फ्रान्सीस बुचानन लगायतका इतिहासकार हरूले " नेपाल भनेको बिभिन्न साना साना राज्य (प्रिन्सीपलीटीज)मा बाँडीएबाँडिए पनि कस्मीर देखि भुटान सम्मको हिमालय पाहाडकोपहाडको दक्षीण तथा गङ्गाको मैदानको उत्तरी कांठ सम्मको क्षेत्र हो" भनेका छन। नभन्दै त्यो भनाइमा सत्यता पनि पाइन्छ कस्मीर राज्यबाट पूर्व लागेपछी [[भूटान|भुटान]] सम्म प्राय उस्तै प्रकारको रहन सहन बसोबास तथा भौगोलिक बनावट रहेको छ अरू त कुरै छोडौ इतिहासको बिभिन्न कालखण्डका यो क्षेत्रका राजा हरूले सके सम्म उत्तर तिब्बती क्षेत्र तथा दक्षिण भारतीय क्षेत्रमा राज्य बिस्तारको प्रयास कमै गरेका छन चाहे ती [[राजा मानदेव]] हुन, चाहे जुम्लाका राजा जितारी मल्ल हुन या उपत्यका काउपत्यकाका राजा [[जययक्ष मल्ल|यक्ष मल्ल]] ववा त पाल्पा कापाल्पाका राजा मणिमुकुन्द सेन अथवा गोरखा कागोरखाका राजा [[पृथ्वीनारायण शाह|पृथ्वी नारायण शाह]] नै किन नहुन। नभन्दै इलामको घरमा जे पाक्छ जस्तो खाइन्छ प्राय त्यस्तै नै [[दार्जीलिङ]] देखि जलपाइ गुडी सम्म खाइन्छ त्यस्तै डोटीकै जस्तो चलन र बैतडीका जस्तै चन्द हरू सिमलामा पनि पाइन्छन्।
नेपालको इतिहासमा नेपालो स्पष्ट हुनसकिने गरेर चार चोटी नेपाल एकिकृत भएको पाइन्छ। राजा यक्ष मल्लको पालामा, पाल्पाका राजा मणीमकुन्द सेनको पालमा, तथा जुम्लाका राजा जितारी मल्लका पालमा नेपाल एकीकरण भएको थियो तर एकीकृत नेपाललाई माथी उल्लेखीतउल्लेखित राजा हरूलेराजाहरूले लामो समय बचाइ राख्न सकेनन अथवा आफ्ना भाइ छोरा हरूमाछोराहरूमा आफ्नै जीवनकाल काजीवनकालका बाडेर गए।तरगए अन्तिम। चोटीतर राजा पृथ्वी नारायण शाहले एकी करणएकीकरण शुरू गरेपछी नेपाललाई पुन विभाजन हुन नदीइनदिइ जोगाइ राख्ने पद्धती बसाएर गए।अहिलेको नेपाल पृथ्वी नरायणपृथ्वीनारायण शाहले शुरूगरेकोशुरू गरेको एकिकरण अभियान अन्तर्गत कै भूभाग हो।
आधुनिक नेपालको एकिकरण सत्रौ सताब्दीमा शुरूभइशुरू भइ अठारौ सताब्दीको शुरूवात तिर नेपाल अंग्रेज युद्ध पछि पूर्ण विराम लागेको थियो। नेपालको एकिकरण अभियानकमा हजारौ टिष्टादेखि कांगडा सम्मका नेपाली सहभागी भएका थिय त्यसैगरी हिमाली जाती देखि मुसलमान र तराइका [[थारु जाति|थारू]] तथा [[दनुवार जाति]]को समेत सहभागीता थिय।थिए। नेपाल एकिकरण अभियान जांहाजहाँ पुग्थ्यो त्यहीका नेपाली हरूनेपालीहरू त्यसभन्दा अगाडिको बिजय अभियानका लागि सहभागी हुने गर्थे। आधुनिक नेपाल एकिकरण अभियानको उत्सर्गमा पुग्दा नेपाली हरू पश्चिममा कांगडा तथा पूर्वमा टिस्टा नदी तरेर पारी पुगेका थिए।
पृथ्वी नारायण शाहले आधुनीक नेपालको जग बसालेर गए र सानो सानो क्षेत्र जस्तै (भिरकोट, कास्की, लम्जुंग गोरखा)मा राज्य गरिरहेको शाहवंसलाई पुरै नेपालको राजवंसमा रूपान्तरण गरिदीए।गरिदिए। पृथ्वी नारायण शाह ५२ वर्षको अल्पायुमा देहान्त भए पनिपछि नेपाल एकिकरण अभियान बुहारी राजेन्द्र लक्ष्मी, छोरा बाहदुर[[बहादुर शाह]] लगायतले अगाडि बढाइ रहे। नेपाल एकिकरण अभियानको पूर्णविराम चाँही यिनका पनाती गिर्वाण विक्रम शाहकाशाह र जनरल भिमसेन थापाका पालमा भएको नेपाल अङ्ग्रेज युद्ध जस्लाई [[नेपाल अंग्रेज युद्ध|एङ्गलो-नेपाल युद्ध (१८१४–१६)]] पनि भनिन्छ पछि भयो।
उक्त युद्धमा नेपालले आफ्नो सार्बभौमिकता बचाएपनी धेरै ठूलो बिशाल नेपालको इलाका जस्मा पश्चिमक्षेत्रमा हालको भारतको उतरान्चलउतराञ्चल राज्य , हिमन्चलहिमाञ्चल राज्य तथा पन्जाव कापन्जावका पर्ने केही साना पाहडीपहाडी रजौटा समेत पर्दथे भने पूर्वमा दार्जिलिङ, देखि लिएर [[टिष्टा नदी]] सम्मको तराइ तथा पाहडीपहाडी भूभाग [[ब्रिटिश इस्ट इण्डिया कम्पनी]] सरकारलाई सुगौली सन्धी अन्तर्गत सुम्पनु पर्यो सिक्किममाथीको अधिकार पनि त्याग्नु पर्यो। तर बृटीसले नेपाललाई १८२२मा१८२२ मा मेची देखि राप्ती सम्मको तराइ तथा प्रथम राणा प्रधानमन्त्री [[जंगबहादुर राणा|जङ्गबहादुर राणा]]को क्रिया कलापबाटक्रियाकलापबाट खुसी भएर राप्ती देखिमाहाकालीदेखि माहाकाली बिचको तराइ भूभाग १८६०मानयाँ मुलुक ( हालको बाँके, बर्दिया , कैलाली र कञ्चनपुर ) बि.सं. १९१७ मा फर्काएका थिए।
== नेपाल एकिकरणमा सहभागी, त्यो बेलाको अवस्था सँग जोडीएर आउने, तथा सन्धी हरूमा सम्बन्धीत हुने नाम हरू । ==
