आगरा जिल्ला
आगरा उत्तरी भारतीय राज्य उत्तर प्रदेश ७५ जिल्लाहरू मध्ये एक हो। जिल्लाको मुख्यालय आगरा ऐतिहासिक सहर हो। आगरा जिल्ला आगरा मण्डल एउटा भाग हो।
आगरा जिल्ला | |
|---|---|
  .jpg)   माथि-बायाँबाट घडीको दिशामा: ताजमहल, एतमदुद्दौलाको चिहान, यमुना नदी बटेश्वर जैन मन्दिरको अलावा, किरौलीमा पानी भैंसी, फतेहपुर सीकरीमा दिवान-ए-खास | |
 आगरा जिल्लाको स्थान | |
| देश |  भारत |
| राज्य | उत्तर प्रदेश |
| मण्डल | आगरा |
| मुख्यालय | आगरा |
| तहसील | ६ |
| सरकार | |
| • लोकसभा निर्वाचन क्षेत्र |
|
| • विधान सभा निर्वाचन क्षेत्र | ९ |
| क्षेत्रफल | |
| • जम्मा | ४०२७ किमी२ (१५५५ वर्ग माइल) |
| जनसङ्ख्या (सन् २०११) | |
| • जम्मा | ४४१८७९७ |
| • घनत्व | ११००/किमी२ (२८००/वर्ग माइल) |
| जनसाङ्ख्यिकी | |
| • साक्षरता | ६९.४४% |
| • लिङ्ग अनुपात | ८७५ |
| भाषा | |
| • आधिकारिक | हिन्दी[१] |
| • स्थानिय | ब्रज[१] |
| समय क्षेत्र | युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय) |
| वेबसाइट | आधिकारिक वेबसाइट |
भूगोल
सम्पादन गर्नुहोस्यो जिल्ला ब्रज सांस्कृतिक क्षेत्रमा अवस्थित छ। आगरा जिल्ला उत्तरमा मथुरा जिल्ला, दक्षिणमा राजस्थान राज्यको धौलपुर जिल्ला, पूर्वमा फिरोजाबाद जिल्ला र पश्चिममा राजस्थान राज्यको भरतपुर जिल्ला घेरिएको छ। जिल्लाको क्षेत्रफल ४,०२७ किमी २ छ।
प्रशासन
सम्पादन गर्नुहोस्आगरा मण्डल जसमा चार जिल्लाहरू छन्, र आगराको मण्डली कमिश्नरको नेतृत्वमा छन्, जो एक भारतीय प्रशासनिक सेवा अधिकारी हुन्, कमिश्नर मण्डलमा स्थानीय सरकारी संस्थाहरू (नगर निगमहरू सहित) को प्रमुख हुन्, उसको पूर्वाधार विकासको जिम्मेवारीमा छन्। मण्डल, र मण्डलमा कानून र व्यवस्था कायम गर्न पनि जिम्मेवार छ।[२][३] आगराका जिल्ला मजिस्ट्रेटले मण्डली कमिश्नरलाई प्रतिवेदन गर्छन्।
जनसाङ्ख्यिकी
सम्पादन गर्नुहोस्सन् २०११ को जनगणना अनुसार आगरा जिल्लाको जनसङ्ख्या ४४,१८,७९७ रहेको छ, जुन मोल्दोभा वा अमेरिकी राज्य केन्टुकीको राष्ट्रको बराबर छ। यसले यसलाई भारतमा ४१औँ स्थान (कुल ६४० मध्ये) प्रदान गर्दछ। यस जिल्लाको जनसङ्ख्या घनत्व १,०८४ प्रति वर्ग किलोमिटर (२,८१०/वर्ग माइल) रहेको छ भने आगरा जिल्लामा हिन्दु ८८.७७% र मुस्लिम ९.३०% छन्। सन् २००१ देखि २०११ को दशकमा यहाँको जनसङ्ख्या वृद्धिदर २१ प्रतिशत थियो। आगरामा प्रति १० पुरुषमा ८५९ महिलाको लिंग अनुपात रहेको छ भने साक्षरता दर ६९.४४% रहेको छ। ४५.८१% जनसङ्ख्या सहरी क्षेत्रमा बस्छ। अनुसूचित जाति जनसङ्ख्याको २२.४३% थियो।
जिल्लामा हिन्दुहरूको जनसङ्ख्या बढी छ र ग्रामीण क्षेत्रमा यसको प्रभुत्व छ। जनगणनाको समयमा ठुलो सङ्ख्यामा मानिसहरूले आफ्नो धर्म भनेनन्, र आगरा सहरमा जैन, सिख र इसाईहरूको महत्त्वपूर्ण जनसङ्ख्या छ।[४]
भारतको सन् २०११ को जनगणनाको समयमा, ९७.३८% जनसङ्ख्याले हिन्दी र १.२७% ब्रज भाषा आफ्नो पहिलो भाषाका रूपमा बोलेका थिए।[५]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ १.० १.१ "52nd report of the commissioner for linguistic minorities in India", nclm.nic.in, Ministry of Minority Affairs, मूलबाट २५ मे २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ७ डिसेम्बर २०१८।
- ↑ "CONSTITUTIONAL SETUP", Government of Uttar Pradesh, मूलबाट ३१ अगस्ट २०१७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० अगस्ट २०१७।
- ↑ Governance in India।
- ↑ "Table C-01 Population by Religion: Uttar Pradesh", censusindia.gov.in, Registrar General and Census Commissioner of India, २०११।
- ↑ "Table C-16 Population by Mother Tongue: Uttar Pradesh", www.censusindia.gov.in, Registrar General and Census Commissioner of India।