बाबुगञ्ज उपजिल्ला

बाबुगञ्ज (बङ्गाली: বাবুগঞ্জ) बङ्गलादेशको बरिशाल जिल्लाको एक उपजिल्ला हो। यो उपजिल्ला बरिशाल विभाग अन्तर्गत पर्दछ।

बाबुगञ्ज বাবুগঞ্জ
उपजिल्ला
बाबुगञ्ज बाङ्लादेशको नक्शामा बाबुगञ्ज उपजिल्लाको अवस्थिति
निर्देशाङ्क: २२°४९.९′उ॰ ९०°१९.३′पू॰
देश	बङ्गलादेश
विभाग	बरिशाल विभाग
जिल्ला	बरिशाल जिल्ला
क्षेत्रफल
• जम्मा	१६४.८८ किमी२ (६३.६६ वर्ग माइल)
जनसङ्ख्या  (सन् १९९१ )
• जम्मा	१३५,९०५
• घनत्व	८२०/किमी२ (२१००/वर्ग माइल)
समय क्षेत्र	युटिसी+६ (बङ्गलादेशी मानक समय)
वेबसाइट	babuganj.barisal.gov.bd

भूगोल

बाबुगञ्ज उपजिल्ला २२°४४' देखि २२°५६' उत्तर अक्षांश र ९०°१५' देखि ९०°२३' पूर्वी देशान्तरणमा अवस्थित छ। बाबुगञ्ज उपजिल्लाले बङ्गलादेशको कुल क्षेत्रफल मध्ये १६४.८८ वर्ग किलोमिटर ओगटेको छ। यस उपजिल्लालाई गौरन्दी उपजिल्लाले उत्तर, बरिशाल सदर र झालकाठी उपजिल्लाले दक्षिण, मुलादी र बरिशाल सदर उपजिल्लाले पूर्व र उजिरपुर उपजिल्लाले पश्चिमबाट घेरेको छ। शिकारपुर नदी, आडियाल खाँ, कालिजिवा, आगरपुल बरिशाल, रावारबर खाल आदि यस उपजिल्लाका नदी तथा नहरहरू हुन्।

जनशाङ्खिकि

उपजिल्ला विभाग प्रतिवेदनका अनुसार यस जिल्लाको कुल जनसङ्ख्या १४६७४० रहेको छ जसमध्ये पुरुषको जनसङ्ख्या ७४००८ छ भने महिलाको जनसङ्ख्या ७२७३२ रहेको छ। धर्मका आधारमा यस जिल्लामा इस्लाम धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या १३९१०४ छ भने हिन्दु धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या ७३५७, बौद्ध धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या २०१, इसाई धर्मवलम्बीको जनसङ्ख्या ६२ र अन्य धर्मका मानिसहरूको जनसङ्ख्या १६ रहेको छ। यस उपजिल्लामा ३८० मस्जिद, ९ मन्दिर र २ गिर्जाघरहरू रहेका छन् जसमध्ये केही लोकप्रिय धार्मिक स्थलहरू; बाबुगञ्ज जामे मस्जिद, खानपुरा जामे मस्जिद, अगडपुर जामे मस्जिद, शिकारपुर जामे मस्जिद आदि हुन्। यस उपजिल्लाका ९२.३४% जनसङ्ख्याले शुद्ध पिउने पानीका लागि पानी तान्ने मोटर र धारोको प्रयोग गर्दै आएका छन् भने ३.९५% ले पोखरी, १.३९% ले टुटी र ३.२३% ले अन्य माध्यमबाट पानीको प्रयोग गर्दै आएका छन्। यस उपजिल्लाको कुल घरहरू मध्ये ५.६४% घरहरूमा अझै पनि सुविधा सम्पन्न अर्थात पक्की सौचालय सुविधा रहेको छैन। यस उपजिल्लामा १ उपजिल्ला स्वास्थ्य संस्था, ४ परिवार नियोजन केन्द्र, १ मातृ तथा शिशु हेरचाह केन्द्र रहेका छन्।

