रुद्रनाथ मन्दिर भारत को उत्तराखण्ड राज्यको चमोली जिल्लामा अवस्थित भगवान शिव को एक मन्दिर हो जुन पञ्चकेदार मध्येमा एक हो ।

रुद्रनाथ
Lua error in मोड्युल:Location_map at line 552: "भारत, उत्तराखण्ड" स्थान नक्सा परिभाषाको लागि अमान्य नाम हो.
प्राथमिक विवरण
स्थान:रुद्रनाथ (गाउँ), गढवाल
निर्देशाङ्क३०°३२′०″उ॰ ७९°२०′०″पू॰ / ३०.५३३३३°N ७९.३३३३३°E / 30.53333; 79.33333निर्देशाङ्कहरू: ३०°३२′०″उ॰ ७९°२०′०″पू॰ / ३०.५३३३३°N ७९.३३३३३°E / 30.53333; 79.33333
सम्बन्धनहिन्दुत्व
देवताShiva
राज्यउत्तराखण्ड
देशभारत
वास्तुकला विवरण
निर्मातापाण्डव, दिग्गजका अनुसार
निर्माण सम्पन्नunknown


समुन्द्री सतह देखी ३,६०० मी.(११,८०० फिट) को उचाई[१] मा अवस्थित रुद्रनाथ मन्दिर भव्य प्राकृतिक दृश्यले भरिपूर्ण रहेको छ । यो प्राकृतिक चट्टानमा अवस्थित रुद्रनाथ मन्दिर, गुराँसका बिरुवाहरू र अल्पाइन घाँसको घना जङ्गल भित्र रहेको छ । यो मन्दिर पञ्च केदार तिर्थ सर्किटमा भ्रमण गरिने तेस्रो मन्दिर हो, जुन गढवाल क्षेत्रमा पाँच शिव मन्दिरहरू रहेका छन् । सर्किटमा अन्य मन्दिरहरू पनि समिल रहेका छन्, केदारनाथ र तुङ्गनाथको दर्शन रुद्रनाथ र मध्यमहेश्वर वा मद्महेश्वर र कल्पेश्वरको भन्दा पहिले गरिन्छ । रुद्रनाथ मन्दिरमा भगवान शङ्करको एकानन यानि मुख को पूजा गरिने गरिन्छ, जबकि सम्पूर्ण शरिर को पूजा नेपाल को राजधानी काठमाडौँ मा रहेको पशुपतिनाथ मन्दिरमा गरिने गरिन्छ । रुद्रनाथ मन्दिर को सम्मुन्नेमा देखिने नन्दा देवी पर्वत तथा त्रिशूलको हिमश्रृङ्खला पर्वतले यहाँको आकर्षण बढाउनमा मद्दत गरेको छ । पदयात्रा सागर गाउँबाट सुरु हुन्छ जुन गोपेश्वरबाट लगभग ३ कि.मी. दुरीमा रहेको छ । अर्को पदयात्रा मण्डलबाट शुरु हुन्छ, जून गोपेश्वरबाट १२ किलोमिटर दुरीमा रहेको छ । यो पदयात्रा अनुसुया देवीको मन्दिर भएर जान्छ । धेरै नै कठिन यो पदयात्रा करिव २४ कि. मी. को रहेको छ ।

किम्बदन्ती र पूजा सम्पादन गर्नुहोस्

रुद्रनाथ मन्दिर हिन्दू महाकाव्य महाभारत का नायकहरू, पाण्डव द्वारा स्थापित गरिएको भन्ने विश्वास गरिन्छ । किम्बदन्ती अनुसार यो छ कि , पाण्डवहरू कुरुक्षेत्र युद्ध मा मृत्यु भएकाहरूको पाप को उद्धार गर्न भगवान शिव को खोज मा हिमालय पहाडहरूमा आएका थिए । भगवान शिवले तिनीहरूलाई भेट्न चाहँदैन थिए र उनी एक गोरुको रूपमा जमिनमा छोडिए र पञ्च केदारका केहि भागहरूमा पुन: केन्द्रत गरियो: केदारनाथ मा हम्प उठाउने, तुङ्गनातामा हतियार देखिए, मधमामेश्वरमा नाभी र पेट सतहमा देखा पर्यो, अनुहार रुद्रनाथ मा देखाइयो र कपाल र टाउको कल्पेश्वरमा देखियो । जाडोमा, शिवको एक प्रतीकात्मक छवि पूजाको लागि गोपेश्वरमा ल्याइन्छ । डोली यात्रा सागरको माध्यमबाट गोपेश्वर शुरु गरिन्छ । डोली यात्रीहरू लुक्ति बुग्यलन र पनार पारगरे पछि अन्तमा पितृधार पुग्छन । पुर्खाहरूको उपासना यहाँ गरिन्छ । त्यसपछि, ढलब्नी मैदान पार गरे पछि, डोली वा शिवको प्रतीकात्मक रूप रुद्रनाथ सम्म पुग्छ । यहाँ पहिला बनदेवीको पूजा गरिने गरिन्छ । स्थानीय विश्वास के छ भने, वनदेवी यो क्षेत्रको सुरक्षा गर्छिन ।

सन्दर्भ सामग्रीहरू सम्पादन गर्नुहोस्

  1. "पञ्च केदार: रुद्रनाथ", श्री बद्रीनाथ - श्री केदारनाथ मन्दिर समिति, २००६, अन्तिम पहुँच २००९-०७-१६ 


बाह्य कडीहरू सम्पादन गर्नुहोस्