्नुहोस्यसै क्रममा उनको भेट राजन मुकारुङ र हङयुग अग्यातसँग भयो । उनीहरूले मिलेर सृजनशील अराजकता (अर्थात् रचनात्मक अराजकता) नामक साहित्यिक आन्दोलन सुरु गरे।[३]
उनले आफ्नो लेखनमा सफलताको लागि उनीहरूको संयुक्त आन्दोलनलाई श्रेय दिन्छन्। राजन मुकारुङले आफ्नो उपन्यास हेच्छकुप्पाको सफलता र दामिनी भीरसँग मदन पुरस्कार जितेर आफूलाई मार्ग प्रशस्त गरेको उनले लटो पहाडको सफलता भएको दाबी गरे ।
उनले क्रिटिक्स सोसाइटीको कार्यक्रममा भाग लिन २०१६ मा हङकङ गएका थिए।[४] साहित्यिक कार्यक्रममा मलेसिया र सिङ्गापुर पुगेका छन् ।
फ्लिम करियर
सम्पादन गर्नुहोस्फिल्म लेखनको श्रेय उनी निर्देशक रामबाबु गुरुङलाई दिन्छन्। उनीहरुले कबड्डी, कबड्डी कबड्डी लगायतका हिट चलचित्रमा सहकार्य गरेका छन् । उनको पहिलो कथा केबा कोक्मा (लाटो पहाड) लिम्बू भाषामा रवि सर्माले निर्देशन गरेको थियो।उन्को लगिरहको फिल्म जारी नेपालको धेरै ब्यापार गर्ने फिल्मको दौडमा छ।
उनले कबड्डी र कबड्डी कबड्डीमा छोटो उपस्थिति देखाए, तर ती उपस्थितिहरूलाई उनका साथीहरूले जबरजस्ती गरेको ठान्छन्।
उनले २०२३ मा फिल्म ‘जारी’ मार्फत निर्देशनमा डेब्यु गरेका थिए, जसलाई उनले लेखेका थिए। जुन नेपालीको धेरै ब्यापार गर्ने फिल्म बन्ने रफ्तारमा छ।[५]
प्रकाशित कृतिहरू
सम्पादन गर्नुहोस्कविता संग्रह
सम्पादन गर्नुहोस्- दादा माथी को गम जुन र गडतिरका राके भुत हारु ( २००२)
- होंगरायो भोग रा पांगरा ( २००४)
- खोलाको गीता र पुराण कविताहरु (२०१३)
- देश खोज्दा जादा (२०१७)
लघुकथा संग्रह
सम्पादन गर्नुहोस्- लाटो पहाड (२०१४) (कथाहरूको संकलन) चलचित्र केबा कोक्माको रूपमा रूपान्तरित
पटकथा लेखन
सम्पादन गर्नुहोस्- कबड्डी (2013) स्क्रिप्ट
- कबड्डी कबड्डी (२०१५) स्क्रिप्ट
- Taandro (2015) स्क्रिप्ट
- पुरानो डुंगा (2016)
- जारी (2023)
संगीत एल्बम
सम्पादन गर्नुहोस्- जीवन आखिर के नै हो रा ( २००६) (संगीत एल्बम)
पुरस्कारहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- नेपाली प्रतिभा प्रतिष्ठान, बेलायत, २०१० द्वारा नेपाली प्रतिभा पुरस्कार
- २०१५ लातो पहाड २०१५ मा पद्मश्री साहित्य पुरस्कार[६]
- सन् २०१५ मा चलचित्र कबड्डीका लागि उत्कृष्ट पटकथा लेखकको राष्ट्रिय पुरस्कार[७]
सन्दर्भहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "१५ वर्षअघि काठमाडौं छिरेका तीन 'चितुवा'", Onlinekhabar.com, अन्तिम पहुँच १८ मे २०२३।
- ↑ "अब यस्तो प्रेमिकाको सपना छ, जसको प्रेममा बर्बाद होइजाऊँः उपेन्द्र सुब्बा", Ratopati.com, अन्तिम पहुँच १८ मे २०२३।
- ↑ "हरिप उपेन्द्र, सरिफ उपेन्द्र - www.nayapage.com", www.nayapage.com, मूलबाट २० जुन् २०१५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० जुन् २०१५। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१५-०६-२० मिति
- ↑ "3分28-平台官网", www.hatteri.com, अन्तिम पहुँच १८ मे २०२३। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२३-०५-१७ मिति
- ↑ Timsina, Bibek (२९ अप्रिल २०२३), "‘Jaari’ movie review: A promising debut for Subba", The Annapurna Express (अङ्ग्रेजीमा), मूलबाट २९ अप्रिल २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २९ अप्रिल २०२३।
- ↑ "Bijay Kumar bags Madan Puraskar", The Kathmandu Post, अन्तिम पहुँच १८ मे २०२३।
- ↑ "'Kabbadi' bags National Awards", The Kathmandu Post, अन्तिम पहुँच १८ मे २०२३।