महारानी राज राजेश्वरी

महारानी राज राजेश्वरी (मृत्यु ५ मे १८०६) नेपालकी महारानी तथा कुशल राजनीतिज्ञ थिइन्। राजा रणबहादुर शाहकी रानी राजराजेश्वरी राजा गीर्वाणयुद्ध विक्रम शाहकी नायबी थिइन्। उनले विभिन्न राजाको शासन कालमा नायबी शासकको रूपमा प्रत्यक्ष र परोक्ष रूपमा नेपालको शासनको बागडोर सम्हालेकी थिइन्। यिनको नायवी शासन कालमा नेपाल एकीकरणको अभियान उचाईमा पुर्याएकी थिइन्।

महारानी राज राजेश्वरी
नेपालको राजमाता एवम् नायबी
जन्म	नेपाल
मृत्यु	५ मे १८०६ साँखु, नेपाल
जीवनसाथी	रणबहादुर शाह
सन्तान	तिलोत्तमा देवी
नाम राज राजेश्वरी देवी
वंश	शाह वंश
धर्म	हिन्दु

राजा रणबहादुर शाह कहिले राजपाठ छोडी काशी जाने र कहिले फर्केर शासन गर्ने गर्न थालेपछि यिनले छोरा गिर्वाणयुद्धको तर्फबाट शासन गरेकी थिइन्। राजा काशी जाँदा सुरुमा त यिनी पनि राजासँगै गएकी थिइन्। पछि नेपाल आएपछि रानी सुवर्णप्रभाका विश्वासपात्रलाई गोप्य रूपले मार्न लगाई नायबी आफ्नो हातमा लिएकी थिइन्। उनले क्याप्टेन नक्सलाई फिर्ता पठाएर वाणिज्य सन्धि भङ्ग गरिदिइन्। नेपालमा ३ वर्षको एकैसाथ मालपोत उठाएर माहरानी राजराजेश्वरीले बनारसतिर पैसाको तोडा पठाइन्।

रणबहादुर शाह नेपाल फर्केपछि भने नायब महारानी राजराजेशवरीलाई रणबहादुरलाई बन्दी बनाउन लगाएको दण्डस्वरूप उपत्यका बाहिर हेलम्बू लखेटियो। राजा रणबहादुर शाहको योजनाबद्ध हत्या भएपछि भीमसेन थापाको छलपूर्ण दवाबमा उनलाई साँखुको सालीनदीमा सत्ती पठाइयो तर उनका सौताहरू महारानी सुवर्णप्रभा देवी र ललित त्रिपुरा सुन्दरी लाई भने सती पठाइएन ।