राम प्रसाद राई नेपालको एक स्वतन्त्र क्रान्तिकारी बिर योद्ध लडाकु र शहीद हुन्। उहाँ बाबु धोज बिर राई र आमा रत्न माया राईबाट बिक्रम सम्बत् १९६५  फागुन १८ गते भोजपुर को बासिखोरा  मा जन्मेका थिए।

रामप्रसाद राई (सालिक)

क्रान्तिकारी

सम्पादन गर्नुहोस्

उहाँ ब्रिटिश भारतको पूर्व सेना हुनुहुन्थ्यो। उनी भारतीय स्वतन्त्रता लडाकू सुभाष चन्द्र बोससँग प्रभावित थिए। राम प्रसाद राय नेपालका स्वतन्त्रता राणा शासनको अवधिमा नेपाल सेनामा सामेल हुनुभयो। उनी खाटङ्गको उपसचिव र उप-प्रमुख अधिकारी थिए। उनले राणा शासनको विरुद्ध भोजपुर र खाटङ्गाका बीच सामाजिक र राजनीतिक जागरूकता ल्याएको थियो। नेपालका स्वतन्त्रताको स्थापनाको लागि उहाँले पूर्व-सेना र खुट्टाङ्ग र भोजपुरको सामान्य व्यक्तिहरूलाई व्यवस्थापन गर्नुभयो। त्यसोभए उहाँ पूर्वी नेपालका जनताको लिबरेशन आर्मीको कार्य उन्मुख समाजवादी राजनैतिक आयोजक हुनुहुन्छ। उनको नेतृत्वको अधीन, लिबरेशन आर्मीले 24 औँ मंगलसेयर २००७ सालमा महासचिव भोजपुर कब्जा गर्न सकेन। उनीहरूले मझ्रखर भोजपुर डिंगला, खटकाङ, चेनपुर, तरालुम, एस्लोलु खारका, ओखलढुङ्गा, दोलखा, रामचाप र सिन्धुली जिल्लाका जनताको मुक्ति सेनालाई विभिन्न जनताको स्वतन्त्रतालाई पक्राउ गरेको छ।

राम प्रसाद राई १९५१ को त्रि पक्षिय दिल्ली सम्झौता (राणा, कांग्रेस र राजा)सँग असन्तुष्ट थिए, त्यो क्रांति जारी राख्न को लागि भोजुपुर फर्क्यो र 26 दिनसम्म जेल सजाय भयो। उनको रिलीज गरेपछि उनले काठमाडौँ यात्रा गरे र दिल्ली सम्झौता विरुद्ध विरोध प्रदर्शनमा भाग लिइन्। त्यसैले, तिनले सशस्त्र क्रांति रोक्न निर्णय गरेनन्। त्यसपछि तिनले सिंगा डार्बरलाई कब्जा गर्न केही सैनिक पठाए। 6 औँ माघ २००८ साल मा,[] उनले न्यूरोड, काठमाडौँ मा अंतरिम प्रधानमन्त्री मोहन शमशेर को एक भाषण दिए। उनी पक्राउ परेका थिए र केन्द्रीय जेल, काठमाडौँ। उहाँले जेल तोड्नु भयो, आफैलाई छोड्यो र ड्रिल जारी गर्नुभयो। के. आइ सिंह सिन्धुपाल्चोकबाट सिन्धुपाल्चोक पुग्दा सिंहदरबारमा पुगेको थियो। 22 जनवरी, १९५१ मा, उहाँ कुवरवर इन्डरजत सिंहसँग, 24 घन्टासम्म सिंगापुर डारबार कब्जा गर्नुभयो। तिनीहरूले एक सरकार गठन गरे र उनले त्यस अवधिको लागि नेपालका रक्षा मन्त्रीको रूपमा काम गरे। कब्जा गरिएको क्षेत्र गुमाउनु भएपछि, तिब्बतलाई केहि जनताको उजुरी सेनाले राजनैतिक विदेश यात्रा गर्न छोड्यो। बाटोमा, उनलाई कठपुतली सरकारको अपराधीले मारेको थियो। नेपाल नेपालमा राष्ट्रवादी राजनीतिक शहीदको रूपमा सम्मान गरिएको छ।

राणा ढाल्ने कांग्रेस होइन, माझ किरात राणा शासन ढाल्ने काममा निर्णायक भूमिका खेल्ने त्यो बेलाका माझ किरातका नारदमुनि थुलुङ र रामप्रसाद राई कांग्रेस थिएनन् । नारदमुनि थुलुङले त प्रजातन्त्र आएपछि विस २००८ मा मात्र कांग्रेस सभापति मातृकाप्रसाद कोइरालाको आग्रहमा कांग्रेसको सदस्यता लिएका थिए । रामप्रसाद राईलाई पछि बेपत्ता बनाइयो । उता जीबी याक्थुम्बा भने कांग्रेस नै थिए । माझ किरातका राईहरू विद्रोहमा होमिएपछि मात्र राणाहरूको ढ्याङ्ग्रो बज्यो । किराती जागेपछि टिक्न सकिन्न भन्ने मनोविज्ञानको विराषदले ठूलै काम गर्यो । उता कांग्रेसको सङ्गठन देशव्यापी थिएन । अन्य ठाउँमा कांग्रेसले गरेका आक्रमणहरूलाई राणाहरूले भुसुनाको टोकाई ठानिरहेका थिए । कांग्रेसले युद्धमा जे गर्नुपर्ने त्यसको नाक जीबी याक्थुम्बाले थामिदिएका थिए । ओखलढुङ्गाको एक आक्रमणमा संलग्न भोजपुर दिङ्ला निवासी मुक्तिप्रसाद चापागाईंले राणाविरूद्ध लड्ने कोही बाहुनछेत्री लडेको नदेखेको कुरालाई औल्याउँदै लेखेका छन्।[]
म मात्रै एउटा कांग्रेस थिएँ अरू सबै
किराँत थिए ।
आजको किरात
हिजोका अर्ग्यानिक किरातहरू आज कांग्रेस-कम्युनिष्टहरू भएर दुषित भएका छन् ।
"सिंहदरबार कब्जा" नेपालको इतिहासमा दिनका रूपमा सम्झन सकिन्थ्यो []

सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्

बाह्य कडीहरु

सम्पादन गर्नुहोस्

निराशाजनक इतिहास 1 9 50 को दशकमा वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१५-०४-०२ मिति