विश्व चेस च्याम्पियनसिप

विश्व चेस च्याम्पियनसिप चेसमा विश्व च्याम्पियन निर्धारण गर्न आयोजना गरिन्छ । हालको विश्व च्याम्पियन चीनका डिङ लिरेन हुन्, जसले २०२३ को विश्व चेस च्याम्पियनसिपमा आफ्ना प्रतिद्वन्द्वी इयान नेपोम्नियाचीलाई पराजित गरेका थिए। अघिल्लो विश्व च्याम्पियन म्याग्नस कार्लसनले आफ्नो उपाधि रक्षा गर्न असफल भएका थिए।

चिनका डिङ लिरेन, वर्तमान विश्व च्याम्पियन (२०२३)

विश्व च्याम्पियनसिपका रूपमा मान्यता प्राप्त पहिलो प्रतियोगिता सन् १८८६ खेल विश्वका दुई प्रमुख खेलाडी विल्हेल्म स्टेनिट्ज र जोहान्स जुकर्टर्ट खेल थियो। स्टेनिट्जले जिते र पहिलो विश्व च्याम्पियन बने।

सन् १८८६ देखि १९४६ सम्म, च्याम्पियनले सर्तहरू तय गरे, कुनै पनि चुनौतीकर्ताले ठुलो हिस्सा उठाउन र नयाँ विश्व च्याम्पियन बन्नका लागि खेलमा च्याम्पियनलाई हराउन आवश्यक थियो। सन् १९४६ मा विश्व च्याम्पियन अलेक्जान्डर अलेखाइन मृत्युपछि, एफआइडिइ (अन्तर्राष्ट्रिय चेस महासङ्घ) ले सन् १९४८ को विश्व च्याम्पियनसिप प्रतियोगिताबाट सुरु गरेर विश्व च्याम्पियनसिपको प्रशासनको जिम्मा लियो। सन् १९४८ देखि १९९३ सम्म, एफआइडिईले प्रत्येक तीन वर्षमा नयाँ चुनौतीकर्ता छनोट गर्न प्रतियोगिताहरूको सेट आयोजना गऱ्यो। सन् १९९३ मा, वर्तमान च्याम्पियन ग्यारी कास्पारोभ एफआइडिईबाट अलग भए, जसले गर्दा अर्को तेह्र वर्षसम्म विश्व च्याम्पियनको उपाधिका लागि प्रतिद्वन्द्वी बिजेता बने। विश्व चेस च्याम्पियनसिप २००६ मा उपाधिहरू एकीकृत गरिएको थियो, र त्यसपछिका सबै खेलहरू फेरि एकपटक एफआइडिईद्वारा सञ्चालन गरिन्छ।

सन् २०१४ देखि, च्याम्पियनसिप दुई-दुई वर्षमा आयोजना गर्ने गरी व्यवस्थित भएको छ। २०२० र २०२२ खेलहरू क्रमशः २०२१ र २०२३ मा स्थगित गरियो किनभने कोविड्-१९ महामारीको कारण अर्को खेल सामान्य तालिकामा फर्कनेछ र २०२४ मा आयोजित हुनेछ।

विश्व च्याम्पियन

सम्पादन गर्नुहोस्

प्रि-फिडे विश्व च्याम्पियन (१८८६-१९४६ )

सम्पादन गर्नुहोस्
# नाम देश वर्षहरू
विल्हेल्म स्टिनिट्ज   Austria-Hungary
  संयुक्त राज्य अमेरिका
१८८६–१८९४
इमानुएल लस्कर जर्मनी जर्मन गणतन्त्र 
 
१८९४–१९२१
जोस राउल कापाब्लांका   क्युबा १९२१–१९२७
अलेक्जान्डर अलेखाइन   फ्रान्स १९२७–१९३५
अधिकतम   Netherlands १९३५–१९३७
(४) अलेक्जान्डर अलेखाइन   फ्रान्स १९३७–१९४६
अन्तराल

फिडे विश्व च्याम्पियन (१९४८-१९९३ )

सम्पादन गर्नुहोस्
# नाम देश वर्षहरू
मिखाइल बोत्भिनिक   सोभियत संघ १९४८–१९५७
वासिली स्मिस्लोभ १९५७–१९५८
(६) मिखाइल बोत्भिनिक १९५८–१९६०
मिखाइल ताल १९६०–१९६१
(६) मिखाइल बोत्भिनिक १९६१–१९६३
टिग्रान पेट्रोसियान १९६३–१९६९
१० बोरिस स्पास्की १९६९–१९७२
११ बबी फिशर   संयुक्त राज्य अमेरिका १९७२–१९७५
१२ अनातोली कारपोभ   सोभियत संघ १९७५–१९८५
१३ ग्यारी कास्पारोभ   सोभियत संघ
  रुस
१९८५–१९९३

क्लासिकल (PCA/Braingames) विश्व च्याम्पियन <ID१

सम्पादन गर्नुहोस्
# नाम देश वर्षहरू
१३ ग्यारी कास्पारोभ   रुस १९९३–२०००
१४ भ्लादिमिर क्रामनिक २०००–२००६

फिडे विश्व च्याम्पियन (१९९३-२००६)

सम्पादन गर्नुहोस्
नाम देश वर्षहरू
अनातोली कारपोभ   Russia १९९३–१९९९
अलेक्जान्डर खलिफम्यान १९९९–२०००
विश्वनाथन आनन्द   भारत २०००–२००२
रुस्लान पोनोमारिओभ   Ukraine २००२–२००४
रुस्तम कासिमडजानोभ   Uzbekistan २००४–२००५
वेसेलिन टोपालोव   Bulgaria २००५–२००६

फिडे विश्व विजेता (२००६-वर्तमान)

सम्पादन गर्नुहोस्
# नाम देश वर्षहरू
१४ भ्लादिमिर क्रामनिक   रुस २००६–२००७
१५ विश्वनाथन आनन्द   भारत २००७–२०१३
१६ म्याग्नस कार्लसन   Norway २०१३–२०२३
१७ डिङ लिरेन   China २०२३-वर्तमान