हिन्दु सम्प्रदाय
हिन्दु धर्म भित्रका परम्परा र उप-परम्पराहरू विष्णु(वैष्णव), शिव(शैव), शक्ति(शाक्त) आदि जस्ता एक वा एकभन्दा बढी देवी-देवताहरूमा केन्द्रित छन्।[१] सम्प्रदाय शब्दको प्रयोग विशेष दर्शन वा एक विशेष संस्थापक गुरुसँँग सम्बन्धित शाखाहरूको लागि प्रयोग गरिन्छ।[२]
हिन्दु धर्मको कुनै केन्द्रीय सैद्धान्तिक अधिकार छैन र धेरै अभ्यास गर्ने हिन्दुहरू कुनै विशेष सम्प्रदाय वा परम्परासँग सम्बन्धित भएको दाबी गर्दैनन्।[३] तथापि, चार प्रमुख सम्प्रदाय विद्वत्तापूर्ण अध्ययनहरूमा प्रयोग गरिन्छ जहाँ वैष्णव, शैव, शाक्त र स्मार्त पर्दछन्।[१][४][५][६] यिनीहरूलाई कहिलेकाहीँ हिन्दु धर्मको सम्प्रदायको रूपमा पनि चिनिन्छ, र तिनीहरू परम्पराको केन्द्रमा रहेको प्राथमिक देवतामा भिन्न हुन्छन्।[७] ईश्वरीय वा देवताको अन्य अवधारणाहरूलाई अस्वीकार नगर्ने र प्रायः अन्यलाई बहु-ईश्वर समकक्षको रूपमा मनाउनु हिन्दु सम्प्रदायहरूको एक उल्लेखनीय विशेषता हो।[८] लिपनरका अनुसार हिन्दु धर्मका सम्प्रदायहरू संसारका प्रमुख धर्महरूमा पाइने सम्प्रदायहरूभन्दा भिन्न छन्, किनकि हिन्दु सम्प्रदायहरू एकभन्दा बढी अभ्यास गर्ने व्यक्तिहरूसँग अस्पष्ट छन्, र उनले "हिन्दु बहुकेन्द्रवाद" शब्दको सुझाव दिएका छन्।[९]
यद्यपि हिन्दु धर्ममा धेरै सम्प्रदाय र दर्शनहरू विद्यमान छन्। यो साझा अवधारणा, पहिचान योग्य अनुष्ठान, ब्रह्माण्ड विज्ञान, साझा पाठ्य स्रोत, पवित्र स्थलहरूको तीर्थयात्रा र अधिकारको प्रश्नद्वारा जोडिएको छ।[१०]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
सम्पादन गर्नुहोस्- ↑ १.० १.१ Lance Nelson (2007), An Introductory Dictionary of Theology and Religious Studies (Editors: Orlando O. Espín, James B. Nickoloff), Liturgical Press, आइएसबिएन ९७८-०८१४६५८५६७, pages 562–563
- ↑ Lipner 2009, पृष्ठ. 377, 398.
- ↑ Werner 1994, पृष्ठ 73.
- ↑ Bhandarkar 1913.
- ↑ Tattwananda n.d..
- ↑ Flood 1996, पृष्ठ 113, 134, 155–161, 167–168.
- ↑ SS Kumar (2010), Bhakti — the Yoga of Love, LIT Verlag Münster, आइएसबिएन ९७८-३६४३५०१३०१, pp. 35–36.
- ↑ George Lundskow (२००८), The Sociology of Religion: A Substantive and Transdisciplinary Approach, Sage Publ., पृ: 252–253, आइएसबिएन 978-1-4522-4518-8।
- ↑ Lipner 2009, पृष्ठ. 371–375.
- ↑ Frazier 2011, पृष्ठ. 1–15.