किरण मानन्धर
किरण मानन्धर (जन्म १९५७) एक नेपाली चित्रकार हुन्, जसले सन् २०१० देखि २०१४ सम्म नेपाल ललित कला प्रज्ञा प्रतिष्ठानको संस्थापक कुलपतिको रूपमा सेवा गरेका थिए।[१] उहाँलाई अग्रगामी नेपाली अमूर्त अभिव्यक्तिवादी चित्रकार मानिन्छ।[२][३]
किरण मानन्धर | |
|---|---|
𑐎𑐶𑐬𑐞 𑐩𑐵𑐣𑐣𑑂𑐢𑐬 | |
| जन्म | सन् १९५७ (उमेर ६७) काठमाडौं, नेपाल |
| राष्ट्रियता | नेपाली |
| शिक्षा | ललित कलामा स्नातकोत्तर |
| मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान | काशी हिन्दू विश्वविद्यालय |
| पेशा | चित्रकार |
| चिनारीको कारण | नेपाल ललितकला प्रज्ञा-प्रतिष्ठानको स्थापना |
| जीवनसाथी | सरिता मानन्धर |
| सन्तान | २ |
बाल्यकाल
सम्पादन गर्नुहोस्मानन्धरको जन्म सन् १९५७ (२०१३) मा काठमाडौं, नेपाल मा बुबा पूर्णमान मानन्धर र आमा विष्णु देवीको घरमा भएको थियो।[४] उनका बुबा शाही दरबारमा मेकानिक थिए। मानन्धरलाई सानैदेखि कलामा रुचि थियो। उनले जुधोदय पब्लिक हाई स्कूलबाट माध्यमिक तहको शिक्षा पूरा गरेका थिए।
चित्रकला करियर
सम्पादन गर्नुहोस्एक पटक विष्णुमती नदीको किनारमा बालुवाको मूर्ति बनाउँदै गर्दा कलाकार चन्द्रमानसिंह मास्केले उनको कला देखेर प्रशंसा गरेका थिए। मास्केले मानन्धरलाई आफ्नो कार्ड दिए र उनलाई आफ्नो ठाउँमा आउन आग्रह गरेका थिए। मानन्धरले नेपालका अर्का प्रख्यात कलाकार रामानन्द जोशीलाई हस्तान्तरण गर्नु अघि दुई वर्षसम्म परिदृश्य, चित्र र स्थिर जीवनसँग सम्बन्धित चित्रकला सिकेका थिए। उनले तीन वर्ष जोशीसँग तैल चित्रकला अध्य्य्न गरेका थिए ।
त्यसपछि वि.सं. २०२७ तिर नेपालमा एउटा प्रदर्शनीको क्रममा उनले भारतीय अमूर्त कलाकार रामचन्द्र शुक्लासँग भेट गरेला थिए। शुक्लाले मानन्धरलाई भारतमा कला अध्ययन गर्न निम्तो दिएका थिए।[५] उनले वि.सं. २०२९ मा पार्क ग्यालरीमा आफ्नो पहिलो एकल प्रदर्शनी गरेका थिए।
उनी आफ्नो उच्च शिक्षाको लागि वि.सं. २०२९ मा भारत गए र भारतको बनारस हिन्दू विश्वविद्यालयबाट ललित कलामा स्नातक र स्नातकोत्तर डिग्री प्राप्त गरेका थिए। बनारसमा मानन्धरले नेपाली कांग्रेसका नेता बीपी कोइरालालाई भेटे, जसले उनलाई कला पढ्न फ्रान्स जान सुझाव दिएका थिए। उनी वि.सं. २०३७ सालमा भारतबाट स्नातकोत्तर गरेर नेपाल फर्केका थिए।[६] तीन वर्ष नेपालमा बसेपछि मानन्धर कला पढ्न फ्रान्स गएका थिए। उनले फ्रान्समा धेरै पुरस्कार जितेका थिए। उनले फ्रान्सेलीहरूलाई फ्रान्समा उनीहरूको इतिहासको बारेमा सिकाउने गर्थे।
उनले वि.सं. २०३७ मा काठमाडौंको जमालमा पल्पसा आर्ट ग्यालरी स्थापना गरेका थिए।[४]उनले दश वर्षसम्म आर्ट ग्यालरी चलाएका थिए। सन् १९९० र २००६ को नेपाली विद्रोहमा उनले आफ्नो कलाको प्रयोग गरेका थिए।
उनी नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठान स्थापना गर्ने प्रमुख व्यक्ति थिए। एकेडेमी सन् २०१० अप्रिल १३ मा स्थापना भएको थियो जहाँ उनले सन् २०१० देखि सन् २०१४ सम्म कुलपतिको रूपमा सेवा गरेका थिए।[५]
पुरस्कार र सम्मान
सम्पादन गर्नुहोस्- हमारी कला प्रदर्शनी, वाराणसी (सन् १९७४) मा पुरस्कार
- राष्ट्रिय कला प्रदर्शनीमा पुरस्कार, नेपाल (सन् १९७४)
- राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी नेपाल (सन् १९८३) मा उत्कृष्ट पुरस्कार
- राष्ट्रिय कला प्रदर्शनी नेपाल (सन् १९८६) मा उत्कृष्ट पुरस्कार
- राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार, महामहिम सरकार, नेपाल (सन् १९९६)
- नेपालको राजा वीरेन्द्रको रजत जयन्तीमा पदक (सन् १९९७)
- प्रबल गोर्खा दक्षिण बहू, नेपालका राजा वीरेन्द्रद्वारा (सन् १९९९)
- वीरेन्द्र ऐश्वर्य सेवा पदक (सन् २००१)
व्यक्तिगत जीवन
सम्पादन गर्नुहोस्उनको विवाह सरिता मानन्धरसँग भएको हो। उनीहरुका दुई सन्तान (एक छोरा र छोरी) छन्। उनका छोरा सागर मानन्धर पनि कलाकार हुन्।[७]
यो पनि हेर्नुहोस्
सम्पादन गर्नुहोस्सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ "An Evening With: Kiran Manandhar", ECS NEPAL (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।
- ↑ "A WOMAN’S EYES SAY IT ALL - KIRAN MANANDHAR", WOW Magazine Nepal | World Of Women (en-USमा), २०२१-११-१०, अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२२-०८-१३ मिति
- ↑ "‘आर्ट बुझ्न सकिनँ मैले’", ‘आर्ट बुझ्न सकिनँ मैले’ (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।
- ↑ ४.० ४.१ विवश, ज्ञानेन्द्र (२०२२-०७-३०), "हिन्दू देवीदेवताका आकृतिका साथमा तुलिकाका जादुगर किरण मानन्धर", INS (en-USमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।
- ↑ ५.० ५.१ "Kiran Manandhar: Artists are the heart of a country", kathmandupost.com (Englishमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।
- ↑ Manandhar, Kiran, "Kiran Manandhar: Portrait of an artist", The Annapurna Express (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।
- ↑ हमाल, चाँदनी, "किरण र 'नयाँ किरण' सँगसँगै", nagariknews.nagariknetwork.com (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २०२२-०८-१३।