प्रणब मुखर्जी

प्रणव मुखर्जी (११ डिसेम्बर १९३५ - ३१ अगस्ट २०२०) एक भारतीय राजनीतिज्ञ थिए जसले २०१२ देखि २०१७ सम्म भारतको १३ औं राष्ट्रपतिको रूपमा सेवा गरेका थिए। उनी भारतको राष्ट्रपति पदमा बस्ने पश्चिम बंगालबाट पहिलो व्यक्ति थिए। पाँच दशक लामो राजनीतिक करियरमा, मुखर्जी भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसका एक वरिष्ठ नेता थिए र भारत सरकारमा धेरै मन्त्री पोर्टफोलियोहरू ओगटेका थिए। [[१]] राष्ट्रपति निर्वाचित हुनुअघि मुखर्जी सन् २००९ देखि २०१२ सम्म अर्थमन्त्री थिए। उहाँलाई भारतको सर्वोच्च नागरिक सम्मान, भारत रत्न, २०१९ मा, उहाँको उत्तराधिकारी, राष्ट्रपति राम नाथ कोविन्द द्वारा सम्मानित गरिएको थियो। [[२]]

प्रणब मुखर्जी Pranab Mukherjee
नयाँ दिल्लीमा २००९ मा भएको आर्थिक सम्मेलनमा प्रणव मुखर्जी
भारतको राष्ट्रपति
कार्यकाल २५ जुलाई २०१२ – २५ जुलाई २०१७
प्रधानमन्त्री	मनमोहन सिंह नरेन्द्र मोदी
उपराष्ट्रपति	मोहम्मद हामिद अंसारी
पूर्वाधिकारी	प्रतिभा पाटिल
उतराधिकारी	राम नाथ कोविन्द
भारतको वित्त मन्त्री
कार्यकाल २४ जनवरी २००९ – २६ जून २०१२
प्रधानमन्त्री	मनमोहन सिंह
पूर्वाधिकारी	मनमोहन सिंह
उतराधिकारी	मनमोहन सिंह
कार्यकाल १५ जनवरी १९८२ – ३१ डिसेम्बर १८८४
प्रधानमन्त्री	ईन्दिरा गान्धी राजीव गान्धी
पूर्वाधिकारी	रामास्वामी वेंकटरमण
उतराधिकारी	विश्वनाथ प्रताप सिंह
भारततको विदेश मन्त्री
कार्यकाल १० फेब्रुअरी १९९५ – १६ मई १९९६
प्रधानमन्त्री	पी.वी. नरसिम्हा राव
पूर्वाधिकारी	दिनेश सिंह
उतराधिकारी	सिकन्दर बख्त
भारतको रक्षा मन्त्री
कार्यकाल २२ मई २००४ – २६ अक्टूबर २००६
प्रधानमन्त्री	मनमोहन सिंह
पूर्वाधिकारी	ज्योर्ज फर्नान्डिस
उतराधिकारी	ए. के. एंटोनी
भारतीय योजना आयोगको उपाध्यक्ष
कार्यकाल २४ जून १९९१ – १५ मई १९९६
प्रधानमन्त्री	पी.वी. नरसिम्हा राव
पूर्वाधिकारी	मोहन धारिया
उतराधिकारी	मधु दण्डवते
व्यक्तिगत विवरण
जन्म	प्रणव कुमार मुखर्जी सन् १९३५ डिसेम्बर ११ बीरभूम जिल्ला, ब्रिटिशकाल भारत
राजनीतिक दल	भारतीय राष्ट्रिय काङ्ग्रेस (१९८६ देखि पूर्व पुनः १९८९ देखि वर्तमान सम्म) राष्ट्रीय समाजवादी काँग्रेस (१९८६ देखि १९८९ सम्म )
अन्य राजनीतिक संलग्नता	संयुक्त मोर्चा ( १९९६ देखि २००४ सम्म) संयुक्त प्रगतिशील गठबन्धन (२००४ देखि अहिले सम्म)
जीवन साथी	शुभ्रा मुखर्जी (१९५७ देखि अहिले सम्म)
सन्तान(हरू)	शर्मिष्ठा अभिजीत इन्द्रजीत
मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान	कलकत्ता विश्वविद्यालय
सम्मान	भारत रत्‍न (२०१९), पद्म विभूषण (२००८)

सन् १९६९ मा तत्कालीन प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धीले उनलाई कांग्रेसको टिकटमा भारतको संसदको माथिल्लो सदन राज्यसभामा निर्वाचित गर्न मद्दत गरेपछि मुखर्जीले राजनीतिमा ब्रेक पाए। [[३]] उनी गान्धीको सबैभन्दा भरपर्दो लेफ्टिनेन्टहरू मध्ये एक र 1973 मा उनको क्याबिनेटमा मन्त्री भए। उनी १९८० देखि १९८५ सम्म राज्यसभामा सदनको नेता पनि थिए। [[४]]

प्रारम्भिक जीवन र शिक्षा

प्रणव मुखर्जीको जन्म ११ डिसेम्बर १९३५ मा ब्रिटिश औपनिवेशिक शासनको समयमा, [[५]] बंगाल प्रेसिडेन्सीको गाउँ मिराती (अहिले वीरभूम जिल्ला, पश्चिम बंगालमा) मा एक बंगाली ब्राह्मण परिवारमा भएको थियो। [[६]] उनका बुबा, कामदा किंकर मुखर्जी, भारतीय स्वतन्त्रता आन्दोलनमा सक्रिय सहभागी थिए र भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेसको प्रतिनिधिको रूपमा १९५२ र १९६४ बीच पश्चिम बंगाल विधान परिषद्का सदस्य थिए; उनी AICC (एआईसीसीको) सदस्य पनि थिए। उनकी आमा राजलक्ष्मी मुखर्जी थिइन्। [[७]] [[८]] उनका दुई भाइबहिनी थिए: जेठी बहिनी अन्नपूर्णा बनर्जी (१९२८–२०२०) र जेठो भाइ पियुष मुखर्जी (१९३१–२०१७)। [[९]]

मुखर्जीले सुरी (वीरभूम) को सुरी विद्यासागर कलेजमा पढेका थिए, जुन त्यसबेला कलकत्ता विश्वविद्यालयसँग सम्बद्ध थियो। [[१०]] त्यसपछि उनले राजनीतिशास्त्र र इतिहासमा एमए र एलएलबी गरे। डिग्री, दुबै कलकत्ता विश्वविद्यालयबाट गरे । [[११]]

बाह्य कडीहरू

• भारत को राष्ट्रपति (आधिकारिक वेबसाइट)
• भूतपूर्व भारत को राष्ट्रपति (आधिकारिक वेबसाइट)