इल्तुतमिश

इल्तुतमिश दिल्ली सल्तनतमा गुलाम वंशको एक प्रमुख शासक थियो । वंशका संस्थापक ऐबकका पछि त्यो ती शासकुन्मा देखि थियो जसदेखि दिल्ली सल्तनतको आधार मजबूत भएको । त्यो ऐबकको जुवाईं पनि थियो । त्यसले १२११ ईश्वीदेखि १२३६ ईश्वीसम्म शासन गरे । राज्याभिषेक समयदेखि नैं अनेक तुर्क अमीर त्यसका विरोध गर्दै थिए ।

प्रतिद्वन्द्वी

इल्तुतमिशका दुइ प्रमुख प्रतिद्वन्द्वी थिए - ताजु्ददीन यल्दौज तथा नासिरुद्दीन कुबाचा । यी दुइटै गौरीका दास थिए । यल्दौज दिल्लीका राज्यलाई गजनीको अङ्ग भर मानिन्थ्यो र त्यसलाई गजनीमा मिलाउने भरपूर कोशिश गर्दै रहन्थ्यो जबकि ऐबक तथा त्यसको पछि इल्तुतमिश आफैंलाई स्वतन्त्र मान्थ्यो। यल्दौजका साथ तराइनका मैदानमा युद्ध गरे जसमा यल्दौज पराजित भयो । त्यसको हारका पछि गजनीका कुनै शासकले दिल्लीको सत्तामा आपना दावा पेश गरेनन् ।

कुबाचाले पञ्जाब तथा त्यसको आसनजिकका क्षेत्रहरूमा आफ्नो स्थिति मजबूत गरेको थियो । सन् १२१७ मा त्यसले कुबाचाका विरूद्ध कूच गरे । कुबाचा बिना युद्ध गरे भाग्यो । इल्तुतमिश त्यसका पीछा गर्दै मंसूरा नामक जग्गामा पुग्यो जहाँ त्यसले कुबाचालाई पराजित गरे र लाहौरमा त्यसका कब्जा भयो । तर सिंध, मुल्तान, उच्छ तथा सिन्ध सागर दोआबमा कुबाचाको नियन्त्रण बनी रह्यो ।

यसै समय मंगोलहरुका आक्रमणका कारण इल्तुतमिशको ध्यान कुबाचादेखि तत्काल हट्नुमा पछि कुबाचालाई एक युद्धमा त्यसले परास्त गरेको थियो जसको फलस्वरूप कुबाचा सिंधु नदीमा डुबेर मर्यो। त्यो एक कुशल शासक हुनको अतिरिक्त कला तथा विद्याको प्रेमी पनि थियो ।

पूर्वाधिकारी आराम शाह	ममलूक वंश 1206–1290	पछिल्लो रूकुनुद्दीन फीरोजशाह
पूर्वाधिकारी आराम शाह	दिल्लीका सुल्तान 1206–1290	पछिल्लो रूकुनुद्दीन फीरोजशाह