चन्द्रमा

पृथ्वीको एकमात्र प्राकृतिक उपग्रह

चन्द्रमा पृथ्वीको एक मात्र प्राकृतिक उपग्रह हो। यसले ३,८४,४०० किलोमिटर (२,३८,९०० माइल) को औसत दूरीमा परिक्रमा गर्दछ, जुन पृथ्वीको व्यासभन्दा लगभग ३० गुणा बढी हो। चन्द्रमाले जहिले पनि पृथ्वीमा उही पक्ष प्रस्तुत गर्दछ, किनकि गुरुत्वाकर्षण बलले ग्रहमा यसको परिक्रमणलाई बन्द गरेको छ। यसको फलस्वरूप चन्द्रमाससँग मिल्दोजुल्दो २९.५ पृथ्वी दिन को चन्द्र दिन हुन्छ। चन्द्रमाको गुरुत्वाकर्षण र केही हदसम्म सूर्यको गुरुत्वाकर्षण ज्वारभाटाको मुख्य चालक हो।[][]

चन्द्रमा ☾ वा ☽
पृथ्वीबाट देखिएको चन्द्रमाको एक दृश्य
विवरण
विशेषणचन्द्रीय
कक्षपथको विशेषताहरू
अर्ध-मुख्य अक्ष३८४,३९९ किमी (०.००२५७ खगोलीय इकाई)
विलक्षणता०.०५४९
औसत कक्षीय गति१.०२२ किमी/से (२२८६ माइल प्रतिघण्टा)
झुकावभू-कक्षसँग ५.१४५°
(पृथ्वीको विषुवको साथ १८.२९° देखि २८.५८° -को बीचमा)
उदविन्दुरको देशान्तरअवरोही,
१८.६ वर्षमा एकपटक परिक्रमण
उपग्रहपृथ्वी
भौतिक विशेषताहरू
औसत व्यास१,७३७.१०३ किमी (पृथ्वीको ०.२७३ गुणा)
भूमध्यरेखीय अर्धव्यास१,७३८.१४ किमी (पृथ्वीको ०.२७३ गुणा)
ध्रुव अर्धव्यास१,७३६.० किमी (पृथ्वीको ०.२७३ गुणा)
सतहको क्षेत्रफल३.७९३×१० किमी² (पृथ्वीको ०.०७४ गुणा)
आयतन२.१९५८×१०१० किमी³ (पृथ्वीको ०.०२० गुणा)
द्रव्यमान७.३४२×१०२२ किग्रा (पृथ्वीको ०.०१२३ गुणा)
औसत घनत्व३,३४३.० किग्रा/मि
भूमध्यरेखीय सतहको गुरुत्वाकर्षण
१.६२ मि/से (०.१६५४ जि बल)
रिहाइ वेग२.३८ किमी/से (५३२४ माइल प्रति घण्टा)
नाक्षचित्र घृर्णनकाल
२७.३२१ ५८२ दिन (समकालिक परिक्रमण)
भूमध्यरेखीय आञ्चलिक घृर्णन वेग
४.६२७ मि/से (१०.३४९ माइल प्रति घण्टा)
अक्षीय ढालभू-कक्षसँग १.५४२४°
प्रतिफलन अनुपात०.१२
सहतको तापक्रम न्यून मध्यक सर्वोच्च
विषुव १०० केल्भिन २२० केल्भिन ३९० केल्भिन
८५° उ ७० केल्भिन १३० केल्भिन २३० केल्भिन
आपात मान−१२.७४ सम्म
कौणिक व्यास२९′ देखि ३३′
वायुमण्डल

चन्द्रमा भूभौतिकीय दृष्टिले ग्रह-द्रव्यमान वस्तु वा उपग्रह ग्रह हो। यसको द्रव्यमान पृथ्वीको १.२% छ, र व्यास पृथ्वीको लगभग एक-चौथाई वा ३,४७४ किमी (२,१५९ माइल) अस्ट्रेलिया जत्तिकै चौडा छ।[] सौर्यमण्डलभित्र यो आफ्नो मूल ग्रहको सम्बन्धमा सबैभन्दा विशाल र सबैभन्दा ठुलो उपग्रह हो, समग्रमा पाँचौँ सबैभन्दा विशाल र सबैभन्दा ठुलो चन्द्रमा, र सबै ज्ञात बौना ग्रहहरू भन्दा बढी विशाल र ठुलो छ। यसको सतहको गुरुत्वाकर्षण पृथ्वीको लगभग छैटौँ भाग, मङ्गलग्रहको लगभग आधा, र बृहस्पतिको चन्द्रमा आइओ पछि सबै सौर्य मण्डलका चन्द्रमाहरू मध्ये दोस्रो उच्चतम छ। चन्द्रमाको शरीर भिन्न र स्थलीय छ, जसमा कुनै महत्त्वपूर्ण हाइड्रोस्फीयर, वायुमण्डल वा चुम्बकीय क्षेत्र छैन। पृथ्वी को गठन भएको केही समय पछि, पृथ्वी र एक अनुमानित मङ्गल आकारको पिण्ड को बीच एक विशाल प्रभाव को मलबे बाट ४.५१ अर्ब वर्ष पहिले, पृथ्वी को गठन भएको केही समय पछि।[][]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

सम्पादन गर्नुहोस्
  1. van Putten, Maurice H. P. M. (जुलाई २०१७), "Scaling in global tidal dissipation of the Earth-Moon system", New Astronomy 54: 115–121, आइएसएसएन 1384-1076, एआरएक्सआइभी:1609.07474, डिओआई:10.1016/j.newast.2017.01.012, बिबकोड:2017NewA...54..115V 
  2. Nield, Ted (२००९), "Moonwalk (summary of meeting at Meteoritical Society's 72nd Annual Meeting, Nancy, France)", Geoscientist 19: ८, मूलबाट २७ सेप्टेम्बर २०१२-मा सङ्ग्रहित। 
  3. Horner, Jonti (१८ जुलाई २०१९), "How big is the Moon?", मूलबाट ७ नोभेम्बर २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १५ नोभेम्बर २०२० 
  4. E.g.: Hall III, James A. (२०१६), Moons of the Solar System, Springer International, आइएसबिएन 978-3-319-20636-3 
  5. "The Moon is older than scientists thought", Universe Today, मूलबाट ३ अगस्ट २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१९