भारतको राज्य प्रतीक भारत गणतन्त्रको राष्ट्रिय प्रतीक हो र सङ्घ सरकार, धेरै राज्य सरकारहरू, र अन्य सरकारी एजेन्सीहरू द्वारा प्रयोग गरिन्छ।[१] प्रतीक अशोकको सिंह राजधानीको रूपान्तरण हो, जुन मौर्य साम्राज्यको पुरानो मूर्तिकला हो।[१] मूर्ति चार सिंह देखाउने तीन आयामी प्रतीक हो।[१]

भारतको प्रतीक
प्रयोगकर्ता भारत
ग्रहण२६ जनवरी १९५०
ब्लाजोनअशोकको सिंह राजधानी
आदर्श वाक्यसत्यमेव जयते
"सत्यको सधै जित हुन्छ",
"मुण्डकोपनिषद"बाट

यो डिसेम्बर १९४७ मा भारतको अधिराज्यको प्रतीक भयो, र पछि भारत गणतन्त्रको प्रतीक भयो।[१] भारतको राज्य प्रतीक भारत सरकारको आधिकारिक छाप हो। यो भारतको राष्ट्रिय प्रतीकको रूपमा प्रयोग गरिन्छ र आधिकारिक कागजातहरू, मुद्रा र राहदानीहरूमा देखा पर्दछ।

प्रयोग सम्पादन गर्नुहोस्

अन्ततः अपनाईएको प्रतीकमा, केवल तीनवटा सिंहहरू देखिन्छन्, चौथो दृश्यबाट लुकेको छ। एबकसको बीचमा चक्का राहतमा देखिन्छ, दायाँमा साँढे र बाँयामा एक दौडने घोडा, र चरम दायाँ र बायाँमा धर्म चक्रहरूको रूपरेखा।[२] घोडा र साँढेलाई एबेकसको तल प्रतिनिधित्व गरिन्छ। गोरुले कडा परिश्रम र दृढताको प्रतिनिधित्व गर्दछ, जबकि घोडाले वफादारी, गति र ऊर्जालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ। एबेकसको मुनिको घण्टी आकारको कमललाई हटाइयो।[२]

प्रतीकको अभिन्न अङ्ग बनाउनु भनेको देवनागरी लिपिमा अबाकसको तल अङ्कित आदर्श वाक्य हो: सत्यमेव जयते[३] यो पवित्र हिन्दु वेदको समापन भाग, मुण्डकउपनिषदको उद्धरण हो।[४]

अन्य प्रतीक सम्पादन गर्नुहोस्

यो पनि हेर्नुहोस् सम्पादन गर्नुहोस्

सन्दर्भ सामग्रीहरू सम्पादन गर्नुहोस्

  1. १.० १.१ १.२ १.३ "Press Communique' - State Emblem", Press Information Bureau of India - Archive, मूलबाट ८ अगस्ट २०१७-मा सङ्ग्रहित। 
  2. २.० २.१ "The State Emblem Of India (Prohibition Of Improper Use) Act, 2005", २० डिसेम्बर २००५, पृ: ४, मूलबाट १९ मार्च २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ अप्रिल २०१२ 
  3. ढाँचा:Cite court
  4. "Rajya Sabha Parliamentary Standing Committee On Home Affairs: 116th Report on The State Emblem Of India (Prohibition Of Improper Use) Bill, 2004", मूलबाट ८ मार्च २०१३-मा सङ्ग्रहित।