चन्द्र रानाहँछा

चन्द्र रानाहँछा (अंग्रेजी: Chandra Ranahanchha ) नेपाली साहित्यका कवि, गीतकार, कथाकार तथा चित्रकार हुन् ।

चन्द्र रानाहँछा
राष्ट्रिय कविता महोत्सव २०७४ मा कविता वाचन गर्दै कवि चन्द्र रानाहँछा
जन्म	वि.सं. २०३७ भाद्र ७ गते निर्मली डाँडा -८,खोटाङ
राष्ट्रियता	नेपाली
पेशा	लेखन
चिनारीको कारण	कथा,कविता,गीत
उल्लेखनीय कार्य	थिबिया चराको गीत
मातापिता	राज बहादुर राई कृष्ण लक्ष्मी राई

प्रारम्भिक जीवन

चन्द्र रानाहँछाको जन्म वि.सं. २०३७ साल भाद्र ७ गते खोटाङ जिल्लाको निर्मली डाँडा,वडा नं. ८ मा बुवा राज बहादुर राई तथा आमा कृष्ण लक्ष्मी राईको कोखबाट भएको हो ।

साहित्यिक जीवन

कवि चन्द्र रानाहँछा आठ/नौ कक्षा पढ्दा देखि नै कविता लेख्न थालीसकेका थिए । जतिबेला उनी निर्मली डाँडाको मनकामना जनकल्यान माविमा अध्यनरत थिए । सुरुमा उनलाई कविताको बिधागत ज्ञान थिएन । त्यै पनि उनी कविता लेख्थे । उनको कविता हेरी दिने र कविता माथि सुझाव दिने पनि कोही थिएन । वि.सं. २०५१ सालतिर उनको नेपाली बिषयको शिक्षकको रूपमा आए कवि तथा आख्यानकार राजन मुकारुङ । राजन मुकारुङबाट उनले कविता मात्र होईन साहित्यका अन्य आयाम र विधाबारे पनि ज्ञानप्राप्त गरे । उनको सिर्जना र पठनको घेरा लम्बिदै गयो । लेखनका साथै उनलाई गायनमा रुची थियो । गायक बन्ने सपना लिएर उनी २०५४ सालमा काठमाण्डौ छिरे । तर काठमाण्डौ उनले सोचे जस्तो सजिलो थिएन । काठमाण्डौमा बाच्न उनलाई सजिलो थिएन, संघर्ष गरे । प्रदीप बम्जनसँग केही समय संगीतको क्लास लिन थाले । तर पछि गायन क्षेत्र गाह्रो रहेछ भन्ने बुझे र, छाडिदिए । रहरैरहरमा दुई गीति एल्बम ‘चौबन्दी किन्दिऊँला' (२०५५) र चिनो रुमाल (२०५६) निकाल्न पनि भ्याए उनले । उनले बुझे गीत गाउनु उनको रहर मात्र रहेछ । त्यस पछि उनले आफ्नो धेरै समय लेखन तिर नै लगाए । उनको मनमा आँधी चलेपछि, गीती सङ्ग्रह २०६७, भाउजु लडेको भिर, कथा सङ्ग्रह २०६८ र थिबिया चराको गीत, कविता सङ्ग्रह २०७१ प्रकाशित छन् ।

प्रकाशित कृतिहरु

• चौबन्दी किनिदिउला, गीति एल्बम २०५५
• चिनो रुमाल, गिति एल्बम २०५६
• मनमा आँधी चलेपछि, गीति सङ्ग्रह २०६७
• भाउजु लडेको भीर, कथा सङ्ग्रह २०६८
• थिबिया चराको गीत, कविता सङ्ग्रह २०७१
• दर्जनौ गीतहरू रेकर्डिङ भएको ।

 "आँधीको यात्रा"

हातमा सपनाको फूल
र पाउमा घामको साइत बोकेर
पर्खिरहेछु आँधीको यात्रा … ।

सखारैदेखि
मेरो बिदाइमा
गाइरहेछन् चराहरु
सुसाइरहेछ खोला
भुर्भुराइरहेछ आगो … ।

मलाई लिन
अँध्याराका सहश्र बाँधहरु भत्काउँदै
आउनेछ आँधी ।

कतै अल्मलिएला भनीबाटो देखाउन
मुस्कुराउँदै उदाउनेछ जून ।

 म हिँडेपछि –
गृहकार्य गरिरहेकी छोरीलाई सोध्नेछन्
अक्षरहरूले जीवनको सौन्दर्य ।

एक्लै खेलिरहेको छोरालाई
टक्क रोकिएर
बतासले सोध्नेछ समय ।

साँझपख
आँसु पुछिरहेकी मेरी प्रियतमालाई
जलिरहेको मैनबत्तीले
बुझाउनेछ प्रेमको अर्थ ।

