हरिदेवी कोइराला
हरिदेवी कोइराला (माइती नाम: भट्टराई; जन्म १७ चैत २०१५) एक नेपाली गायिका हुन। ५ दशक लामो काम उनले ८०० भन्दा बढी गीत गाएकी छिन् र ८० भन्दा बढी एल्बम रेकर्ड गरिन्। कोइरालाले साहित्यिक, सांगीतिक र सामाजिक सङ्घसंस्थाबाट २५० भन्दा बढी पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन्। उनले आफ्नो पहिलो एल्बम पीना खबर काठमाडौँमा रेकर्ड गरेपछि उनी छिट्टै प्रसिद्धिमा पुगिन्। उनका केही चर्चित गीतहरूमा "आइना हेररा", "पैना खबर", "फुलको बसना", "झिल झिल सितारा", र "आमा तिमरो दुधको वराले" पर्छन्।
बाल्यकाल
सम्पादन गर्नुहोस्हरिदेवी कोइरालाको जन्म १७ चैत २०१५ पोखरा, गण्डकी प्रदेश, नेपालको एक हिन्दु बाहुन परिवारमा भएको थियो। [१][२] उनको हजुरआमाले हिन्दु देवता विष्णुको नामबाट "हरि" नाम राखिदिनु भयेको थियो। उनी आफ्नो युवावस्थामा आफ्नो नामलाई घृणा गरेको सम्झन्छिन्। कोइराला आफ्नो परिवारको चौध मध्ये आठौं सन्तान थिइन्। सानै उमेरमा उनी कविता र गीत लेख्थिन्। उनले हरेक बिहान आफ्नी हजुरआमालाई गीत पनि गायेकी थिन। कोइराला नारायण गोपाल, तारा देवी, अरुणा लामा, रामकृष्ण ढकाल, लोकबहादुर क्षेत्री, धर्मराज थापा, र झलकमान गन्धर्भ जस्ता गायकहरूबाट प्रभावित थिएँ। उनका मनपर्ने पुस्तकहरू लक्ष्मी प्रसाद देवकोटाको मुना मदन (१९३६) र भूपी शेरचनको घुम्ने मेच्माथि अन्दो मान्छे (१९६८) थिएँ। उनले आफ्नो माध्यमिक शिक्षा पोखराको बाराही माविमा पूरा गरिन्। कोइरालाको २०३४ साल मा रामबहादुर कोइरालासँग विवाह भएको थियो। [३]
क्यारियर
सम्पादन गर्नुहोस्उनको विवाह पछि, कोइरालाका श्रीमान् र उनको परिवारले साथ दिए र उनलाई गीत रेकर्ड गर्न प्रोत्साहित गरे। २०४० तिर श्रीमान्सँगै उनी गीत रेकर्ड गर्न काठमाडौँ गइन्। प्रेमराजा महतको सहयोगमा कोइरालाले निजी रेकर्डिङ स्टुडियोमा आफ्नो पहिलो एल्बम पाइनँ खबर रेकर्ड गरिन् र स्टुडियोलाई करिब ६ हजार नेपाली रुपैयाँ तिरेका थिन। एक महिना पछि, उनको पहिलो एल्बम सार्वजनिक रूपमा रिलीज भयो र यसले सकारात्मक प्रतिक्रिया पाए। शीर्षक गीतले एक प्रवासी कामदारकी श्रीमतीले महिनौंदेखि आफ्नो श्रीमान्बाट नसुनेको पीडाको कथा वर्णन गरेको छ। नवविवाहित जोडीका श्रीमान् कामको खोजीमा विदेश गएको देखेपछि उनी "पैना खबर" लेख्न प्रेरित भइन्।
कोइरालाले ८०० भन्दा बढी गीत गाएका छन्, ८० भन्दा बढी एल्बम रेकर्ड गरिकी छन्, ८ वटा पुस्तक लेखेकी छिन्, १०० भन्दा बढी म्युजिक भिडियोमा देखा परिकि छिन्।[१][४] तीमध्ये "आइना हेररा", "पैना खबर", "फुलको बसना", "झिल झिल सितारा", र "आमा तिमरो दुधको वराले" लोकप्रिय छन्।[३] उनले लैङ्गिक समानता, तीज र आत्मनिर्भरताका गीतहरू गाएकी छिन्।[४][५] हरिदेवी कोइरालाको नाम नेपाली लोक सङ्गीत उद्योगमा सबैभन्दा परिचित नाम हो।[६]
पुरस्कारहरू
सम्पादन गर्नुहोस्कोइरालाले साहित्यिक, सांगीतिक र सामाजिक सङ्घसंस्थाबाट २५० भन्दा बढी पुरस्कार प्राप्त गरिसकेका छन्।[३] </ref> सन् २०१८ मा, उनलाई चाहना मिडिया द्वारा विशेष सम्मान उहाँले प्राप्त गर्नुभयो।[७] सन् २०२१ मा, कोइरालालाई लोक सङ्गीत, लोक संस्कृति र लोक साहित्यमा उनको योगदानको लागि क्षेत्र प्रताप स्मृति साहित्य पुरस्कार प्रदान गरिएको थियो।[८]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ १.० १.१ "व्यक्तिवृत्त: होनहार कवि/गायिका हरिदेवी कोइराला", News of Nepal (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ "लोकसङ्गीतकी कोइली", नागरिक (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ ३.० ३.१ ३.२ "‘हम्काइलो’देखि ‘श्रीमान् मन्त्री हुँदा’सम्म", Shilapatra (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ ४.० ४.१ Parker, Sara (मार्च २०१८), "Untold stories of unsung heroes", Nepali Times, अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ "तीजमा बज्दैनन् अचेल हरिदेवीका गीत", Online Khabar (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ "के गर्दैछिन् ‘ऐना हेरेर’की गायिका", Dainikpatra (नेपालीमा), ५ सेप्टेम्बर २०१६, अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ "'Lifetime Achievement Award' for Rastrakavi Ghimire", The Himalayan Times (अङ्ग्रेजीमा), २६ जनवरी २०१८, अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।
- ↑ "गायिका हरिदेवी कोइरालालाई क्षेत्रप्रताप साहित्य पुरस्कार प्रदान गरिने", गोरखापत्र (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच १ फेब्रुअरी २०२२।