अर्थतन्त्र

यस उपजिल्लाको अर्थतन्त्र मुख्यतया कृषिमा आधारित छ। यस उपजिल्लाका अधिकांश मानिसहरू किसान हुन्। यस उपजिल्लामा मुख्यतया धान, उखु, बोडी, पानको पात लगायत अन्य अन्न बालीहरू उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा मुख्यतया, आँप, नरिवल, केरा, मेवा, खरबुजा, लिची आदि उत्पादन हुँदै आएको छ। यस उपजिल्लामा धान कुटानी केन्द्र, गहुँ पिसानी केन्द्र, काष्ठ सामग्री उत्पादन केन्द्र, बरफ उद्योग, बिस्कुट उद्योग, चकलेट उद्योग, कपास तथा कपडा उद्योग तथा प्लाष्टिक सामग्री उत्पादन कारखाना रहेका छन्। यस उपजिल्लाले मुख्यतया जुट, धान, पानको पात, कटहर लगायत मौसमी तरकारी र अन्य फलफूलहरू निर्यात गर्दै आएको छ। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख रहेको जुट, तील र अलहर पनि निम्न मात्रमा उत्पादन गरिन्छ। यस उपजिल्लामा केही हाटबजार तथा मेलाहरू सञ्चालन रहेका छन्। यस उपजिल्लामा लोपोन्मुख ठेला, गोरू गाडा र रथहरू सामान ओसारपसार तथा यातायातका साधन बन्द‌ै आएका छन्। यस उपजिल्लामा ६३० माछापालन केन्द्र, १३६ कुखुरापालन केन्द्रहरू रहेको छ।

यस जिल्लाको मुख्य आय श्रोतको बाटो भनेको कृषि र खेती हो जसमा जिल्लाकै ५०.५८% मानिसहरू संलग्न छन्। यस जिल्लाका मानिसहरू अन्य जस्तै मजदुरीमा ३.५८%, वाणिज्यमा १३.५४%, सञ्चार र यातायातमा २.८१%, उद्योगमा १.११% निर्माण क्षेत्रमा १.७८%, सुविधामा १५.९२%, धार्मिक सेवामा ०.२९%, वैदेशिक रोजगारी तथा भाडामा ४.०१% र अन्यमा ६.३८% रहेका छन्।

प्रशासन

प्रशासकीय बाबुगञ्ज थानाको स्थापना सन् १९०६ मा भएको थियो भने सन् १९८३ मा यसलाई उपजिल्लामा परिणत गरिएको थियो। हाल यस उपजिल्लामा ६ सङ्घ परिषद्,८६ मौजा/महल्ला र ८७ गाउँहरू रहेका छन्। यस उपजिल्लाका सङ्घ परिषद्हरू प्रकार छन्; चाँदपाशा सङ्घ परिषद्, माधवपाशा सङ्घ परिषद्, रहमतपुर सङ्घ परिषद्, केदारपुर सङ्घ परिषद् र जाहाङ्गीरनगर सङ्घ परिषद्।

शिक्षा

यस जिल्लाको कुल साक्षरता दर ६१.१% रहेको छ जसमध्ये पुरुषको साक्षरता ६२.७% छ भने महिलाको साक्षरता दर ५९.५%रहेको छ। यस उपजिल्लाका केही उत्कृष्ट शिक्षण संस्थाहरू यस प्रकार छन्; बाबुगञ्ज क्याम्पस (सन् १९६६), आबुल कालाम क्याम्पस (सन् १९७०), आगरपुर क्याम्पस (सन् १९९५)), रहमतपुर माध्यमिक विद्यालय (सन् १८९८), माधवपाशा माध्यमिक विद्यालय, आरजि कालिकापुर माध्यमिक विद्यालय, शहीद क्याप्टेन जाहाङ्गीर वीरश्रेष्ठ माध्यमिक विद्यालय, भुतेरदिया माध्यमिक विद्यालय आदि।