जुनबेला म –
गर्जिरहेको मेघ र रिसाइरहेको चट्याङलाई सम्झाउन
सद्भावको गीत गाउँदै
छोइसक्नेछु आकाशलाई ।

 काँप्नै लागेको भूकम्प
र खस्दै गरेको पहिरोलाई छेक्न
उज्यालोको लौरो टेक्दै
पुगिसक्नेछु क्षितिजमा ।

मसँग –
मेरो हत्केला जो छ
मुठी कस्दा पृथ्वी बन्छ
मुठी खोल्दा आकाश खुल्छ ।

आमा !
यै हत्केलामा कोरिएको बाटोले
डोर्‍याउँदै एकदिन – ल्याइपुर्‍याउनेछ
मलाई तिम्रो काखमा ।

राष्ट्रिय कविता महोत्सव २०७४ मा प्रथम भएको कविता

पुरस्कार तथा सम्मान

• किप मिडिया पुरस्कार २०६७ (काठमाडौँ)
• छत्र–विष्णु राई कृति सम्मान २०७१ (किरात राई यायोक्खा)
• टेम्के–तुवाचुङ साहित्य पुरस्कार २०७२ (खोटाङ)
• जितासिं स्मृति साहितय सम्मान २०७४ (रा.से.स. काठमाडौँ)
• प्रथम पुरस्कार राष्ट्रिय कविता महोत्सव २०७४ (नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान)
• बालाजित–बसनलक्ष्मी राई स्मृति साहित्य पुरस्कार २०७४ (खोटाङ)
• युवा वर्ष मोती पुरस्कार (२०७५)।
• हङकङ साहित्य साझा सृङ्खलाद्वारा सम्मान २०१८ (हङकङ)
• खोटाङ सेवा समाज हङकङद्वारा सम्मान २०१८ (हङकङ)
• किरात राई चाम्लिङ खाम्बातिम हङकङद्वारा सम्मान २०१८ (हङकङ)

अन्तर्वाताहरु

• साहित्य बौद्धिक योगा हो, मिलाप न्यूज
• म पुरस्कृत भएपछि प्रज्ञा विवादमुक्त भयो, नयाँ पत्रिका दैनिक
• आत्मविहिन कविताको आयु नै हुँदैन – चन्द्र रानाहँछा, मिलाप न्यूज
• टिक्न कविता र भान्सा चलाउन ब्यानर कोर्छन् यी पुरस्कृत कवि वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१७-०७-०४ मिति
• जीवनका थकानहरु मेटाउन कविता लेख्छु, कोशी अनलाईन वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१७-०८-०६ मिति
• गायक बन्न काठमाडौँ छिरेका चन्द्र बने कवि, भन्छन् : 'सपना देखेर मात्र नहुने रहेछ', थाहाखबर डट कम

अन्य रचनाहरु

• आप्पाको सालिक (कविता), थाहाखबर डट कम
• म ज्युँदै छु (कविता), साताको साहित्य डट कम
• कैदि याचना (कविता) साहित्य सङ्ग्रहालय
• आँधीको यात्रा (कविता), आठै प्रहर डट कम वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१७-०८-२९ मिति
• ईश्वरको रगत (कथा), सौर्य दैनिक
• आँसुबाट आगो बनेका कविताहरू(पुस्तक समिक्षा), सुर्य दैनिक
• अपूर्णताको अन्त्यपछि (कविता), हिमाल खबर डट कम
• हुरी चन्नासाथ (कविता), लोकपाटी डट कम
• खेरेसका कविताहरूमाथि चन्द्रको लयात्मक टिप्पणी (पुस्तक समिक्षा) पत्रिका खबर डट कम

अन्य लिङ्कहरू

• चन्द्र रानाहँछाको ‘आँधिको यात्रा’ कविता प्रथम,रातोपाटी डट कम
• कलाकार चन्द्रको सपना हिमाल खबर पत्रिका
• कलाकार चन्द्रको सपना (कविता) श्रवन मुकारुङ, साहित्य सङ्ग्रहालय
• कविता चौतारी’मा उमेश र चन्द गुञ्जिय, ईप्रभाव डट कम