बर्मेली भाषा
बर्मेली (မြန်မာဘာသာ) म्यानमारमा बोलिने एक चिनियाँ तिब्बती भाषा हो, जहाँ यो आधिकारिक भाषा, सम्पर्क भाषा, र देशको प्रमुख जातीय समूह बर्मेलीहरूको मातृभाषा हो। बङ्गलादेशको चटगाउँ पहाडी क्षेत्र (राङ्गमाती, बन्दरबन, खगराचरी, कोक्स बजार) र उत्तरपूर्वी भारतको त्रिपुरा राज्यमा आदिवासी जनजातिहरूले पनि बर्मेली भाषा बोल्छन्। बर्मेली म्यानमारको साझा भाषा हो, जुन देशमा सबैभन्दा बढी बोलिने भाषा हो।[१]
| बर्मेली भाषा | |
|---|---|
| म्यानमार भाषा | |
| မြန်မာစာ | |
| मूलभाषी | म्यानमार |
| क्षेत्र | बर्मा |
| रैथाने(हरू) | बमर जनता |
| मातृभाषी वक्ता | ३.३ करोड |
प्रारम्भिक रूप | |
| बर्मेली वर्णमाला | |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा |  म्यानमार |
| नियामक संस्था | म्यानमार भाषा आयोग |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-१ | my |
| आइएसओ ६३९-२ | bur (B) mya (T) |
| आइएसओ ६३९-३ | mya |
 बर्मी भाषा बोलिने क्षेत्रहरू (गाढा नीलोमा ती क्षेत्रहरू जहाँ यो अधिक व्यापक रूपमा बोलिन्छ)। (नक्सामा भाषा बहुसङ्ख्यक वा अल्पसङ्ख्यक कहाँ छ भनेर सङ्केत गर्दैन।) | |
वर्गीकरण
सम्पादन गर्नुहोस्बर्मेली भाषा तिब्बती-बर्मेली भाषा-परिवारमा आउने गर्छ जून आर्य तथा चीनी भाषा परिवारको बीचमा हो। तिब्बती-बर्मेली भाषापरिवारमा पनि बर्मेली शाखा तथा तिब्बती शाखा भन्ने दुइ प्रकार छन्।
बर्मेली भाषाको सामान्य विशेषताहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- बर्मेली भाषाको अधिकांश शब्द एक वा दुइ अक्षरको हुन्छ तर त्यससँगै प्रत्यय जोडिएको कारण त्यसको एकाक्षरीपन लुकेको हुन्छ।
- बर्मेली भाषा एक टोनल भाषा हो। यसमा तीनवटा टोन छन्- उच्च, मध्यम र तल्लो।
- बर्मेलीमा ३३ व्यञ्जन र ७ स्वर छन्।
- अन्य भाषाझैँ बर्मेली भाषाका दुइ रूप छन् - मौखिक तथा लिखित रूप र दुबै रूपमा केवल शब्दावलीको मात्र अन्तर नभएर व्याकरणमा पनि अन्तर हुन सक्छ।
लिपि
सम्पादन गर्नुहोस्बर्मेली वर्णमाला ३३ अक्षरहरू र १२ स्वरहरू मिलेर बनेको छ र बायाँबाट दायाँ लेखिएको छ। यसलाई शब्दहरू बीच कुनै खाली ठाउँहरू आवश्यक पर्दैन, यद्यपि आधुनिक लेखनमा सामान्यतया पढ्ने क्षमता बढाउन प्रत्येक क्लज पछि खाली ठाउँहरू समावेश हुन्छन्।[२]
यसको गोलाकार अक्षरहरू र उपचिह्न द्वारा विशेषता, अक्षरात्मक लिपि हो, सबै अक्षरहरूमा अन्तर्निहित स्वरहरू छन्। अन्य ब्राह्मी लिपिहरू जस्तै व्यञ्जनहरूलाई उच्चारणको आधारमा छवटा व्यञ्जन समूहहरूमा व्यवस्थित गरिएको छ। स्वर चिह्नहरू र स्वर परिमार्जनहरू अक्षरहरूको बाँया, दायाँ, माथि र तल राखिएको उपचिह्नको रूपमा लेखिन्छन्।[३]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ Mikael Parkvall, "Världens 100 största språk 2007" (The World's 100 Largest Languages in 2007), in Nationalencyklopedin
- ↑ Benedict, Paul K. (Oct–Dec १९४८), "Tonal Systems in Southeast Asia", Journal of the American Oriental Society 68 (4): 184–191, जेएसटिओआर 595942, डिओआई:10.2307/595942।
- ↑ Bradley, David (Spring १९९३), "Pronouns in Burmese–Lolo", Linguistics of the Tibeto-Burman Area 16 (1)।