खान्देशी भाषा
खान्देशी वा अहिराणी एक आर्य भाषा हो जुन उत्तर-पश्चिम महाराष्ट्रको खान्देश क्षेत्रमा र गुजरातमा पनि बोलिन्छ। यसमा खान्देशी उचित, र डांगरी र अहिरानी बोलीहरू छन्। कुणबी र रङ्गारी पनि बोली हुन्। यस भाषाको अहिराणी बोली प्रायः बोलिन्छ। खान्देशी भाषा लेख्नका लागि देवनागरी लिपि प्रयोग गरिन्छ।[१]
| खान्देशी | |
|---|---|
| खान्देशी, अहिराणी | |
| मूलभाषी | महाराष्ट्र |
| क्षेत्र | खान्देश |
| मातृभाषी वक्ता | १८,६०,००० |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-३ | कुनै:khn – खान्देशीahr – अहिराणी |
भारतको सन् १९७१ को जनगणना अनुसार अहिराणीलाई आफ्नो मातृभाषा घोषणा गर्ने व्यक्तिको सङ्ख्या ३६३,७८० थियो। धुलिया, जलगाउँ र नंदुरबार जिल्लाहरू र औरंगाबाद र नासिक जिल्लाको अहिराणी वक्ता तहसीलहरूको जनसङ्ख्याको सन् २०११ अनुमान १ करोड थियो। मानक मराठी र अहिराणी संरचनामा फरक छन्। यसले सङ्केत गर्छ कि यी दुई भाषाहरूको स्रोत र विकास स्वतन्त्र छन्। पश्चिमी आर्य भाषाको रूपमा, अहिराणी भाषा राजस्थानी र गुजराती भाषाको नजिक छ। राजस्थानी, गुजराती र हिन्दी भाषाका शब्दहरू सापट लीएर र मर्काएर अहिरानीले यी कुनै पनि भाषामा नपाइने आफ्नै शब्दहरू सिर्जना गरेका छन्। अहिराणी मूलतः बोलचालको रूप हो र यसको लेखनको लागि देवनागरी लिपि प्रयोग गर्दछ।[१]
ग्रामीण भाषा भएकाले अहिराणीले खासै साहित्य निर्माण गर्न सकेको छैन। बहिणाबाई चौधरी खानदेशका एक प्रसिद्ध कवि हुन्, र उनको साहित्यको अध्ययन अध्ययन गरी मराठी भाषा स्रोतहरूमा समावेश गरिएको छ। उनका कविताको भाषा अहिराणीभन्दा फरक छ तर अहिराणीबाट प्रभावित छ। कवि अहिराणी होइनन, लेवा (खान्देशीको बोली) हो।[२]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ १.० १.१ "Khandeshi alphabet, pronunciation and language", omniglot.com, अन्तिम पहुँच २०२३-०६-२०।
- ↑ P. 12535 Parliamentary Debates, House of the People: Official Report By Indian Parliament, Lok Sabha