कणाद

कणाद एक प्राचीन भारतीय प्राकृतिक वैज्ञानिक र दार्शनिक थिए जसले भारतीय दर्शनको वैशेषिक विद्यालयको स्थापना गरेका थिए जसले प्रारम्भिक भारतीय भौतिक विज्ञानलाई पनि प्रतिनिधित्व गर्दछ। उनको परम्परागत नाम "कणाद"को अर्थ "परमाणु भक्षक" हो, र उहाँ संस्कृत पाठ वैशेषिक सुत्रमा भौतिक विज्ञान र दर्शनमा परमाणुवादी दृष्टिकोणको जग विकास गर्नका लागि परिचित हुनुहुन्छ। उहाँको पाठलाई कणाद सूत्र वा "कणादको अभिव्यक्ती" भनेर पनि चिनिन्छ।

कणाद
महर्षि कणाद
क्षेत्र	भारतीय दर्शन
विद्यालय	वैशेषिक
मुख्य रुचिहरू	तत्त्वज्ञान नीतिशास्त्र भौतिक शास्त्र
उल्लेखनीय विचारहरू	अणुवाद

जीवनी

कणाद कुन शताब्दीमा बाँचेका थिए भन्ने कुरा अस्पष्ट छ र लामो बहसको विषय बनेको छ। कणाद ३०० ईस्वी भन्दा पहिले कुनै समय बाँचेको हुन सक्छ, तर कुनै निश्चित शताब्दीमा उनलाई दृढतापूर्वक राख्ने ठोस प्रमाण मायावी रहन्छ। वैशेषिक सूत्रले भारतीय दर्शनका प्रतिस्पर्धी विद्यालयहरू जस्तै सांख्य र मीमांसाको उल्लेख गरेको छ, तर बौद्ध धर्मको कुनै उल्लेख गर्दैन, जसले गर्दा हालैका प्रकाशनहरूमा विद्वानहरूले ६औँ शताब्दी ईपूर्वको अनुमान लगाएका छन्।

विचारहरू

भौतिक विज्ञान कणादको भनाइको केन्द्रबिन्दु हो कि सबै जान्ने कुरा गतिमा आधारित छ। ब्रह्माण्डको बुझाइमा भौतिक विज्ञानको केन्द्रीयतालाई उहाँको अपरिवर्तनीय सिद्धान्तहरूबाट पनि पछ्याइएको छ। उदाहरणका लागि, उहाँले भन्नुहुन्छ कि परमाणु गोलाकार हुनुपर्छ किनभने यो सबै आयामहरूमा समान हुनुपर्छ। सबै पदार्थहरू चार प्रकारका परमाणुहरू मिलेर बनेका छन्, जसमध्ये दुईवटा द्रव्यमान र दुईवटा द्रव्यमानविहीन छन् भनी दाबी गर्छन्।

वैशेषिक सूत्रको पाँचौं अध्यायमा, कणादले विभिन्न अनुभवजन्य अवलोकन र प्राकृतिक घटनाहरू जस्तै वस्तुहरू जमिनमा खस्नु, आगो र ताप माथि उठ्नु, घाँसको माथितिर बढ्नु, वर्षा र चट्याङको प्रकृति, तरल पदार्थहरूको प्रवाहको उल्लेख गर्नुभएको छ। , अरु धेरै माझ चुम्बक तर्फको आन्दोलनले यी कुराहरू किन हुन्छ भनेर सोध्छ, त्यसपछि उसको पर्यवेक्षणलाई परमाणु, अणुहरू र तिनीहरूको अन्तरक्रियाका सिद्धान्तहरूसँग जोड्ने प्रयास गर्दछ।

प्रभाव

कणादका विचारहरूले धेरै क्षेत्रहरूमा फैलिएको छ, र तिनीहरूले दर्शन मात्र होइन, तर सम्भवतः चरक जस्ता अन्य क्षेत्रहरूमा विद्वानहरूलाई प्रभाव पारे जसले चरक संहिताको रूपमा जीवित रहेको चिकित्सा पाठ लेखे।